Wykorzystywanie środków UE niezgodnie z przeznaczeniem dla celów przestępczych stanowi zagrożenie dla realizacji zamierzeń UE związanych z tworzeniem miejsc pracy, pobudzaniem wzrostu gospodarczego i poprawą warunków życia.

Przy odczuwalnej w całej UE presji na finanse publiczne liczy się każde euro. W związku z tym Komisja Europejska zaproponowała wczoraj nowe zasady zwalczania nadużyć finansowych na szkodę budżetu UE, za pomocą środków prawa karnego, by lepiej chronić pieniądze podatników. Dyrektywa tworzy bardziej zharmonizowany zbiór przepisów, które umożliwiają ściganie i karanie przestępstw na szkodę budżetu UE, tak by przestępcy nie wykorzystywali już różnic między krajowymi systemami prawnymi. W dyrektywie proponuje się wspólne definicje przestępstw przynoszących szkodę budżetowi UE oraz minimalne kary, z karą pozbawienia wolności w poważnych przypadkach, oraz wspólne zasady dotyczące okresów, w których można prowadzić dochodzenia w sprawie przestępstw i ścigać ich sprawców (tj. okresy przedawnienia). Pomoże to odstraszyć oszustów, umożliwi podejmowanie skuteczniejszych działań przez władze krajowe i ułatwi odzyskiwanie utraconych środków finansowych.

Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości, stwierdziła: „Unijne środki finansowe nie mogą trafiać do kieszeni przestępców. Niezbędne jest wprowadzenie przepisów prawa karnego spełniających najwyższe standardy, aby ochronić pieniądze naszych podatników. Nasz cel jest jasny: nie dopuścić do tego, by nadużycia finansowe na szkodę budżetu UE uchodziły bezkarnie. Dzięki temu zaoszczędzimy pieniądze podatników. Dzisiejszy wniosek pozwoli przezwyciężyć trudności wynikające z obecnego zróżnicowania przepisów prawa karnego w UE. Prowadzi ono do tego, że to samo przestępstwo w niektórych państwach członkowskich jest karane pozbawieniem wolności, a w innych nie podejmuje się żadnych działań”.

Algirdas Šemeta, komisarz UE odpowiedzialny za zwalczanie nadużyć finansowych, powiedział: „Obecne podejście do ochrony funduszy unijnych w Europie w najlepszym przypadku można określić jako niejednolite. Oszuści nie powinni unikać ścigania i kary tylko ze względu na miejsce pobytu. Pieniądze europejskich podatników należy bezwzględnie chronić w każdym państwie członkowskim. Dzisiejszy wniosek stanowi znaczący krok w tym kierunku”.

Obecnie państwa członkowskie stosują różne podejście do kwestii ochrony unijnych środków finansowych. Nadużycie finansowe ze szkodą dla budżetu UE jest różnie rozumiane w poszczególnych krajach – to samo dotyczy kar. Wystarczy choćby jeden przykład: w przypadku kar za nadużycie finansowe istnieje duża rozpiętość w Unii Europejskiej – od braku obowiązku wymierzenia kary po 12 lat pozbawienia wolności. Także okresy, w których można prowadzić dochodzenia w sprawie przestępstw i ścigać ich sprawców, istotnie się różnią i wynoszą od 1 roku do 12 lat.

Aby rozwiązać ten problem, w złożonym wczoraj wniosku zawarto definicje przestępstwa, jakim jest nadużycie finansowe, oraz innych powiązanych przestępstw, takich jak korupcja, sprzeniewierzenie środków finansowych, pranie pieniędzy lub utrudnianie procedur zamówień publicznych ze szkodą dla budżetu UE. Te wspólne definicje pomogą zapewnić jednolite stosowanie prawa przez organy sądowe w całej UE, zważywszy że karalność sprawców nadużyć finansowych wykrytych w państwach członkowskich przy wykonywaniu budżetu UE kształtuje się na poziomie od 14% do 80% (przy średniej unijnej wynoszącej 41%), w zależności od państwa członkowskiego.

Wczorajszy wniosek Komisji umożliwia państwom członkowskim nałożenie minimalnej kary sześciu miesięcy pozbawienia wolności w poważnych przypadkach. Aby ułatwić odzyskiwanie środków finansowych, zawarto w nim także przepisy przewidujące konfiskatę dochodów z takich przestępstw.

Kontekst

Straty dla budżetu UE wynikające z nielegalnych działań budzą niepokój. Ponad 90% środków z budżetu UE jest zarządzanych przez władze krajowe. W 2010 r. odnotowano ogółem 600 przypadków podejrzeń o nadużycia finansowe dotyczące wydatków i dochodów UE. Państwa członkowskie zgłosiły przypadki podejrzeń o nadużycia finansowe sięgające kwoty 600 mln euro.

Zdarza się, że wnioskodawcy ubiegający się o środki unijne podają fałszywe informacje, aby otrzymać dofinansowanie, np. w obszarze rolnictwa czy rozwoju regionalnego, lub że urzędnicy krajowi przyjmują pieniądze w zamian za udzielenie zamówienia publicznego, naruszając tym samym przepisy obowiązujące w tej dziedzinie.

W maju ubiegłego roku Komisja przyjęła komunikat w sprawie ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej za pomocą środków prawa karnego i dochodzeń administracyjnych, który zawierał propozycje wzmocnienia ochrony interesów finansowych UE (zob. IP/11/644).

Więcej informacji:

Strona internetowa wiceprzewodniczącej Viviane Reding, unijnej komisarz ds. sprawiedliwości: http://ec.europa.eu/reding

Strona internetowa komisarza Algirdasa Šemety:
http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/semeta/index_en.htm

Memo/12/544

Tekst legislacyjny można znaleźć na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/anti_fraud/policy/preventing-fraud/index_en.htm

Komisja Europejska – polityka w zakresie prawa karnego: http://ec.europa.eu/justice/criminal/criminal-law-policy