Data publikacji: 29.05.2018
Odpady z tworzyw sztucznych w morzach i oceanach
Ponieważ ilość szkodliwych odpadów z tworzyw sztucznych w morzach i oceanach rośnie w zastraszającym tempie, Komisja Europejska proponuje wprowadzenie nowych unijnych przepisów dotyczących 10 produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które najczęściej zaśmiecają europejskie plaże i morza, jak również zagubionych i porzuconych narzędzi połowowych.
Łącznie stanowią one 70 proc. wszystkich odpadów morskich. Nowe przepisy są proporcjonalne do stawianych celów i opracowane w taki sposób, aby pozwalały na osiągnięcie możliwie najlepszych wyników. Oznacza to, że w odniesieniu do różnych produktów stosowane będą różne środki. Jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych, dla których istnieją łatwo dostępne i przystępne cenowo zamienniki, zostaną objęte zakazem wprowadzania do obrotu. W przypadku produktów, dla których nie ma oczywistych zamienników, nacisk zostanie położony na ograniczenie korzystania z tych produktów poprzez wprowadzenie krajowych limitów dla konsumentów, a także poprzez ustanowienie wymogów w zakresie projektowania i oznakowania oraz nałożenie na producentów obowiązków dotyczących gospodarowania odpadami i ich usuwania. Te nowe przepisy zapewnią Europie czołową pozycję w walce z tym problemem o globalnych skutkach.
Pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans, odpowiedzialny za zrównoważony rozwój, oznajmił: Komisja zobowiązała się, że będzie skupiać się na sprawach o dużym znaczeniu, a resztę pozostawi państwom członkowskim. Odpady z tworzyw sztucznych są bezsprzecznie ogromnym problemem, a Europejczycy muszą działać wspólnie, aby go rozwiązać, ponieważ odpady plastikowe trafiają do naszego powietrza, naszych gleb, naszych oceanów i naszej żywności. Przedstawione dziś wnioski ustawodawcze pozwolą ograniczyć liczbę jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych na półkach w supermarketach poprzez ustanowienie szeregu środków. Niektóre z tych produktów obejmiemy zakazem wprowadzania do obrotu, a na ich miejsce wprowadzimy bardziej ekologiczne zamienniki, tak aby konsumenci nie odczuli ich braku.
Wiceprzewodniczący Jyrki Katainen, odpowiedzialny za miejsca pracy, wzrost, inwestycje i konkurencyjność, stwierdził: Plastik daje ogromne możliwości, ale musimy z niego korzystać w sposób odpowiedzialny. Plastikowe produkty jednorazowego użytku to nie jest inteligentny wybór, ani pod względem ekonomicznym, ani z uwagi na środowisko. Przedstawione dzisiaj wnioski ustawodawcze pomogą przedsiębiorstwom i konsumentom rozejrzeć się za bardziej zrównoważonymi rozwiązaniami. To dla Europy okazja, aby zająć w tej dziedzinie pozycję lidera – stworzyć produkty, których w nadchodzących dziesięcioleciach będzie potrzebować cały świat, oraz zapewnić większą wartość rynkową naszym cennym i ograniczonym zasobom. Nasz cel dotyczący odsetka zbieranych plastikowych butelek pomoże nam również zapewnić branży recyklingu tworzyw sztucznych skalę działalności, która jest niezbędna do tego, aby branża ta dobrze prosperowała.
Na całym świecie tworzywa sztuczne stanowią 85 proc. odpadów morskich. Przedostają się nawet do naszych płuc i trafiają na nasze stoły – mikrodrobiny plastiku są obecne w powietrzu, wodzie i żywności – a nie znamy ich wpływu na zdrowie ludzi. Rozwiązanie problemu tworzyw sztucznych jest koniecznością, ale też stwarza nowe możliwości pod względem innowacji, konkurencyjności i tworzenia miejsc pracy.
Przedsiębiorstwa uzyskają przewagę konkurencyjną: Stworzenie jednego zbioru przepisów dla całego rynku UE zapewni europejskim firmom punkt wyjścia dla osiągnięcia korzyści skali i poprawy konkurencyjności w kontekście dynamicznie rozwijającego się światowego rynku produktów zrównoważonych. Dzięki stworzeniu systemów wielokrotnego użycia (takich jak systemy kaucji) firmy mogą sobie zapewnić stabilne źródło dostaw materiałów wysokiej jakości. W innych przypadkach zachęta do poszukiwania bardziej zrównoważonych rozwiązań może dać przedsiębiorstwom przewagę technologiczną nad konkurentami na rynkach światowych.
Różne środki w odniesieniu do różnych produktów
Po tym jak w 2015 r. zostały wprowadzone uregulowania dotyczące plastikowych toreb, 72 proc. Europejczyków stwierdziło, że ograniczyło korzystanie z takich toreb (wg Eurobarometru). Obecnie UE kieruje swoją uwagę na 10 produktów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do jednorazowego użytku i na narzędzia połowowe – wszystko to łącznie stanowi 70 proc. odpadów morskich w Europie. Nowe przepisy wprowadzą:
- Zakaz stosowania tworzyw sztucznych w niektórych produktach: W przypadku gdy istnieją dla nich łatwo dostępne i przystępne cenowo zamienniki, produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych zostaną objęte zakazem wprowadzania do obrotu. Zakaz będzie miał zastosowanie do plastikowych patyczków kosmetycznych, sztućców, talerzy, słomek, mieszadełek do napojów i patyczków do balonów – wszystkie te przedmioty będą musiały być produkowane wyłącznie z bardziej zrównoważonych materiałów. Jednorazowe opakowania na napoje wykonane z tworzywa sztucznego będą dopuszczane na rynek tylko, jeśli ich nakrętki i pokrywki pozostają do nich przymocowane.
- Cele dotyczące ograniczenia korzystania z niektórych plastikowych produktów: Państwa członkowskie będą musiały ograniczyć korzystanie z plastikowych pojemników na żywność i kubków na napoje. Mogą to uczynić poprzez ustanowienie krajowych limitów, zapewnienie dostępności produktów zamiennych w punktach sprzedaży lub zagwarantowanie, że jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych nie będą oferowane bezpłatnie.
- Obowiązki nałożone na producentów: Producenci będą częściowo pokrywać koszty gospodarowania odpadami i ich usuwania, a także koszty działań informacyjnych dotyczących pojemników na żywność, opakowań (np. na chipsy i słodycze), pojemników i kubków na napoje, wyrobów tytoniowych z filtrami (niedopałki papierosów), nawilżonych chusteczek, balonów i lekkich plastikowych toreb. Przemysł otrzyma również zachęty do opracowywania zamienników tych produktów, które będą mniej zanieczyszczały środowisko.
- Cele w zakresie zbierania butelek: Państwa członkowskie będą zobowiązane zadbać do 2025 r. o to, aby 90 proc. jednorazowych butelek na napoje z tworzyw sztucznych było zbierane, na przykład poprzez systemy kaucji.
- Wymogi dotyczące oznakowania: Niektóre produkty będą wymagały jasnego, zestandaryzowanego oznakowania wskazującego, w jaki sposób powinny być składowane odpady, i informującego o szkodliwym wpływie produktu na środowisko oraz o obecności w produkcie tworzyw sztucznych. Dotyczy to podpasek higienicznych, nawilżonych chusteczek i balonów.
- Działania informacyjne: Państwa członkowskie będą zobowiązane do uświadamiania konsumentom negatywnego wpływu zaśmiecania otoczenia jednorazowymi produktami z tworzyw sztucznych i narzędziami połowowymi, jak również do informowania ich o dostępnych systemach wielokrotnego używania i możliwościach gospodarowania odpadami w odniesieniu do wszystkich tych produktów.
Jeśli chodzi o narzędzia połowowe, które stanowią 27 proc. wszystkich odpadów plażowych, Komisja zamierza uzupełnić obecne ramy polityki o systemy odpowiedzialności producenta za narzędzia połowowe składające się w części z tworzyw sztucznych. Producenci narzędzi połowowych z tworzyw sztucznych będą zobowiązani do pokrycia kosztów zbiórki odpadów z portowych urządzeń odbiorczych oraz kosztów ich transportu i przetwarzania. Będą również pokrywać koszty działań informacyjnych. Szczegółowe informacje na temat nowych przepisów dotyczących narzędzi połowowych można znaleźć tutaj.
Kolejne kroki
Wnioski ustawodawcze Komisji zostaną teraz przedłożone do przyjęcia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Komisja wzywa pozostałe instytucje do zajęcia się nimi w trybie priorytetowym, tak aby Europejczycy mogli stwierdzić wymierne rezultaty jeszcze przed wyborami w maju 2019 r.
Z okazji obchodzonego 5 czerwca Światowego Dnia Ochrony Środowiska Komisja rozpocznie także ogólnounijną kampanię informacyjną, która będzie miała na celu podkreślenie wagi wyborów konsumentów i uwydatnienie roli każdego z nas w walce z zanieczyszczeniem tworzywami sztucznymi i odpadami morskimi.
Zmierzenie się z problemem odpadów morskich wytwarzanych w UE nie pozwoli oczywiście rozwiązać tego problemu na całym świecie. Niemniej jednak podejmując się roli lidera, Unia Europejska zapewni sobie silną pozycję, która pomoże jej wprowadzać zmiany na poziomie światowym – za pośrednictwem grupy G-7 i grupy G-20 oraz poprzez realizację celów zrównoważonego rozwoju ONZ.
Kontekst
Dzisiejsza inicjatywa jest wynikiem zobowiązania podjętego w europejskiej strategii w dziedzinie tworzyw sztucznych, które dotyczyło walki z nadmiernymi ilościami szkodliwych odpadów plastikowych poprzez działania legislacyjne. Zobowiązanie to zostało przyjęte z zadowoleniem przez Parlament Europejski i Radę oraz przez obywateli i zainteresowane strony. Proponowane środki pomogą Europie w przejściu do modelu gospodarki o obiegu zamkniętym oraz w osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju ONZ oraz celów UE w dziedzinie klimatu i polityki przemysłowej.
Przedstawiona dzisiaj dyrektywa opiera się na obowiązujących przepisach, takich jak dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej i dyrektywy w sprawie odpadów, a także uzupełnia inne środki przyjęte w celu przeciwdziałania zanieczyszczeniu mórz, między innymi na mocy dyrektywy o portowych urządzeniach odbiorczych, oraz zaproponowane ograniczenia dotyczące mikrodrobin plastiku i oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Nową dyrektywę opracowano w oparciu o podobne zasady, na jakich opierała się dyrektywa w sprawie plastikowych toreb z 2015 r., która została pozytywnie przyjęta i doprowadziła do szybkiej zmiany zachowań konsumentów.
Proponowana dyrektywa przyniesie zarówno korzyści środowiskowe, jak i gospodarcze. Nowe środki pozwolą na przykład:
- zapobiec emisji 3,4 mln ton ekwiwalentu dwutlenku węgla;
- zapobiec szkodom w środowisku, których koszt stanowiłby do 2030 r. równowartość 22 mld euro;
- zaoszczędzić szacowane 6,5 mld euro w wydatkach konsumenckich.
Nowe przepisy, wraz z przyjętymi w tym miesiącu nowymi unijnymi zasadami i celami dotyczącymi odpadów, zapewnią jasność, pewność prawną i korzyści skali, których przedsiębiorstwa w UE potrzebują, aby zająć wiodącą pozycję na nowych rynkach innowacyjnych i wielofunkcyjnych rozwiązań alternatywnych, nowych materiałów i lepiej projektowanych produktów.
Zgodnie z zasadami lepszego stanowienia prawa podczas przygotowywania przedstawionego dzisiaj wniosku ustawodawczego przeprowadzono konsultacje z zainteresowanymi stronami oraz otwarte konsultacje publiczne, a także dokonano szczegółowej oceny skutków. Podczas konsultacji publicznych trwających od grudnia 2017 r. do lutego 2018 r. 95 proc. respondentów przyznało, że działania mające na celu rozwiązanie problemu jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych są zarówno konieczne, jak i pilne, a 79 proc. uważało, że aby zapewnić ich skuteczność, środki te należy wprowadzić na poziomie UE. Również 70 proc. producentów i 80 proc. marek odpowiedziało, że podjęcie działań jest konieczne i pilne. 72 proc. ograniczyło wykorzystanie plastikowych toreb, z czego 38 proc. w ciągu ostatniego roku.
Więcej informacji
Pytania i odpowiedzi: Nowe przepisy UE dotyczące produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych
Copyright © 2021 Wir Poznań | Wszelkie prawa zastrzeżone.