28 państw członkowskich Unii Europejskiej zobowiązało się dziś do wdrożenia zbioru zaleceń zaproponowanych przez Komisję Europejską w celu wzmocnienia ekonomicznej i społecznej integracji społeczności romskich.

Zalecenie Rady przyjęto jednogłośnie na spotkaniu ministerialnym Rady niecałe sześć miesięcy po przedstawieniu wniosku przez Komisję (IP/13/607, MEMO/13/610). Jest to pierwszy tego rodzaju instrument prawny na poziomie UE dotyczący integracji Romów. Przyjąwszy zalecenie, państwa członkowskie zobowiązały się do podjęcia celowych działań, by zmniejszyć różnice dzielące Romów od reszty społeczeństwa.

„Osiągnięte dziś porozumienie jest wyraźnym sygnałem, że państwa członkowskie pragną stawić czoła trudnemu wyzwaniu integracji Romów. Ministrowie zobowiązali się jednomyślnie do poprawy sytuacji społeczności romskiej w warunkach lokalnych”, powiedziała wiceprzewodnicząca Viviane Reding – komisarz UE ds. sprawiedliwości. „Państwa członkowskie mają teraz w swoich rękach narzędzia o podstawowym znaczeniu dla integracji Romów i ważne jest, by słowa zostały wprowadzone w czyn. Nie zawahamy się przypomnieć krajom UE o podjętych zobowiązaniach oraz zapewnić, by zostały zwieńczone sukcesem.”

„Przyjęcie zalecenia jest wyraźnym znakiem, że państwa członkowskie chcą razem inwestować bardziej skutecznie w kapitał ludzki, aby poprawić warunki życia społeczności romskiej w Europie”, powiedział komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego László Andor. „Nie możemy ich zawieść. Zadaniem państw członkowskich będzie obecnie – w okresie 2014-2020 – przyznanie znacznych funduszy unijnych oraz środków krajowych na pomoc społecznościom romskim w wykorzystaniu własnego potencjału oraz wykazanie woli politycznej na wszystkich szczeblach, tak aby zapewnić, że pieniądze zostaną wydane zgodnie z przeznaczeniem.”

Przyjęte dziś zalecenie Rady w sprawie skutecznych środków integracji Romów w państwach członkowskich zawiera szczegółowe wytyczne mające pomóc państwom członkowskim we wzmożeniu ich wysiłków. Państwom członkowskim zaleca się podejmowanie celowych działań, by zmniejszyć różnice dzielące Romów od reszty społeczeństwa. Zalecenie wzmacnia unijne ramy dotyczące krajowych strategii integracji Romów uzgodnione przez wszystkie państwa członkowskie w 2011 r. (IP/11/789) poprzez ustanowienie warunków skutecznego włączenia społecznego ludności romskiej w państwach członkowskich.

Bazując na sprawozdaniach Komisji dotyczących sytuacji Romów w ostatnich latach, zalecenie koncentruje się na czterech obszarach, w których przywódcy UE określili wspólne cele w zakresie integracji Romów w kontekście unijnych ram dotyczących krajowych strategii integracji Romów. Są to: dostęp do kształcenia, zatrudnienie, opieka zdrowotna i mieszkalnictwo. W celu wdrożenia ukierunkowanych działań w zaleceniu prosi się państwa członkowskie o przeznaczenie nie tylko funduszy unijnych, lecz także krajowych, prywatnych oraz funduszy trzeciego sektora na rzecz włączenia społecznego Romów. Jest to kluczowy czynnik określony przez Komisję w jej ocenie krajowych strategii państw członkowskich w zeszłym roku (IP/12/499).

Ponadto zalecenie zawiera adresowane do państw członkowskich wskazówki dotyczące horyzontalnych kwestii sprzyjających integracji Romów, takich jak zapewnienie realizacji strategii na poziomie lokalnym, egzekwowanie przepisów przeciwko dyskryminacji, postępowanie zgodnie z koncepcją inwestycji społecznych, ochrona dzieci i kobiet romskich oraz walka z ubóstwem.

Kolejne kroki

Chociaż zalecenie nie jest prawnie wiążące, oczekuje się obecnie, że państwa członkowskie wdrożą w praktyce konkretne środki, które wywrą pozytywny wpływ na życie Romów. Przedstawione w czerwcu sprawozdanie Komisji z postępu prac pokazało, że państwa członkowskie powinny poprawić swoje wyniki w realizacji krajowych strategii integracji Romów w kontekście unijnych ram dotyczących krajowych strategii integracji Romów (zob. arkusze informacyjne dotyczące poszczególnych krajów). Komisja przedstawi kolejne sprawozdanie z postępów osiąganych przez państwa członkowskie na wiosnę 2014 r.

Chociaż głosowanie Parlamentu Europejskiego w tej sprawie nie jest formalnie wymagane, Parlament również poparł zalecenie Rady w głosowaniu przeprowadzonym w dniu 5 grudnia przez Komisję Wolności Obywatelskich (LIBE). Komisja zatwierdziła projekt rezolucji w sprawie postępów we wdrażaniu krajowych strategii integracji Romów. W rezolucji tej podkreślono rolę władz lokalnych i regionalnych w opracowywaniu i wdrażaniu polityki w odniesieniu do Romów oraz znaczenie wyasygnowania odpowiednich środków finansowych na rzecz realizacji strategii integracji Romów. Oczekuje się, że Parlament Europejski zatwierdzi rezolucję na sesji plenarnej na początku 2014 r.

Komisja ze swojej strony będzie w dalszym ciągu oceniać postępy w zakresie integracji Romów w odnośnych sprawozdaniach, które są publikowane wiosną każdego roku. Wyniki tych ocen zostaną również wzięte pod uwagę w procesie związanym z europejskim semestrem na rzecz koordynacji polityki gospodarczej. W maju 2013 r. w ramach europejskiego semestru, na podstawie wniosku Komisji, Rada zaproponowała tzw. zalecenia dla poszczególnych krajów odnoszące się do kwestii Romów. Ich adresatami było pięć państw członkowskich: Bułgaria, Republika Czeska, Rumunia, Słowacja i Węgry. W wytycznych dla pięciu poszczególnych państw wezwano je do zapewnienia wprowadzenia krajowych strategii dotyczących integracji oraz włączenia środków dotyczących społeczności romskich do stosownych horyzontalnych strategii politycznych. Dzięki corocznemu cyklowi europejskiego semestru kwestia dotycząca integracji romskiej pozostaje zawsze stałym punktem agendy europejskiej.

Aby osiągnąć wymierne i zrównoważone rezultaty, od roku 2014 należy przeznaczyć środki z budżetów krajowych i budżetu UE. Ważnym instrumentem finansowym wspierającym włączenie społeczności romskiej pozostaną fundusze strukturalne UE, w szczególności Europejski Fundusz Społeczny. Komisja zaproponowała, aby w nadchodzącym okresie finansowania integracja społeczności zmarginalizowanych – takich jak Romowie – stanowiła priorytet inwestycyjny. W związku z tym zaproponowano specjalne uwarunkowania ex-ante w celu zapewnienia, aby wsparcie UE było nieodłączną częścią strategii integracji Romów. Aby uzyskać niezbędne środki finansowe państwa członkowskie muszą przeznaczyć co najmniej 20 proc. środków z Europejskiego Funduszu Społecznego na kwestie włączenia społecznego.

Kontekst

Integracja Romów jest nie tylko moralnym obowiązkiem państw członkowskich, ale leży także w ich interesie, szczególnie tych, w których mieszka liczna mniejszość romska. Romowie stanowią istotną i stale rosnącą część populacji w wieku szkolnym i przyszłych uczestników rynku pracy. Skuteczne działania w zakresie aktywizacji zawodowej oraz zindywidualizowane i ogólnodostępne usługi wsparcia na rzecz Romów poszukujących pracy mają kluczowe znaczenie dla umożliwienia tej społeczności realizacji jej potencjału oraz aktywnego i równego udziału w życiu społecznym i gospodarce.

W sprawozdaniu z 2013 r. Komisja Europejska wezwała państwa członkowskie UE do wdrożenia ich krajowych strategii w celu poprawy integracji gospodarczej i społecznej Romów w Europie. Państwa członkowskie opracowały te strategie w odpowiedzi na przedstawione przez Komisję europejskie ramy dotyczące krajowych strategii integracji Romów przyjęte w dniu 5 kwietnia 2011 r. (zob. IP/11/400, MEMO/11/216), które zostały poparte przez przywódców państw UE w czerwcu 2011 r. (IP/11/789).

Państwom członkowskim zostały udostępnione fundusze strukturalne UE w celu finansowania projektów w zakresie integracji społecznej, w tym na rzecz poprawy integracji Romów w obszarach takich jak kształcenie, zatrudnienie, mieszkalnictwo i zdrowie. W latach 2007-2013 na projekty w zakresie integracji społecznej udostępniono środki w wysokości 26,5 mld euro. Państwa członkowskie są odpowiedzialne za zarządzanie tymi środkami oraz za wybór konkretnych projektów. Znaczna część środków trafia do projektów przeznaczonych ogólnie dla wykluczonych społecznie grup i niekoniecznie ich beneficjentem jest jedynie społeczność romska. Aby uzyskać skuteczniejsze i bardziej ukierunkowane projekty, Komisja zwróciła się do państw członkowskich o uruchomienie krajowych punktów kontaktowych, by wspomóc planowanie wykorzystania funduszy na rzecz Romów w państwach członkowskich przy udziale władz lokalnych i regionalnych.

Dodatkowe informacje

Wniosek Komisji dotyczący zalecenia Rady:

http://ec.europa.eu/justice/discrimination/files/com_2013_460_en.pdf

Sprawozdanie Komisji z postępu prac w 2013 r.:

http://ec.europa.eu/justice/discrimination/files/com_2013_454_en.pdf

Komisja Europejska - Romowie:

http://ec.europa.eu/roma