Komisja Europejska przyjęła komunikat, w którym przedstawia sposób, w jaki oceniać będzie pomoc restrukturyzacyjną udzielaną przez państwa członkowskie bankom.

Wybrane podejście opiera się na trzech podstawowych zasadach: i) banki otrzymujące pomoc muszą w perspektywie długoterminowej osiągnąć rentowność niepodtrzymywaną dodatkowym wsparciem publicznym, ii) banki te i ich właściciele powinni ponosić odpowiednią część kosztów restrukturyzacji oraz iii) powinny zostać podjęte środki w celu ograniczenia zakłócenia konkurencji na jednolitym rynku. W wytycznych, które pozostaną w mocy do dnia 31 grudnia 2010 r., wyjaśniono przede wszystkim w jaki sposób – w sytuacji trwającego systemowego kryzysu finansowego – Komisja zamierza stosować powyższe zasady w celu przyczynienia się do przywrócenia rentowności europejskiego sektora bankowego.

Zdaniem Neelie Kroes, komisarz ds. konkurencji, „Kryzys finansowy być może jeszcze się nie skończył, ale musimy z państwami członkowskimi już teraz podjąć konkretne działania w celu restrukturyzacji europejskich banków. Musimy zapewnić, aby banki odzyskały rentowność, niepodtrzymywaną dodatkowym wsparciem publicznym oraz pobudzić rozwój konkurencji na jednolitym rynku. Przyjęte dziś wytyczne, w których wyjaśniono kryteria, jakie Komisja będzie stosować w najbliższym czasie do pomocy restrukturyzacyjnej na rzecz banków, stanowić będą pożyteczny instrument dla banków i państw członkowskich. Wytyczne te są uzupełnieniem wcześniej opublikowanych wytycznych dotyczących gwarancji państwa, dokapitalizowania i postępowania z aktywami o obniżonej jakości”.

Komisja ma do czynienia z wieloma indywidualnymi sprawami dotyczącymi restrukturyzacji banków, które wynikają z wdrożenia środków na ich ratowanie i które zatwierdzone zostały pod warunkiem, że plan restrukturyzacji zostanie przedstawiony w ciągu 6 miesięcy. Aby zwiększyć przejrzystość, przewidywalność i zapewnić równe traktowanie państw członkowskich, Komisja wydała wytyczne w których wyjaśnia obrane przez siebie podejście, przedstawia kryteria, na których opierać będzie swoją ocenę oraz wskazuje, jakie informacje wymagane będą do przeprowadzenia tej oceny. Podstawą wytycznych jest art. 87 ust. 3 lit. b) Traktatu WE, który zezwala na udzielanie pomocy mającej na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce. Wytyczne są instrumentem przejściowym i pozostaną w mocy do końca 2010 r. Po 2010 r. zastosowanie będą miały ponownie normalne zasady dotyczące pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację, oparte na art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu (pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia ona warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem).

Stabilność finansowa
Komunikat Komisji o restrukturyzacji banków jest uzupełnieniem przyjętych po rozpoczęciu kryzysu finansowego wytycznych dotyczących oceny pomocy państwa dla banków, odnoszących się do kwestii gwarancji państwa, dokapitalizowania i postępowania z aktywami o obniżonej jakości (zob. odpowiednio IP/08/1495, IP/08/1901 oraz IP/09/322). W tych poprzednich wytycznych wyjaśniono przede wszystkim zasady przedstawiania przez banki planów restrukturyzacji. W nowym komunikacie przedstawiono natomiast sposób, w jaki Komisja będzie wykorzystywać zasady konkurencji do wspierania stabilności finansowej. Przywrócenie rentowności banków jest najlepszą gwarancją stabilności i zachowania ich zdolności do udzielania pożyczek.

Test skrajnych warunków

W komunikacie podkreślono, że aby opracować strategie pozwalające zapewnić stabilną przyszłość, banki będą musiały zastosować tzw. test warunków skrajnych. Wymaga to od banku określenia swoich silnych i słabych punktów, co może prowadzić do zmiany modelu działalności gospodarczej, ujawnienia kłopotliwych aktywów i poradzenia sobie z tym problemem, wycofania się z działalności przynoszącej straty, a nawet rozważenia możliwości przejęcia przez rentownego konkurenta lub kontrolowanej likwidacji.

Komunikat jasno podkreśla, że otrzymujące pomoc banki i właściciele ich kapitału powinni ponosić odpowiednią odpowiedzialność za dotychczasowe zachowanie i zaangażować w jak największym zakresie własne środki w restrukturyzację banku. Oznacza to przede wszystkim, że państwo powinno być odpowiednio wynagradzane za pomoc, której udziela. Jeśli z powodu warunków panujących na rynku wprowadzenie podziału obciążeń nie jest natychmiastowo możliwe, będzie ono wymagane w późniejszym stadium.

W komunikacie przeanalizowano zakłócenia konkurencji spowodowane udzieleniem bankom pomocy państwa i przedstawiono środki pozwalające ograniczyć takie negatywne skutki. Zakłócenia takie mogą być wynikiem podtrzymywania nieodpowiednich lub zbyt ryzykownych zachowań banku stosowanych w przeszłości lub utrzymywania pozycji na rynku kosztem konkurentów. Duże wsparcie ze strony państwa może wymagać pewnych dostosowań w postaci np. środków strukturalnych, takich jak zbycie części działalności (które w sytuacji obecnego kryzysu może rozłożyć się na wiele lat), lub środków dotyczących odpowiednich zachowań, takich jak ograniczenia w zakresie nabywania lub agresywnej polityki cenowej i strategii marketingowych finansowanych ze środków pomocy państwa. Ze względu na fakt, że równocześnie toczą się liczne sprawy dotyczące restrukturyzacji, w trakcie analizy zwrócona zostanie szczególna uwaga na struktury rynków krajowych, aby zachować integralność i konkurencyjność jednolitego rynku.

Pełen tekst komunikatu jest dostępny na stronie: http://ec.europa.eu/competition/state_aid/legislation/specific_rules.html