W przyjętych dziś sprawozdaniach rocznych Komisja Europejska przedstawiła ocenę postępów krajów Bałkanów Zachodnich i Turcji w przygotowaniach do spełnienia wymogów członkostwa w UE i nakreśliła, co należy zrobić, by sprostać pozostałym wyzwaniom.

Podczas prezentacji rocznego pakietu „rozszerzenie" komisarz Johannes Hahn stwierdził: „Obecny kryzys związany z uchodźcami pokazuje, jak ważna jest bliska współpraca między UE i państwami w Europie
Południowo-Wschodniej. Proces rozszerzenia UE obejmujący Bałkany Zachodnie i Turcję jest skutecznym narzędziem służącym wzmocnieniu rządów prawa i praw człowieka w tych państwach. Ponadto pobudza rozwój gospodarczy i sprzyja współpracy regionalnej. Jasne perspektywy członkostwa w Unii sprawiają, że nasze kraje partnerskie przechodzą stopniową transformację, a sytuacja w otoczeniu Unii staje się coraz bardziej stabilna. Nasze jednoznaczne zobowiązanie do rozszerzenia UE i do warunków, z jakimi ono się wiąże, jest zatem długoterminową inwestycją Europy we własne bezpieczeństwo i dobrobyt".

Wspólne wyzwania

Region poważnie ucierpiał w wyniku kryzysu uchodźców. Turcja udziela na swoim terytorium istotnego wsparcia ponad 2 milionom syryjskich uchodźców. Kraje Bałkanów Zachodnich, zwłaszcza Była Jugosłowiańska Republika Macedonii i Serbia, uporały się ze znaczną liczbą obywateli państw trzecich, którzy od początku tego roku przemieszczają się przez ich terytorium. Wyzwanie, jakim jest napływ migrantów, stanowi bardziej niż kiedykolwiek przedtem powód do ściślejszej współpracy z krajami
objętymi procesem rozszerzenia, i UE zapewnia w tym celu istotne wsparcie.

Zasadnicze kwestie kluczowe dla stabilności

W swojej strategii rozszerzenia Komisja ponownie potwierdza, że kładzie silny nacisk na zasadę, zgodnie z którą w pierwszej kolejności należy zająć się zasadniczymi kwestiami w procesie przystąpienia do UE. Kluczowymi priorytetami pozostają takie podstawowe kwestie jak rządy prawa, prawa podstawowe, wzmocnienie instytucji demokratycznych, w tym reforma administracji publicznej, a także rozwój gospodarczy i konkurencyjność. Czynione są postępy, zwłaszcza w dziedzinie przyjmowania stosownych przepisów prawa i tworzenia niezbędnych struktur administracyjnych. Ogólnie bardzo często brakuje jednak skutecznego wdrażania. Komisja będzie w dalszym ciągu koncentrować swoje wysiłki na zapewnieniu, by państwa priorytetowo traktowały reformy w tych kluczowych obszarach i wykazywały się wynikami w tym zakresie.

Stan działań

Wprawdzie w ostatnich latach poczyniono wyraźne postępy, ale nadal trzeba stawić czoła istotnym wyzwaniom. W odniesieniu do rządów prawa systemy sądowe nie są dostatecznie niezależne, skuteczne lub odpowiedzialne. Nadal konieczne są poważne działania, by zwalczyć przestępczość zorganizowaną i korupcję, a zwłaszcza by wykazać się wynikami w dziedzinie dochodzeń, postępowań sądowych i prawomocnych wyroków. Choć prawa podstawowe są często w dużej mierze gwarantowane przez ustawodawstwo, w praktyce nadal występują uchybienia. Szczególnym wyzwaniem jest zapewnienie wolności słowa. Pod tym względem sytuacja w wielu państwach się pogarsza. Należy stanowczo dążyć do reformy administracji publicznej, by zapewnić niezbędne zdolności administracyjne i zaradzić znacznemu upolitycznieniu i brakowi przejrzystości. Uwagi wymaga również funkcjonowanie instytucji demokratycznych. Konieczna jest jeszcze ściślejsza współpraca z lokalnymi podmiotami społeczeństwa obywatelskiego, by ugruntować reformy w społeczeństwie.

Przed wieloma państwami stoją poważne wyzwania w dziedzinie zarządzania gospodarczego i konkurencji. Rozwój gospodarczy ma istotne znaczenie dla tworzenia miejsc pracy i wzrostu gospodarczego, a także dla zwiększenia zainteresowania inwestorów. Komisja kładzie szczególny nacisk na współpracę regionalną oraz stymulowanie rozwoju gospodarczego i połączeń na poziomie regionalnym. W tym zakresie osiągnięto znaczny postęp, zwłaszcza za sprawą procesu berlińskiego i inicjatywy „zachodniobałkańskiej szóstki". Komisja podkreśla również potrzebę utrzymywania dobrych stosunków sąsiedzkich oraz przezwyciężania
dwustronnych sporów.

KONTEKST

Nowa prezentacja

W tym roku Komisja zaczęła stosować wzmocnione podejście do swoich ocen zasadniczych kwestii i związanych z nimi rozdziałów dotyczących dorobku prawnego. Nadrzędna strategia rozszerzenia jest teraz rozpisana na wiele lat i obejmuje okres mandatu Komisji. Oprócz sprawozdawczości na temat postępów dużo większy nacisk kładzie się na stan przygotowań do podjęcia zobowiązań wynikających z członkostwa. Równocześnie sprawozdania zawierają jeszcze jaśniejsze wskazówki, jakich działań oczekuje się od
państw w perspektywie krótko- i długoterminowej. Stosowane są zharmonizowane skale oceny, co zwiększa porównywalność między państwami oraz przejrzystość procesu akcesyjnego. Powinno to ułatwić większą
kontrolę reform przez wszystkie zainteresowane strony.

Więcej na temat nowego podejścia: Nowe elementy w pakiecie rozszerzeniowym

Proces rozszerzenia

Obecny program rozszerzenia obejmuje kraje Bałkanów Zachodnich i Turcję. Negocjacje z Turcją w sprawie przystąpienia do UE trwają od 2005 r., lecz postępują bardzo powoli. W 2012 r. Unia rozpoczęła negocjacje akcesyjne z Czarnogórą, natomiast w 2014 r. z Serbią. Proces przystąpienia do UE Byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii (państwa kandydującego od 2005 r.) znalazł się w impasie. Albania otrzymała w 2014 r. status państwa kandydującego i realizuje działania w wielu priorytetowych obszarach, zanim Komisja będzie mogła zalecić rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych. W czerwcu 2015 r. wszedł w życie układ o stabilizacji i stowarzyszeniu zawarty z Bośnią i Hercegowiną. W październiku 2015 r. Kosowo podpisało układ o stabilizacji i stowarzyszeniu.