Data publikacji: 28.01.2011
W dzisiejszych czasach wymiana informacji na całym świecie jest łatwiejsza i szybsza niż kiedykolwiek.
Dane osobowe – poczta elektroniczna, zdjęcia, elektroniczne terminarze – mogą być tworzone w Wielkiej Brytanii przy pomocy oprogramowania zainstalowanego w Niemczech, przetwarzane w Indiach, przechowywane w Polsce, a z dostępu do nich skorzysta obywatel Włoch przebywający w Hiszpanii. Ten szybki wzrost przepływu informacji na całym świecie stanowi wielkie wyzwanie dla prawa obywateli do prywatności danych osobowych. Z kwestiami ochrony danych, również w wymiarze transgranicznym, ludzie stykają się każdego dnia – w pracy, w kontaktach z organami administracji publicznej, podczas kupowania towarów lub usług, podczas podróży czy też przeglądania stron internetowych. Dzisiaj – w Dniu Ochrony Danych – Rada Europy i Komisja Europejska łączą swoje siły w celu zwrócenia uwagi na podstawowe prawo obywateli do ochrony danych osobowych.
Obchodzony corocznie Dzień Ochrony Danych ma pomóc obywatelom w zrozumieniu, jakie dane osobowe ich dotyczące są gromadzone i przetwarzane – i dlaczego, a także jakie są ich prawa w odniesieniu do tego przetwarzania.
Przepisy UE dotyczące ochrony danych mają ponad 15 lat. Wytrzymały one próbę czasu, ale należy je teraz zmodernizować, dostosowując do nowych możliwości technologicznych. Jeszcze w tym roku Komisja Europejska przedłoży wniosek w sprawie zmian do dyrektywy o ochronie danych z 1995 r.
„Skuteczna ochrona danych ma zasadnicze znaczenie dla naszej demokracji i stanowi oparcie dla innych podstawowych praw i wolności”, powiedziała wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Viviane Reding, komisarz UE do spraw sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa. „Musimy zadbać o równowagę między potrzebą ochrony prywatności a swobodnym przepływem informacji, który stwarza nowe możliwości gospodarcze. Właśnie temu będą służyć nasze wnioski w sprawie modernizacji przepisów UE dotyczących ochrony danych w ciągu 2011 r.
Obchodzimy dzisiaj 30. rocznicę Konwencji Rady Europy o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych („konwencja nr 108”).
„Z uwagi na wyzwania wynikające z szybkiego rozwoju technologii informacyjnej prawo do prywatności staje się ważniejsze niż kiedykolwiek. Konwencja o ochronie danych była przez 30 lat kluczowym instrumentem służącym zagwarantowaniu tego prawa i musi zostać teraz dostosowana, by móc pełnić tę rolę przez kolejne 30 lat”, stwierdził Sekretarz Generalny Thorbjørn Jagland, podkreślając „konieczność posiadania prawdziwie elastycznych, przejrzystych i kompleksowych międzynarodowych ram opartych na prawach człowieka”.
Zagadnienia związane z prywatnością i ochroną danych należą od kilku lat do czołowych informacji w mediach. Technologia rozwijająca się w zawrotnym tempie niesie ze sobą olbrzymie zmiany w sposobie korzystania z danych osobowych w celu zaopatrzenia w towary i usługi. Dotyczy to w szczególności środowiska on-line, począwszy od transakcji bankowych, poprzez podróże, skończywszy na serwisach społecznościowych. Udostępnianie danych osobowych jest również jednym z elementów zapewnienia bezpieczeństwa społeczeństw.
Kontekst
Unijna dyrektywa o ochronie danych z 1995 r.
W dniu 4 listopada 2010 r. Komisja przedstawiła strategię poprawy skuteczności unijnych przepisów dotyczących ochrony danych (IP/10/1462 i MEMO/10/542). Ma ona na celu ochronę danych osobowych we wszystkich dziedzinach polityki, włączając w to z jednej strony egzekwowanie prawa, a z drugiej strony zmniejszenie obciążeń biurokratycznych dla przedsiębiorstw i zapewnienie swobodnego przepływu danych w UE. Komisja wykorzysta wspomniany przegląd realizowanej dotychczas polityki, a także wyniki konsultacji społecznych w tym zakresie, do wprowadzenia zmian w unijnej dyrektywie o ochronie danych z 1995 r.
Unijne przepisy o ochronie danych (dyrektywa o ochronie danych 95/46/WE z 1995 r.) służą ochronie podstawowych praw i wolności osób fizycznych, w szczególności prawa do ochrony danych, oraz swobodnego przepływu danych. Ta ogólna dyrektywa o ochronie danych została uzupełniona innymi aktami prawnymi, takimi jak dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej. Istnieją poza tym szczegółowe przepisy dotyczące ochrony danych osobowych przetwarzanych w ramach współpracy policji i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych (decyzja ramowa 2008/977/WSiSW).
Prawo do ochrony danych osobowych zostało jednoznacznie wyrażone w art. 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz w traktacie lizbońskim. Artykuł 16 traktatu (Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) stanowi podstawę prawną dla przepisów o ochronie danych odnośnie do wszystkich działań w ramach prawa UE.
Działania Rady Europy w zakresie ochrony danych
Do konwencji nr 108, która została otwarta do podpisu w 1981 r., przyłączyły się już 43 państwa w Europie. Stanowi ona jedyny prawnie wiążący międzynarodowy instrument, który mógłby być stosowany na całym świecie. Każde państwo świata, które posiada odpowiednie przepisy w zakresie ochrony danych, może zostać stroną konwencji.
Konwencja definiuje szereg uznanych na całym świecie podstawowych zasad i prawnie wiążących norm. Jej postanowienia są neutralne pod względem technologii i mają na celu ochronę prywatności przed jej naruszaniem przez władze publiczne i podmioty sektora prywatnego. Zawiera ona ramy prawne regulujące przekazywanie danych osobowych pomiędzy państwami, które ją ratyfikowały, i stanowi platformę dla wielostronnej i równoprawnej współpracy państw-sygnatariuszy.
Państwa mogą wymieniać między sobą pomysły i najlepsze praktyki oraz wspólnie rozwijać nowe normy. W 2001 r. konwencja nr 108 została uzupełniona dodatkowym protokołem dotyczącym organów nadzorujących i transgranicznego przepływu danych.
Jako Dzień Ochrony Danych wybrano 28 stycznia, ponieważ dzień ten jest rocznicą konwencji nr 108. W tym roku Rada Europy wykorzysta Dzień Ochrony Danych jako okazję do rozpoczęcia konsultacji w sprawie modernizacji konwencji nr 108 i dalszego podnoszenia norm ochrony danych nie tylko w Europie, lecz także na całym świecie.
Dalsze informacje
Obejrzyj lub ściągnij krótki film Komisji na temat prywatności danych i serwisów społecznościowych – dostępny we wszystkich językach urzędowych UE:
Dzień Ochrony Danych: 2011
Rada Europy: ochrona danych
Komisja Europejska: ochrona danych
Strona internetowa wiceprzewodniczącej Viviane Reding, komisarz UE do spraw sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa:
http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/reding/index_en.htm