UE przedstawia dziś nową strategię na rzecz stabilnego i bezpiecznego regionu Morza Czarnego. Strategia ta ma na celu pobudzenie połączeń i wzrostu gospodarczego poprzez połączenie Europy z Kaukazem Południowym, Azją Środkową i innymi regionami. W kontekście rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie strategia wzmocni również geopolityczną rolę UE jako wiarygodnego podmiotu w regionie Morza Czarnego.

 

UE będzie zacieśniać współpracę z Ukrainą, Republiką Mołdawii, Gruzją, Turcją, Armenią i Azerbejdżanem oraz rozwijać współpracę regionalną w zakresie konektywności. Wiele z tych krajów zdecydowało się podążać ścieżką ku przystąpieniu do UE lub ściślejszemu dostosowaniu się do UE. Dzisiejsza strategia ma przynieść wymierne korzyści partnerom z Morza Czarnego i UE poprzez inwestowanie w kluczowe, wzajemnie korzystne partnerstwa i ich pogłębianie.

 

Trzy filary przyszłej współpracy między UE a Morzem Czarnym

 

Przyszła współpraca z regionem Morza Czarnego opiera się na trzech filarach:

- zwiększanie bezpieczeństwa, stabilności i odporności;

- wspieranie zrównoważonego wzrostu gospodarczego i dobrobytu;

- promowanie ochrony środowiska, odporności i gotowości na zmianę klimatu oraz ochrony ludności.

Wraz ze swoimi partnerami w regionie UE wdroży trzy inicjatywy przewodnie w ramach każdego z tych filarów, aby uwolnić potencjał wzrostu w regionie, a jednocześnie sprostać najpilniejszym wyzwaniom związanym z konfliktem i bezpieczeństwem:

- Czarnomorskie bezpieczeństwo morskie oraz ustanowienie czarnomorskiego centrum bezpieczeństwa morskiego przyczynią się do zwiększenia bezpieczeństwa morskiego i ochrony na morzu, ochrony krytycznej infrastruktury morskiej i środowiska morskiego. Wzmocni również współpracę regionalną w zakresie rozminowywania i zajmie się zagrożeniami dla środowiska i bezpieczeństwa morskiego.

- Specjalny program na rzecz łączności – dostosowany do rozszerzonych sieci transeuropejskich – przyczyni się do rozwoju sieci transportowych, energetycznych i cyfrowych, aby wykorzystać potencjał regionu Morza Czarnego jako kluczowego korytarza łączącego Europę z Azją Środkową przez Kaukaz Południowy, pobudzając wzrost gospodarczy i konkurencyjność.

- Wzmocniona zostanie gotowość społeczności nadbrzeżnych i sektorów niebieskiej gospodarki, aby umożliwić krajom Morza Czarnego radzenie sobie ze szkodami dla środowiska związanymi z wojną, reagowanie na zagrożenia związane ze zmianą klimatu i wykorzystanie możliwości zrównoważonego wzrostu.

Strategia połączy wszystkie odpowiednie instrumenty i polityki UE, mobilizując inwestycje zgodnie ze strategią Global Gateway i w duchu Drużyny Europy, tj. instytucje UE we współpracy z państwami członkowskimi, a także europejskie instytucje finansowe. Podejmując wyzwania regionalne, UE dąży do promowania długoterminowego bezpieczeństwa, wspólnego dobrobytu i odporności w regionie Morza Czarnego.

 

Przewodnicząca Ursula von der Leyen stwierdziła: Aktywnarola Unii Europejskiej ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa i pokoju w regionie Morza Czarnego, zwłaszcza w związku z rosyjską wojną napastniczą przeciwko Ukrainie. Będziemy ściśle współpracować z naszymi sąsiadami, aby wspierać bezpieczeństwo i stabilność w regionie.  Razem możemy zbudować silniejszą i bardziej dostatnią przyszłość dla wszystkich.

 

Perspektywiczne ramy polityki

 

Opierając się na swojej wyjątkowej pozycji jako pomostu między Europą, Kaukazem Południowym, Azją Środkową i wschodnim regionem Morza Śródziemnego, Morze Czarne może służyć jako kamień węgielny stabilności, zrównoważonego rozwoju i konektywności dzięki partnerstwom będącym przedmiotem wspólnego zainteresowania.

 

Strategiczne podejście UE ma na celu uwolnienie potencjału regionu w oparciu o wysiłki na rzecz pokoju i poszanowanie porządku międzynarodowego, z poszanowaniem praworządności i prawa międzynarodowego. Głównym elementem tej polityki jest wspieranie ogólnej odporności i bezpieczeństwa Ukrainy oraz jej odbudowy, gdy pozwolą na to warunki.

 

Dzisiejszy wniosek przyczyni się do zrównoważonego rozwoju i zwiększenia dobrobytu gospodarczego dzięki korytarzom transportowym, energetycznym, cyfrowym i handlowym łączącym region Morza Czarnego z Bałtykiem, Morzem Śródziemnym, przez Kaukaz Południowy, Morze Kaspijskie i w kierunku Azji Środkowej.

 

Ponadto, biorąc pod uwagę, że region Morza Czarnego jest szczególnie narażony na klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka, zmianę klimatu i degradację środowiska, dzisiejsza strategia przewiduje zwiększenie gotowości i przystosowanie się do zmiany klimatu – co ma kluczowe znaczenie dla integralności ekosystemów naturalnych, a także dla dobrostanu ludzi.

 

UE będzie ponadto ukierunkowywać zainteresowanych partnerów na integrację z UE, wzmacniając praworządność, przyspieszając reformy, dostosowując się do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE oraz stopniowo włączając ich do jednolitego rynku UE.

 

Ostatecznie nowe podejście strategiczne jest zakorzenione w aspiracjach ludzi do życia w bezpiecznym i dostatnim środowisku. UE wdroży nowe strategiczne podejście do Morza Czarnego w synergii z procesem rozszerzenia ipolitykąPartnerstwa Wschodniego, która zapewnia ugruntowane ramy współpracy.

 

Kolejne kroki

 

Komisja Europejska i Wysoki Przedstawiciel proponują zorganizowanie specjalnego posiedzenia ministerialnego UE z krajami partnerskimi w celu zacieśnienia współpracy w ramach strategicznego podejścia UE.

 

Kontekst

 

Morze Czarne jest kluczową bramą łączącą Europę, Kaukaz Południowy, Azję Środkową i Morze Śródziemne. Jego stabilność ma kluczowe znaczenie dla handlu międzynarodowego, bezpieczeństwa żywnościowego i szerszej stabilności geopolitycznej, a także dla bezpieczeństwa energetycznego. Zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu rozwój regionu ma zasadnicze znaczenie nie tylko dla jego bezpośrednich sąsiadów, ale także dla Unii Europejskiej jako całości i na całym świecie.

 

Niczym niesprowokowana i nieuzasadniona pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę poważnie zdestabilizowała region, ujawniając współzależności w zakresie bezpieczeństwa i wzywając do skoordynowanej reakcji. Agresja doprowadziła poziom bezpieczeństwa regionalnego i globalnego do najniższego poziomu od czasu zimnej wojny, wzmacniając pilną rolę i wsparcie UE w regionie.

 

Rola i odpowiedzialność UE w regionie Morza Czarnego rośnie, w szczególności wraz z rozpoczęciem negocjacji akcesyjnych z Ukrainą i Republiką Mołdawii; oraz z Gruzją, jeżeli kraj ten powróci na drogę do UE. Proces rozszerzenia UE jest strategiczną inwestycją mającą na celu zwiększenie bezpieczeństwa i odporności regionu.  Kluczowe znaczenie ma również skoordynowane podejście z Turcją, partnerem UE o znaczeniu strategicznym i krajem kandydującym. Podobnie ważnym celem UE jest pogłębienie stosunków z Armenią i Azerbejdżanem poprzez współpracę w obszarach strategicznych. 

 

Strategiczne podejście UE do regionu Morza Czarnego nie jest odosobnioną regionalną reakcją na rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie. Jest to część nowego pakietu inicjatyw politycznych UE dostosowanych do szerszej nowej dynamiki geopolitycznej, w tym niedawno przyjętej strategii gotowości Unii Europejskiej, ProtectEU – nowej europejskiej strategii bezpieczeństwa wewnętrznego, białej księgi w sprawie obronności, nowego planu działania na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa i odporności kabli podmorskich oraz przyszłych inicjatyw – europejskiego paktu na rzecz oceanów, europejskiej strategii portowej, europejskiej tarczy demokracji.

 

Odzwierciedla to usprawnione i skoordynowane podejście w całej UE, ze szczególnym uwzględnieniem obronności, odporności i gotowości, w obecnym globalnym kontekście geopolitycznym.

 

Strategiczne podejście UE do regionu Morza Czarnego przyczyni się również do realizacji udanych kierunków prac opracowanych w ramach synergii czarnomorskiej, ram polityki UE dla tego regionu obowiązujących od 2007 r., w szczególności jej inicjatyw przewodnich – wspólnej agendy morskiej dla Morza Czarnego oraz strategicznego programu badań i innowacji.

 

Strategia będzie wdrażana w synergii z procesem rozszerzenia i Partnerstwem Wschodnim, strategicznymi i ambitnymi ramami polityki opartymi na wspólnych wartościach, wspólnym interesie i wspólnej odpowiedzialności. Będzie on miał zasadnicze znaczenie dla opracowania programu na rzecz konektywności w oparciu o istniejące partnerstwa i mechanizmy zarządzania w sektorach handlu, energii, transportu i technologii cyfrowych.

 

W tym kontekście istotną rolę odegra strategia Global Gateway. Strategia Global Gateway wspiera inteligentne, czyste i bezpieczne połączenia w sektorach cyfrowym, energetycznym i transportowym oraz wzmacnia systemy opieki zdrowotnej, edukacji i badań naukowych na całym świecie. Jest to pozytywna oferta UE dla krajów partnerskich, której celem jest wspieranie zrównoważonego rozwoju i odporności poprzez inwestycje oparte na wartościach. Strategia Global Gateway wspiera dwojaką transformację – ekologiczną i cyfrową – poza UE poprzez mobilizację zasobów sektora publicznego i prywatnego oraz wzmocnienie strategicznej łączności.