Grecja pomyślnie zakończyła trzyletni program pomocy stabilizacyjnej w ramach Europejskiego Mechanizmu Stabilności (EMS), który zabezpiecza jej miejsce w samym sercu strefy euro i Unii Europejskiej. Udane zakończenie programu świadczy o wysiłkach podjętych przez greckie społeczeństwo, zaangażowaniu Grecji w reformy oraz solidarności jej europejskich partnerów.

Przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powiedział: - Zakończenie programu pomocy stabilizacyjnej to ważny moment dla Grecji i Europy. Gdy europejscy partnerzy okazywali solidarność, obywatele Grecji stawiali czoła wszystkim wyzwaniom z charakterystyczną dla siebie odwagą i determinacją. Zawsze walczyłem o to, by Grecja pozostała w sercu Europy. Naród grecki zaczyna teraz nowy rozdział swojej znamienitej historii, dlatego zawsze może na mnie liczyć jako sojusznika, partnera i przyjaciela.

Pierre Moscovici, komisarz do spraw gospodarczych i finansowych, podatków i ceł, stwierdził: - Zakończenie programu pomocy stabilizacyjnej to dobra wiadomość zarówno dla Grecji, jak i strefy euro. Dla Grecji i narodu greckiego oznacza to początek nowego rozdziału po ośmiu wyjątkowo trudnych latach. Dla strefy euro koniec programu oznacza symboliczne zakończenie kryzysu egzystencjalnego. Szeroko zakrojone reformy prowadzone przez Grecję stworzyły podstawy trwałego ożywienia gospodarczego: należy o nie dbać i je podtrzymywać, tak aby naród grecki mógł czerpać korzyści ze swoich wysiłków i poświęceń. Europa będzie Grecję nadal wspierać. 

W ramach programu pomocy stabilizacyjnej Grecja uzyskała pożyczki na łączną kwotę 61,9 miliarda euro na podstawie wdrożenia kompleksowego pakietu reform na bezprecedensową skalę. W programie pomocy stabilizacyjnej zastosowano skoordynowane podejście do rozwiązania głęboko zakorzenionych i obecnych od lat problemów strukturalnych, które były jednym z powodów wystąpienia kryzysu gospodarczego w Grecji. 

Kraj ten podjął działania zapewniające mu stabilność budżetową: przezwyciężył poważny deficyt salda sektora instytucji rządowych i samorządowych i w 2017 r. odnotował jego nadwyżkę. Według prognoz nadwyżka ta ma się utrzymać. Podejmowane reformy i działania konsolidacyjne z czasem będą przynosić coraz większe efekty i tym samym będą miały pozytywny wpływ na stabilność finansów publicznych jeszcze długo po zakończeniu programu.

Sytuacja w sektorze finansowym znacznie się poprawiła za sprawą udanego procesu dokapitalizowania, restrukturyzacji systemu zarządzania w sektorze bankowym, a także wysiłków na rzecz wdrożenia strategii, by zmniejszyć wolumen kredytów zagrożonych. Wysiłki te należy kontynuować. 

Poprawiła się także wydajność i skuteczność administracji publicznej, m.in. dzięki wprowadzeniu nowych zasad mianowania, oceny i mobilności pracowników sektora publicznego; powołaniu niezależnego urzędu ds. dochodów publicznych oraz podjęciu działań mających poprawić wydajność systemu sądowego.

Co więcej Grecja przeprowadziła ważne działania strukturalne, aby poprawić warunki prowadzenia działalności gospodarczej i zwiększyć konkurencyjność i tym samym przyciągnąć inwestorów i umożliwić istniejącym już spółkom dalszy rozwój, wprowadzanie innowacji i tworzenie miejsc pracy. Działania te służą również stworzeniu trwałego i powszechnego systemu rent i emerytur, opieki zdrowotnej i świadczeń społecznych, m.in. systemu zakładającego minimalny dochód gwarantowany.

Wszystkie opisane wyżej reformy stały się podstawą trwałego ożywienia gospodarczego, tworząc niezbędne warunki dla zrównoważonego wzrostu gospodarczego, nowych miejsc pracy i zdrowych finansów publicznych w przyszłości.

Poprawa wskaźników ekonomicznych potwierdza, że choć nadal konieczne jest przeprowadzenie pewnych działań, to podjęte wysiłki już przynoszą wymierne korzyści, czego przykładem jest przywrócenie porządku w finansach publicznych, zmniejszenie stopy bezrobocia i zapewnienie ponownego wzrostu. Gospodarka Grecji odnotowała wzrost z -5,5 proc. w 2010 r. do 1,4 proc. w 2017 r. Prognozuje się, że w latach 2018–2019 wzrost gospodarczy wyniesie około 2 proc. Poprawiło się saldo budżetowe: w 2009 r. Grecja zmagała się z olbrzymim deficytem równym 15,1 proc., natomiast w 2017 r. kraj ten odnotował nadwyżkę w wysokości 0,8 proc. (co stanowi nadwyżkę pierwotną 4,2 proc. według parametrów programu). Choć wskaźnik bezrobocia utrzymuje się na zbyt wysokim poziomie, z ostatnich danych opublikowanych przez Urząd Statystyczny Grecji wynika, że po raz pierwszy od września 2011 r. odnotowano spadek bezrobocia poniżej 20 proc.: w maju 2018 r. wyniosło ono 19,5 proc.

Zakończenie programu oznacza dla Grecji zamknięcie jednego rozdziału i otwarcie kolejnego. Konieczne będą dalsze wysiłki, aby w pełni poradzić sobie z wyzwaniami społecznymi i gospodarczymi, które są skutkiem wieloletniego kryzysu. Będzie to wymagało od władz Grecji zachowania odpowiedzialności za reformy i dopilnowania, by zostały one przeprowadzone w sposób trwały zgodnie z zobowiązaniami podjętymi na posiedzeniu Eurogrupy 22 czerwca 2018 r. Ma to zasadnicze znaczenie dla zakorzenienia zaufania rynku i konsolidacji procesu odbudowy gospodarczej Grecji, zwłaszcza w okresie bezpośrednio po zakończeniu programu.

Grecja zostanie w pełni objęta europejskim semestrem na rzecz koordynacji polityki gospodarczej i społecznej, aby zapewnić, by kraj ten i jego obywatele czerpali wszelkie korzyści z wysiłków podejmowanych w ostatnich latach. W okresie po zakończeniu programu monitorowane będzie zakończenie opracowywania reform uzgodnionych w ramach programu, ich wdrożenie i stała realizacja poprzez wzmocniony nadzór.

Służba ds. Wspierania Reform Strukturalnych działająca przy Komisji będzie nadal pomagała władzom Grecji, na ich wniosek, w opracowywaniu i wdrażaniu reform mających pobudzić wzrost gospodarczy.

Przebieg procedury

Od 2010 r. Grecja korzysta z pomocy finansowej europejskich partnerów. 8 lipca 2015 r. władze Grecji wystąpiły o nowy program pomocy stabilizacyjnej w ramach EMS. Następnie 20 sierpnia 2015 r. Komisja Europejska podpisała, w imieniu EMS, protokół ustaleń w sprawie trzyletniego programu pomocy stabilizacyjnej.

23 czerwca 2018 r. Eurogrupa potwierdziła, że zakończono wszystkie poprzednie działania w ramach czwartego i ostatniego przeglądu programu pomocy stabilizacyjnej. Eurogrupa osiągnęła ponadto porozumienie w sprawie kompleksowego pakietu środków okołozadłużeniowych, oprócz już wprowadzonych środków krótkoterminowych, aby zagwarantować zdolność obsługi długu przez Grecję w perspektywie długoterminowej. 6 sierpnia 2018 r. EMS zatwierdził ostatnią wypłatę pomocy finansowej w wysokości 15 miliardów euro.

Od 2010 r. Grecja uzyskała pożyczki w łącznej kwocie 288,7 miliardów euro, w tym 256,6 miliardów euro od partnerów europejskich i 32,1 miliardów z Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW).

Równolegle do programu pomocy stabilizacyjnej Komisja Europejska rozpoczęła w lipcu 2015 r. plan „Nowy start dla zatrudnienia i wzrostu gospodarczego w Grecji", by ułatwić Grecji korzystanie w jak największym stopniu ze środków UE w celu ustabilizowania swojej gospodarki i tworzenia miejsc pracy, pobudzenia wzrostu i inwestycji. Podjęcie nadzwyczajnych środków przewidzianych w planie zaowocowało tym, że Grecja należy obecnie do głównych beneficjentów środków UE. Na lata 2014–2020 Grecja otrzymała już blisko 16 miliardów euro ze znacznej puli środków unijnych. Kwota ta stanowi ponad 9 proc. rocznego produktu krajowego brutto Grecji w 2017 r.

Grecja jest także głównym beneficjentem Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), w stosunku do PKB, przewidzianego w planie inwestycyjnym dla Europy. W ramach EFIS planowane jest rozpoczęcie inwestycji wartych ponad 10 miliardów euro, a ponad 20 tys. małych i średnich przedsiębiorstw w Grecji ma otrzymać wsparcie.

Dodatkowe informacje

• Zestawienia informacji – nowy rozdział dla Grecji
• Kluczowe wskaźniki i dane liczbowe
• Nowy start dla zatrudnienia i wzrostu gospodarczego
• Szczegółowe informacje na temat środków okołozadłużeniowych
• Szczegółowe informacje na temat wypłat pomocy finansowej
• Harmonogram wydarzeń
• Oświadczenie Eurogrupy z dnia 22 czerwca 2018 r.
• Broszura: Nowy start dla zatrudnienia i wzrostu gospodarczego w Grecji - Trzy lata później
• Szerszy kontekst dotyczący wsparcia finansowego UE dla Grecji
• Komunikat prasowy - Komisja wspiera normalizację w Grecji, przystępując do stosowania ram prawnych przewidzianych na okres po zakończeniu programu pomocy