Poprawa zdrowia matek pozostaje priorytetem dla Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Unii Europejskiej. Chociaż wskaźniki śmiertelności matek pozostają wysokie w wielu regionach świata, w Europejskim Regionie WHO odnotowano spadek wskaźnika śmiertelności matek o ponad 50% w latach 2000–2020.

Opieka sprawowana przez wykwalifikowanych pracowników służby zdrowia przed porodem, w jego trakcie i po nim może uratować życie kobiet i noworodków. Dlatego tegoroczny Światowy Dzień Zdrowia, przypadający 7 kwietnia 2025 roku, koncentruje się na znaczącej poprawie zdrowia matek i noworodków na całym świecie. WHO dąży do podnoszenia świadomości, udostępniania przydatnych informacji zdrowotnych, promowania inwestycji oraz zachęcania do wspólnych działań.

HaDEA zarządza projektami finansowanymi przez UE w ramach programów EU4Health, Horyzont Europa i Horyzont 2020, które mają na celu poprawę zdrowia matek i dzieci.

 

Horyzont

Zakończony niedawno projekt Horyzont 2020 o nazwie ALERT przyniósł znaczące rezultaty w opiece nad matkami i dziećmi w 16 szpitalach w 4 krajach Afryki – Beninie, Malawi, Tanzanii i Ugandzie: śmiertelność okołoporodowa zmniejszyła się w tych placówkach o 25%. Ten wyjątkowy wynik osiągnięto dzięki współtworzeniu interwencji mających na celu określenie profesjonalizmu w zawodzie położnej, opracowaniu pakietu szkoleń obejmujących mentoring z zakresu przywództwa oraz poprawie jakości opieki podczas porodu – a także dzięki stworzeniu elektronicznego rejestru okołoporodowego umożliwiającego ocenę efektów działań.

Interwencje tego projektu mogą znacząco poprawić wyniki zdrowotne noworodków w szpitalach w Afryce Subsaharyjskiej przy stosunkowo niskich kosztach, mimo wysokiej śmiertelności i ograniczonych zasobów.

Projekt BornToGetThere, również zakończony w ramach Horyzontu 2020, w znacznym stopniu poprawił wczesne wykrywanie, monitorowanie i interwencje wobec niemowląt z wysokim ryzykiem porażenia mózgowego (CP). Przyniósł on konkretne korzyści jako pierwsza inicjatywa, która opracowała i wdrożyła międzynarodowe wytyczne dotyczące praktyki klinicznej w wielu krajach, m.in. we Włoszech, Danii, Holandii, Gruzji, Sri Lance oraz w odległych rejonach Australii (Queensland i Australia Zachodnia). Projekt dostarczył także interesariuszom cennych materiałów edukacyjnych. W przyszłości planowane jest rozszerzenie szkoleń na kolejne kraje europejskie oraz zastosowanie tej metodologii do innych schorzeń dziecięcych.

W ramach Projektu zdołano:

• przeszkolić ponad 1000 pracowników służby zdrowia w zakresie nowoczesnych narzędzi do wczesnego wykrywania i opieki nad niemowlętami z CP oraz ich rodzinami;

• przebadać ponad 5000 dzieci, z których ponad 500 zidentyfikowano jako wysokiego ryzyka CP i skierowano do specjalistycznych programów interwencyjnych.

Trwający projekt HIGH Horizons analizuje, w jaki sposób rosnące temperatury związane ze zmianami klimatu wpływają na zdrowie kobiet w ciąży i po porodzie, noworodków, małych dzieci oraz pracowników opieki położniczej. Projekt, realizowany w ramach Horyzontu Europa i współpracujący z grupą ekspertów WHO, ma na celu opracowanie wskaźników zdrowotnych związanych z upałami na poziomie populacyjnym. Dodatkowo, testowany jest prototyp spersonalizowanej aplikacji mobilnej z wczesnym ostrzeganiem przed skutkami upałów.

Projekt pracuje także nad udoskonaleniem narzędzi do redukcji emisji dwutlenku węgla i temperatury w placówkach medycznych, co przekłada się na poprawę dobrostanu.

EU4Health

Projekt Mind the Mum ma na celu poprawę zdrowia psychicznego w okresie okołoporodowym (PMH) poprzez projektowanie narzędzi i interwencji wspierających matki. W ramach projektu prowadzone są działania:

• ogólnokrajowe analizy potrzeb w Cyprze i Słowenii, z zamiarem przeniesienia dobrych praktyk i doświadczeń z Polski i Hiszpanii;

• budowanie partnerstw między pracownikami ochrony zdrowia, decydentami i aktywistami rodzicielskimi w celu wspólnego opracowania skutecznych środków zapobiegawczych;

• promowanie polityk i szkoleń zawodowych dotyczących zdrowia psychicznego matek;

• zwiększanie świadomości społecznej, zmniejszanie stygmatyzacji i zachęcanie do otwartego dialogu na temat PMH.

Projekt IMAGINE-HMB koncentruje się na opracowaniu zharmonizowanych, opartych na dowodach naukowych wytycznych dotyczących bezpieczeństwa i jakości dawczego mleka kobiecego (DHM) w związku z wdrażaniem unijnego rozporządzenia z 2024 roku w sprawie norm jakości i bezpieczeństwa dla substancji pochodzenia ludzkiego przeznaczonych do stosowania u ludzi.

Cele projektu obejmują:

• utworzenie forum ekspertów ds. DHM;

• opracowanie wytycznych dotyczących wdrażania standardów technicznych i przestrzegania wymagań nadzoru;

• przygotowanie kompleksowego planu wdrożenia wspierającego banki mleka kobiecego;

• stworzenie strategii po zakończeniu projektu zapewniającej dalsze wsparcie i aktualność wytycznych;

• udostępnienie programu szkoleniowego i narzędzi cyfrowych dla specjalistów.

 

Tło

Horyzont Europa to program badawczo-innowacyjny Unii Europejskiej na lata 2021–2027. Cele Klastra 1 „Zdrowie” obejmują poprawę i ochronę zdrowia oraz dobrostanu obywateli w każdym wieku poprzez tworzenie nowej wiedzy, opracowywanie innowacyjnych rozwiązań oraz – tam, gdzie to właściwe – uwzględnianie perspektywy płci w zapobieganiu, diagnozowaniu, monitorowaniu, leczeniu i zwalczaniu chorób. Horyzont 2020 (H2020) był wieloletnim programem finansowania UE w latach 2014–2020.

EU4Health to czwarty i zarazem największy z unijnych programów zdrowotnych. Program EU4Health wykracza poza ambitną odpowiedź na kryzys wywołany pandemią COVID-19, skupiając się na wzmocnieniu odporności europejskich systemów opieki zdrowotnej. Program zapewnia finansowanie organom krajowym, organizacjom zdrowotnym i innym podmiotom poprzez dotacje i zamówienia publiczne, przyczyniając się do zdrowszej Europy. Za zarządzanie zdecydowaną większością budżetu EU4Health odpowiada HaDEA, realizując program poprzez obsługę naborów wniosków oraz przetargów.

 

Źródło: https://hadea.ec.europa.eu/news/world-health-day-2025-promoting-healthy-futures-mothers-and-newborns-2025-04-07_en?prefLang=pl