Europejskie kobiety wciąż pracują „za darmo" przez 59 dni w roku – wynika z najnowszych danych opublikowanych dziś przez Komisję Europejską.

Zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć – a więc średnia różnica między wynagrodzeniami za godzinę pracy kobiet i mężczyzn w całej gospodarce – w ostatnich latach niewiele się zmieniło i nadal utrzymuje się na poziomie około 16 proc. (dokładnie 16,4 proc., tak jak rok temu). Z tych danych liczbowych wynika, że już drugi rok z rzędu Europejski Dzień Równości Wynagrodzeń przypada na 28 lutego. To obchodzone w całej UE wydarzenie zwraca uwagę, od którego dnia w nowym roku kalendarzowym kobiety zaczynają być rzeczywiście wynagradzane za swoją pracę porównywalnie z mężczyznami. W rezultacie oznacza to, że europejskie kobiety, zanim osiągną kwotę, jaką zarabiają mężczyźni, przez 59 dni pracują „za darmo". Już po raz czwarty Dzień Równości Wynagrodzeń odbywa się na szczeblu europejskim: po inauguracji tego wydarzenia przez Komisję 5 marca 2011 r. (zob. IP/11/255) drugi taki dzień miał miejsce 2 marca 2012 r. (zob. IP/12/211), zaś trzeci – 28 lutego 2013 r. (zob. IP/13/165).

„Europejski Dzień Równości Wynagrodzeń przypomina nam o nierównych warunkach wynagradzania kobiet na rynku pracy. W ostatnich latach zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć tylko nieznacznie się zmniejszyło. Co gorsza, ta bardzo słaba tendencja zniżkowa w ostatnich latach jest w dużej mierze skutkiem kryzysu gospodarczego, który doprowadził raczej do spadku zarobków mężczyzn niż do podwyższenia płac kobiet." – stwierdziła wiceprzewodnicząca Komisji Viviane Reding, unijna komisarz ds. sprawiedliwości. „Równe wynagrodzenie za pracę o równej wartości jest jedną z podstawowych zasad UE, lecz niestety wciąż nie znajduje odzwierciedlenia w rzeczywistej sytuacji kobiet w Europie. Po latach braku działania nastał czas na zmianę. Komisja Europejska aktualnie przygotowuje inicjatywę, która ma taką zmianę spowodować, tak abyśmy w niedalekiej przyszłości nie potrzebowali już Dnia Równości Wynagrodzeń."

Zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć jest wyrażane jako odsetek zarobków mężczyzn i oznacza różnicę średnich wynagrodzeń brutto za godzinę pracy mężczyzn i kobiet w całej gospodarce UE. Ostatnie dane liczbowe wskazują, że w 2012 r. w całej Unii Europejskiej średnie zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć wyniosło 16,4 proc. Oznacza to, że nastąpił pewien zastój w porównaniu z niewielką tendencją spadkową notowaną w ostatnich latach, gdy odsetek ten zmniejszył się z około 17 proc. lub więcej. Stały spadek odnotowuje się wciąż w Danii, Republice Czeskiej, Austrii, Holandii i na Cyprze, natomiast w innych państwach (Polska, Litwa) w 2012 r. nastąpiło odwrócenie tendencji zniżkowej. W niektórych krajach, jak np. na Węgrzech, w Portugalii, Estonii, Bułgarii, Irlandii i Hiszpanii, różnice płac kobiet i mężczyzn w ostatnich latach jeszcze się powiększyły.

Malejące różnice wynagrodzeń można wyjaśnić wieloma przyczynami, np. rosnącym odsetkiem kobiet z wysokim wykształceniem bądź większym wpływem pogorszenia się koniunktury gospodarczej na niektóre sektory zdominowane przez mężczyzn, takie jak budownictwo lub inżynieria. Zmiana ta nie wynika więc jedynie z poprawy warunków pracy i płacy kobiet.

Ze sprawozdania Komisji Europejskiej z grudnia 2013 r. na temat wdrażania unijnych przepisów dotyczących równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia (dyrektywa 2006/54/WE) wynika, że na przeszkodzie równości wynagrodzeń stoi szereg czynników. Należą do nich: brak przejrzystości w systemach wynagradzania, brak jasności prawa co do definicji pracy o równej wartości oraz przeszkody proceduralne. Te ostatnie obejmują na przykład brak informacji niezbędnych pracownikom do skutecznego wniesienia roszczenia w sprawie równości wynagrodzeń lub brak informacji dotyczących poziomów płac dla różnych kategorii pracowników (IP/13/1227). Większa przejrzystość wynagrodzeń mogłaby poprawić sytuację pojedynczych ofiar dyskryminacji płacowej, którym dzięki temu łatwiej byłoby porównać swoje wynagrodzenie z zarobkami pracowników płci przeciwnej.

Komisja bada obecnie możliwości podjęcia działań na szczeblu europejskim, aby zwiększyć przejrzystość płac, a przez to zająć się problemem zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć, propagując i ułatwiając skuteczne stosowanie zasady równości wynagrodzeń w praktyce.

Kontekst

Równość płci jest jedną z fundamentalnych zasad Unii Europejskiej. Zasada równości wynagrodzeń jest zapisana w Traktatach od 1957 r. i jest również zawarta w dyrektywie 2006/54/WE w sprawie równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy.

W dniu 9 grudnia 2013 r. Komisja przyjęła sprawozdanie oceniające stosowanie w praktyce w państwach UE przepisów dotyczących równości wynagrodzeń (IP/13/1227). W dokumencie tym stwierdzono, że najważniejszym wyzwaniem, z jakim w przyszłości będą się musiały zmierzyć wszystkie państwa członkowskie, będzie prawidłowe stosowanie i egzekwowanie przepisów ustanowionych dyrektywą 2006/54/WE.

Poza monitorowaniem prawidłowego wdrażania prawodawstwa UE Komisja kontynuowała również działania podejmowane na wszystkich frontach w celu rozwiązania problemu zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć. Do działań tych należały: inicjatywa „Równouprawnienie się opłaca" z 2012 i 2013 r., w ramach której organizowano warsztaty i szkolenia pomagające pracodawcom w zmniejszaniu różnic wynagrodzeń kobiet i mężczyzn; doroczne zalecenia dla poszczególnych krajów wydawane w ramach europejskiego semestru, w których zwracano uwagę państw członkowskich na potrzebę zajęcia się kwestią nierówności płac; Europejskie Dni Równości Wynagrodzeń; wymiana najlepszych praktyk; finansowanie inicjatyw państw członkowskich za pomocą funduszy strukturalnychoraz działań społeczeństwa obywatelskiego.

Przykłady dobrych praktyk w dziedzinie równości płac w poszczególnych państwach:

• Belgijski parlament przegłosował w 2012 r. ustawę zobowiązującą przedsiębiorstwa do przeprowadzania co dwa lata analiz porównawczych struktury wynagrodzeń. Belgia była również pierwszym państwem UE, które zorganizowało Dzień Równości Wynagrodzeń (w 2005 r.).
• Rząd Francji zwiększył już istniejące sankcje wobec firm zatrudniających co najmniej 50 pracowników, które nie przestrzegają zobowiązań w zakresie równości płci. W efekcie zastosowania rozporządzenia z 2012 r. po raz pierwszy w kwietniu 2013 r. dwa przedsiębiorstwa uznano za winne nieprzestrzegania przepisów dotyczących równości wynagrodzeń.
• Austriacka ustawa o równym traktowaniu zobowiązuje przedsiębiorstwa do sporządzania sprawozdań na temat równości wynagrodzeń. Przepisy te były wprowadzane stopniowo, a obecnie obowiązują przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 250, 500 i 1000 pracowników. Przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 150 pracowników będą musiały sporządzać takie sprawozdania począwszy od 2014 r.
• Portugalska rezolucja z 8 marca 2013 r. zawiera środki gwarantujące i wspierające równość szans i wyników kobiet i mężczyzn na rynku pracy, w tym zniesienie różnic wynagrodzeń. Środki te obejmują między innymi obowiązek sporządzania przez przedsiębiorstwa sprawozdań na temat zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć.

Dodatkowe informacje

Komisja Europejska – zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć:

http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/gender-pay-gap/index_pl.htm

Komisja Europejska – inicjatywa „Równouprawnienie się opłaca":

http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/equality-pays-off/index_en.htm

Strona internetowa wiceprzewodniczącej Komisji Viviane Reding, unijnej komisarz ds. sprawiedliwości:

http://ec.europa.eu/reding

Wiceprzewodnicząca Viviane Reding na Twitterze: @VivianeRedingEU