Wyniki analizy pokazują, że chociaż europejscy konsumenci już korzystają z szerokich praw konsumenckich, istnieje pole do poprawy, na przykład, jeśli chodzi o egzekwowanie tych praw lub ich dostosowanie do ery cyfrowej. Zaktualizowane przepisy powinny również zapewnić większą jasność prawa dla przedsiębiorstw prowadzących działalność transgraniczną.

Věra Jourová, komisarz UE do spraw sprawiedliwości i konsumentów, powiedziała: Ochrona, jaką cieszą się europejscy konsumenci, jest jedną z najlepszych na świecie. Korzystają oni z szerokich praw konsumenckich, niezależnie od tego, czy kupują we własnym kraju czy za granicą. Musimy zagwarantować, żeby prawa te mogły być również prawidłowo egzekwowane i dostosowane do wymogów ery cyfrowej. Przedstawione przez nas przyszłe wnioski zagwarantują, że prawa te staną się rzeczywistością w internecie i poza nim.  

Unijne przepisy w omawianej dziedzinie przyczyniły się do zwiększenia ufności konsumenckiej: w 2016 r. prawie 6 na 10 konsumentów (58 proc.) uważało, że są dobrze chronieni podczas dokonywania zakupów przez internet w innym państwie członkowskim, w porównaniu z tylko jednym na dziesięciu konsumentów (10 proc.) w roku 2003; 7 na 10 osób zgłosiło, że skorzystały one z prawa do bezpłatnej co najmniej dwuletniej gwarancji dla towarów. 

Wykryte problemy

W analizie Komisji wskazano następujące kwestie, którymi należy się zająć:

• Ograniczone możliwości dochodzenia roszczeń: W niewielu państwach przepisy prawa cywilnego zapewniają konsumentom skuteczny środek odwoławczy w przypadku gdyby padli ofiarą nieuczciwych praktyk handlowych. W niektórych państwach natomiast przedsiębiorstwa i organizacje konsumenckie nie mogą wnieść powództwa o nakazanie zaprzestania szkodliwych praktyk, aby zasygnalizować łamanie prawa. Państwa członkowskie nadal mają różne podejście do zbiorowego dochodzenia roszczeń odszkodowawczych.

• Różnice w egzekwowaniu przepisów w poszczególnych państwach członkowskich: Poziom kar w przypadku naruszenia przez przedsiębiorstwo przepisów UE dotyczących ochrony konsumentów jest w poszczególnych krajach bardzo różny, czego wynikiem jest różny poziom ochrony konsumentów i brak równych warunków działania dla przedsiębiorstw.

• Prawa, które nie są w pełni dostosowane do wymogów ery cyfrowej: Podpisując umowę na korzystanie z bezpłatnych usług online (np. usług w chmurze, mediów społecznościowych), konsumenci nie korzystają z tych samych praw do otrzymania informacji przed zawarciem umowy lub prawa do odstąpienia od niej, co w przypadku usług płatnych. Konsumenci odczuwają również brak przejrzystości w odniesieniu do pośredników internetowych, co oznacza, że konsumentom trudno jest dochodzić swoich praw.

• Niski poziom świadomości praw konsumentów: Tylko czterech na dziesięciu respondentów (41 proc.) wiedziało, że mają prawo do bezpłatnej naprawy lub wymiany wadliwego towaru, a tylko jedna trzecia z nich (33 proc.) wiedziała, że za produkty, których nie zamawiali, nie muszą płacić ani ich zwracać.  

W jaki sposób Komisja będzie dalej działać w tej kwestii?

Komisja rozważy kolejne działania, jakie należało będzie podjąć w następujących dziedzinach unijnego prawa konsumenckiego:

• przyznanie ofiarom nieuczciwych praktyk handlowych prawa do środków zaradczych wynikających z samych umów lub środków pozaumownych (takich jak prawo do rozwiązania umowy i otrzymania zwrotu zapłaconej ceny);

• rozszerzenie ochrony na mocy dyrektywy w sprawie praw konsumentów (np. informowanie przed zawarciem umowy oraz prawo do odstąpienia od umowy) na usługi świadczone przez internet, za które konsumenci płacą udostępnieniem swoich danych;

• zagwarantowanie, że konsumenci korzystający z handlowych platform internetowych będą informowani o tym, czy kupują od zawodowego sprzedawcy czy od innego konsumenta i czy są oni objęci przepisami dotyczącymi ochrony konsumentów;

• wzmocnienie i lepsza harmonizacja poziomu sankcji za naruszanie prawa konsumenckiego;

• usprawnienie procedury wydawania nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów;

• analiza wyników bieżącej oceny zbiorowego dochodzenia roszczeń w poszczególnych państwach członkowskich UE. 

Dalsze działania

Aby zbadać możliwości wprowadzenia ewentualnych zmian w ustawodawstwie, w 2017 r. Komisja:

• opublikuje „wstępną ocenę skutków", określającą zakres i możliwe warianty przyszłych działań legislacyjnych;

• przeprowadzi w internecie konsultacje społeczne;

• sporządzi ocenę skutków i przedstawi w oparciu o swoje ustalenia wniosek ustawodawczy.

Obecne działania Komisji

Komisja pracuje już nad aktualizacją niektórych przepisów konsumenckich:

Komisja zaktualizowała swoje wytyczne dotyczące dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych, które stanowią podstawę prawną dla wielu skoordynowanych działań w zakresie egzekwowania praw konsumenckich na poziomie UE.

Komisja zaproponowała nowoczesne przepisy dotyczące umów cyfrowych (IP/15/6264), które, po ich przyjęciu, dadzą w efekcie jasne zasady lepszej ochrony konsumenta przy zakupie treści cyfrowych. Komisja opracuje również wspólne przepisy dotyczące środków zaradczych.

W odniesieniu do lepszego egzekwowania przepisów, Komisja przedstawiła wniosek w sprawie wzmocnienia współpracy między krajowymi organami ochrony konsumentów (CPC) i Komisją (IP/16/1887). 

Kontekst

W ramach przyjętego przez siebie programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) Komisja regularnie dokonuje przeglądu unijnych aktów prawnych w celu zidentyfikowania nadmiernych obciążeń regulacyjnych, pokrywania się przepisów, luk prawnych, niespójności bądź przestarzałych środków, które mogły się z czasem pojawić.

W tym kontekście Komisja dokonała przeglądu sześciu horyzontalnych dyrektyw dotyczących konsumentów i marketingu: dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych (UCPD), dyrektywy w sprawie sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji, dyrektywy w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, dyrektywy w sprawie podawania cen, dyrektywy dotyczącej reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej i dyrektywy w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk. Przegląd obejmował przeprowadzenie sondażu, w którym wzięło udział ponad 23 000 konsumentów w całej UE, badania w oparciu o anonimowe zakupy, wywiady z krajowymi organizacjami konsumenckimi (organizacjami, stowarzyszeniami przedsiębiorców, organami, ministerstwami) i eksperymenty behawioralne.

W powiązaniu z oceną adekwatności obowiązującego prawodawstwa Komisja przeprowadziła równolegle ocenę dyrektywy w sprawie praw konsumentów, zgodnie z wymogiem określonym w jej art. 30. 

Dodatkowe informacje

Zestawienie informacji: prawo konsumenckie UE

Streszczenie oceny adekwatności obowiązującego prawodawstwa

Streszczenie oceny dyrektywy w sprawie praw konsumentów

Pełne sprawozdania i wyniki dodatkowych badań zewnętrznych opublikowane dzisiaj dostępne są tutaj.

Prawa konsumentów w UE i unijne prawodawstwo w tej dziedzinie