Data publikacji: 24.10.2013
Zgodnie z zatwierdzonym przez Parlament Europejski i państwa członkowskie UE budżetem UE na lata 2014-2020 regiony i miasta europejskie otrzymają 325 mld EUR w ramach polityki spójności. Środki te zostaną przeznaczone na realizację celów całej UE, do których należą: zwiększenie wzrostu gospodarczego, utworzenie nowych miejsc pracy, zapobieganie zmianom klimatu oraz uniezależnienie się od tradycyjnych źródeł energii.
To z kolei powiększy zasoby państwowe i regionalne w wysokości min. 100 mld EUR do szacowanej sumy 400 mld EUR potrzebnej na inwestycje.Reforma polityki spójności zagwarantuje miastom i regionom maksymalny wpływ na inwestycje dostosowane do ich potrzeb.Poniżej wymieniono kluczowe punkty reformy (jeszcze niezatwierdzonej przez Parlament i Radę).
1. Inwestycje we wszystkich regionach UE i dostosowanie poziomu wsparcia i dotacji ze środków krajowych (stawki współfinansowania) do poziomu ich rozwoju:
2. Wykorzystanie środków w głównych sektorach rozwoju:inwestycje współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) będą dotyczyły przede wszystkim badań i rozwoju agendy cyfrowej, wspierania małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i gospodarki niskoemisyjnej. Udział środków z EFRR, które mają być przeznaczone na te inwestycje, zależy od kategorii regionu (od regionów słabiej rozwiniętych oczekuje się przeznaczenia50% środków, od regionów w okresie przejściowym:60%, od regionów lepiej rozwiniętych: 80%).
Inwestycje w gospodarkę niskoemisyjną (wydajność energetyczną i odnawialne źródła energii) są objęte osobnymi zobowiązaniami dotyczącymi wykorzystania środków EFRR (regiony słabiej rozwinięte:12%, regiony w okresie przejściowym i regiony lepiej rozwinięte: 20%).
Co najmniej 23,1% budżetu polityki spójności (tj. ok. 70 mld EUR) zostanie przeznaczone na inwestycje w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) dotyczące finansowania szkoleń, kształcenia ustawicznego, walki z ubóstwem, promowania włączenia społecznego i pomocy w znalezieniu pracy.Około 66 mld EUR zostanie przeznaczonych przede wszystkim na inwestycje w transeuropejskie połączenia transportowe i infrastrukturę środowiskową w ramach polityki spójności.
3. Ustalanie jasnych, przejrzystych i wymiernych celów oraz zwiększenie odpowiedzialności:postępy w realizacji tych celów oznaczają, że pod koniec wyznaczonego okresu na potrzeby programów zostaną udostępnione dodatkowe środki („rezerwa wykonawcza”).Cele powinny zostać opublikowane, aby zwiększyć poczucie odpowiedzialności za ich realizację.
4. Określenie wstępnych warunków przyznawania środków pomoże zwiększyć efektywność inwestycji.Niezbędnymi warunkami wstępnymi są m.in. strategie „inteligentnej specjalizacji” mające na celu określenie konkretnych aktywów, reformy przyjazne firmom, strategie transportowe, środki podjęte w celu poprawy systemu zamówień publicznych lub zgodność z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska.
5. Ustalenie wspólnej strategii, aby zwiększyć koordynację funduszy i wyeliminować sprzeczności:wspólne ramy strategiczne dają podstawy lepszej koordynacji europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (trzech funduszy polityki spójności: EFRR, Funduszu Spójności i EFS oraz funduszy rozwoju obszarów wiejskich i funduszy rybackich).Wspólna strategia gwarantuje także większe powiązania z innymi instrumentami UE, takimi jak Horyzont 2020 i Łącząc Europę.
6. Ograniczenie biurokracji i ułatwienie korzystania z instytucji unijnych:dzięki wspólnemu zestawowi zasad dla wszystkich europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, łatwiejszym przepisom przeprowadzania rozliczeń, bardziej konkretnym wymaganiom dotyczącym raportów i większemu wykorzystaniu technologii cyfrowej („e-spójność”).
7. Zwiększenie wymiaru miejskiego polityki spójności przez określenie minimalnej kwoty ze środków EFRR, jaką należy przeznaczyć na zintegrowane projekty w miastach (oprócz innych wydatków na działania w obszarach miejskich).
8. Wzmacnianie współpracy międzynarodowej i ułatwienie tworzenia projektów transgranicznych.Ma to na celu także zapewnienie, że strategie makroregionalne, dotyczące np. regionu Dunaju lub Morza Bałtyckiego, są wspierane przez programy krajowe i regionalne.
9. Zadbanie o to, aby silniejsze środowisko gospodarcze nie wyeliminowało wpływu inwestycji unijnych.W razie potrzeby Komisja może zwrócić się do państw członkowskich (zgodnie z klauzulą o warunkach makroekonomicznych) z prośbą o modyfikację programu w celu przeprowadzenia najważniejszych reform strukturalnych. W ostateczności Komisja może zawiesić wypłatę środków, jeśli zalecenia są stale łamane w zasadniczych kwestiach.
10. Zwiększanie wykorzystania instrumentów finansowych, aby zapewnić większe wsparcie dla MŚP i ułatwić im dostęp do kredytów. Pożyczki, gwarancje, kapitał inwestycyjny i kapitał wysokiego ryzyka będą współfinansowane z funduszy unijnych (zgodnie ze wspólnymi zasadami dla wszystkich funduszy), co ma zwiększyć ich zakres i stworzyć elementy motywacyjne (wyższy wskaźnik współfinansowania). Przyznawanie pożyczek, a nie dotacji, ma poprawić jakość projektów i zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia zależności finansowej.