Komisja Europejska przyjęła trzy projekty aktów prawnych dotyczących klonowania zwierząt oraz w sprawie nowej żywności.

Wprowadzą one pewność prawa w tej dziedzinie. Dwa spośród tych wniosków ustanowią zakaz klonowania zwierząt gospodarskichBydło, świnie, owce, kozy i koniowate. w UE i zakaz importu takich klonowanych zwierząt. Zabroniony będzie także obrót żywnością uzyskaną z klonowanych zwierząt. Wnioski Komisji mają uregulować kwestię ochrony dobrostanu zwierząt i inne problemy etyczne związane z klonowaniem. Projekt przepisów dotyczących nowej żywności zastąpi obowiązujące rozporządzenie w sprawie nowej żywności. Zmiany te mają poprawić dostęp nowej i innowacyjnej żywności do rynku UE, utrzymując nadal wysoki poziom ochrony zdrowia.

 Tonio Borg, unijny komisarz odpowiedzialny za zdrowie, powiedział: „Dzisiejsze propozycje dotyczące klonowania zwierząt stanowią odpowiedź na obawy dotyczące dobrostanu zwierząt i odnoszą się do sposobu, w jaki konsumenci postrzegają żywność uzyskaną z klonowanych zwierząt. W przepisach tych proponuje się realistyczne i wykonalne rozwiązania. Zmiana regulacji dotyczących nowej żywności usprawni obecny system. Dzięki temu konsumenci będą mieli szerszy wybór żywności, a europejski przemysł spożywczy zyska korzystniejsze warunki działalności”.

Główne zasady dotyczące klonowania

Zwierzęta nie będą klonowane w Unii do potrzeb rolnictwa. Nie będzie też importu klonowanych zwierząt, dopóki istnieją wątpliwości co do dobrostanu zwierząt.

Pierwsza z projektowanych dyrektyw przewiduje tymczasowy zakaz klonowania zwierząt gospodarskich oraz wprowadzania do obrotu żywych klonowanych zwierząt i sklonowanych zarodków. Za sprawą drugiej dyrektywy żywność pozyskiwana z klonowanych zwierząt, np. mięso lub mleko, nie będzie wprowadzana do obrotu w UE.

Nie będzie jednak zabronione klonowanie do takich celów, jak badania naukowe, zachowanie rzadkich ras lub zagrożonych gatunków czy też do produkcji produktów leczniczych i wyrobów medycznych przy użyciu zwierząt, o ile będzie można uzasadnić zastosowanie takiej techniki.

 Główne zasady dotyczące nowej żywności

Na gruncie projektowanego rozporządzenia nowa żywność zostanie poddana uproszczonej, bardziej przejrzystej i usprawnionej procedurze wydawania zezwoleń, scentralizowanej na poziomie UE. Dzięki temu bezpieczna, innowacyjna żywność będzie mogła szybciej trafiać na unijny rynek.

Przez nową żywność rozumie się, ogólnie rzecz biorąc, żywność, której nie spożywano w UE w istotnym stopniu przed majem 1997 r., tj. przed wejściem w życie obowiązującego rozporządzenia. Chodzi zwłaszcza o żywność wyprodukowaną z zastosowaniem nowych technik i technologii, takich jak nanomateriały.

Przewiduje się też specjalne uregulowania dotyczące żywności, która nie była w obrocie w UE, ale bezpiecznie stosowano ją w innych państwach. Rozwiązania te zrównoważą obecny system i stworzą korzystniejsze warunki dla handlu.

Projekt rozporządzenia chroni ponadto innowacje. W nowym systemie wniosek o zezwolenie na innowacyjny produkt żywnościowy, oparty na najnowszych odkryciach naukowych, zapewni producentowi wyłączne prawo do sprzedawania tego produktu przez 5 lat.

Dalsze działania

Przedstawione przez Komisję projekty zostaną rozpatrzone przez inne instytucje UE, w tym przez Parlament Europejski i Radę. Instytucje przyjmą swoje stanowiska w tej sprawie zgodnie z procedurami. Można spodziewać się, że projektowane przepisy wejdą w życie nie wcześniej niż w 2016 r.

Kontekst

Klonowanie zwierząt jest stosunkowo nową techniką rozmnażania zwierząt. W procesie klonowania nie dochodzi do żadnych modyfikacji genetycznych, sklonowane zwierzę nie jest więc organizmem zmodyfikowanym genetycznie. Klonowanie nie poprawia wydajności hodowli zwierząt, hodowcy mogą jednak brać pod uwagę klonowanie, aby zwiększyć ilość materiału biologicznego (nasienia lub zarodków) szczególnie cennych zwierząt.

Obecnie nie wykorzystuje się klonowania w produkcji żywności. Obrót w UE żywnością pochodzącą ze sklonowanych zwierząt wymagałby uprzedniej zgody na podstawie rozporządzenia w sprawie nowej żywności. Taką zgodę należałoby wydać w oparciu o naukową ocenę bezpieczeństwa żywności sporządzoną przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Żadne przedsiębiorstwo spożywcze, ani z Europy, ani spoza niej, nie występowało jeszcze o zezwolenie na obrót żywnością produkowaną z zastosowaniem techniki klonowania.

W 2008 r. EFSA dokonała naukowej oceny ryzyka związanego z klonowaniem i stwierdziła, że nie ma dowodów na to, by mięso i mleko od sklonowanych zwierząt i ich potomstwa różniło się pod względem bezpieczeństwa od takich samych produktów otrzymywanych ze zwierząt z konwencjonalnej hodowli. Ocena ta została potwierdzona w roku 2009, 2010 i 2012.

Naukowcy klonują zwierzęta w ramach pewnych badań. Materiał biologiczny (nasienie i zarodki) oraz żywność (mięso, mleko) uzyskiwane z takich sklonowanych zwierząt nie są wprowadzane do obrotu.

Dodatkowe informacje:

• Klonowanie i nowa żywność: http://ec.europa.eu/food/food/biotechnology/novelfood/initiatives_en.htm
• EFSA: http://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/cloning.htm
• Eurobarometr: http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_238_en.pdf
• http://ec.europa.eu/food/food/resources/docs/eurobarometer_cloning_sum_en.pdf