Komisja Europejska przedstawiła po raz pierwszy pakiet przepisów europejskich dotyczących przedsiębiorstw w upadłości. Dobrze funkcjonujące systemy przeprowadzania upadłości i restrukturyzacji mają kluczowe znaczenie dla wspierania wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. Inicjatywa ta zaoferuje przedsiębiorstwom znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej większe możliwości przeprowadzania restrukturyzacji na wczesnym etapie, tak aby można było uniknąć bankructwa i zapobiec zwolnieniom pracowników. Da też przedsiębiorcom drugą szansę na ponowne rozpoczęcie działalności po ogłoszeniu bankructwa i doprowadzi do skuteczniejszych i bardziej efektywnych postępowań upadłościowych w całej UE.

Pierwszy wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Frans Timmermans powiedział: - Chcemy pomóc firmom zrestrukturyzować się w odpowiednim czasie, aby możliwe było zachowanie miejsc pracy oraz wartości przedsiębiorstwa. Chcemy również wspierać przedsiębiorców, którym się nie powiodło, aby szybciej stanęli na nogi, weszli z powrotem na rynek i, bogatsi o nowe doświadczenia, spróbowali na nowo.

Věra Jourová, komisarz do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci, powiedziała: -Każdego roku w UE upada 200 000 firm, w wyniku czego pracę traci 1,7 mln osób. W wielu przypadkach można by było tego uniknąć, gdybyśmy dysponowali skuteczniejszymi mechanizmami proceduralnymi w zakresie przeprowadzania upadłości i restrukturyzacji. Najwyższa pora, by dać przedsiębiorcom drugą szansę na wznowienie działalności poprzez możliwość pełnego zwolnienia od zobowiązań w ciągu maksymalnie trzech lat.

Inicjatywa ta stanowi kluczowy cel w ramach planu działania dotyczącego unii rynków kapitałowych orazstrategii jednolitego rynku. Poprzez zapewnienie pewności prawa inwestorom transgranicznym i przedsiębiorstwom działającym na terenie UE przyczyni się ona do zniesienia poważnych barier dla rozwoju rynków kapitałowych w UE. Nowe przepisy pomogą przyciągnąć inwestorów, stworzyć i zachować miejsca pracy, jak również pomogą gospodarkom w radzeniu sobie ze skutkami wstrząsów gospodarczych. Obecnie zbyt wiele rentownych przedsiębiorstw, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, podlega likwidacji zamiast wczesnej restrukturyzacji, a bardzo niewielu przedsiębiorców dostaje drugą szansę na prowadzenie działalności.

Propozycja Komisji to również dobra wiadomość z punktu widzenia stabilizacji finansowej, jako że efektywne procedury restrukturyzacyjne zapobiegną niespłacaniu kredytów bankowych przez przedsiębiorstwa i zwrócą uwagę na problem wysokiego wskaźnika kredytów zagrożonych w części sektora bankowego UE. To z kolei pozwoli bankom na częstsze udzielanie kredytów konsumentom i podmiotom gospodarczym.

Proponowana dyrektywa koncentruje się na trzech kluczowych elementach. Są to:

• Wspólne zasady dotyczące stosowania ram przeprowadzania restrukturyzacji na wczesnym etapie, co pomoże przedsiębiorstwom w dalszym prowadzeniu działalności i zachowaniu miejsc pracy.

• Przepisy pozwalające przedsiębiorcom na skorzystanie z drugiej szansy, gdyż będą oni mogli całkowicie uwolnić się od swoich zobowiązań w ciągu maksymalnie trzech lat. Dziś połowa Europejczyków twierdzi, że nie zdecydowałaby się na podjęcie działalności gospodarczej ze względu na obawę przed poniesieniem porażki.

• Środki dla państw członkowskich ukierunkowane na zwiększenia skuteczności procedur związanych z upadłością, restrukturyzacją i uwalnianiem od zobowiązań. W wielu państwach członkowskich skróci to prowadzone postępowania oraz ograniczy nadmierne koszty z nimi związane, stwarzające wśród wierzycieli i inwestorów niepewność prawa oraz prowadzące do tego, że odnotowują oni niskie wskaźniki odzyskanych wierzytelności.

W nowych przepisach uwzględniona zostanie następująca kluczowa zasada zapewniająca spójność i skuteczność ram upadłości i restrukturyzacji w całej UE:

• Przedsiębiorstwa, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, zwłaszcza MŚP, będą miały dostęp do narzędzi wczesnego ostrzegania , dzięki którym będą mogły wykryć pogorszenie się ich sytuacji biznesowej i uruchomić proces restrukturyzacyjny na wczesnym etapie.

• Elastyczne ramy restrukturyzacji zapobiegawczej pozwolą uprościć długie, złożone i kosztowne postępowanie sądowe. Tam, gdzie jest to konieczne, sądy krajowe muszą być zaangażowane w celu ochrony interesów zainteresowanych stron.

• W celu ułatwienia prowadzenia negocjacji z wierzycielami i przeprowadzenia udanej restrukturyzacji dłużnik będzie mógł skorzystać z ograniczonej czasowo „chwili wytchnienia”, która będzie wynosić maksymalnie cztery miesiące od chwili podjęcia czynności egzekucyjnych.

• Wierzyciele i akcjonariusze mniejszościowi, którzy sprzeciwiają się restrukturyzacji przedsiębiorstwa nie będą mogli blokować planów restrukturyzacji, jednak ich uzasadnione interesy będą chronione.

• Nowe finansowanie będzie szczególnie chronione, co zwiększy szanse na przeprowadzenie udanej restrukturyzacji.

• W trakcie prowadzonych zapobiegawczych postępowań restrukturyzacyjnych pracownicy będą objęci pełną ochroną wynikającą z przepisów prawa pracy, zgodnie z obowiązującym prawodawstwem UE.

• Szkolenia, specjalizacja praktyków oraz sądów, a także zastosowanie odpowiedniej technologii (np. zgłaszanie wierzytelności drogą elektroniczną, powiadamianie wierzycieli) poprawią skuteczność postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych oraz procedur pozwalających przedsiębiorcom na skorzystanie z drugiej szansy, a także skrócą długość ich prowadzenia.

Kontekst

Rozporządzenie w sprawie postępowania upadłościowego z 2015 r. dotyczy przede wszystkim rozwiązywania konfliktów jurysdykcyjnych i rozstrzygania kolizji pomiędzy prawodawstwami państw członkowskich w transgranicznych postępowaniach upadłościowych oraz zapewnia uznawanie w całej UE orzeczeń dotyczących upadłości. Jego przedmiotem nie jest harmonizacja przepisów materialnych dotyczących upadłości, obowiązujących w państwach członkowskich.

Z przeglądów wdrażania zalecenia w sprawie restrukturyzacji i drugiej szansy z 2014 r. wynika, że pomimo przeprowadzenia reform w obszarze upadłości obowiązujące w tym zakresie zasady nadal różnią się i pozostają nieefektywne w niektórych państwach. W kilku państwach członkowskich przeprowadzenie restrukturyzacji przedsiębiorstwa przed ogłoszeniem upadłości nie jest możliwe. Jeżeli chodzi o przyznawanie drugiej szansy, nadal istnieją istotne rozbieżności co do długości okresu uwolnienia od zobowiązań.

Tego rodzaju różnice w prawodawstwach poszczególnych państw członkowskich tworzą brak pewności prawa, generują dla inwestorów dodatkowe koszty związane z oceną ryzyka, prowadzą do słabszego rozwoju rynków kapitałowych oraz do utrzymywania się barier dla przeprowadzania efektywnej restrukturyzacji rentownych przedsiębiorstw unijnych, w tym transgranicznych grup przedsiębiorstw.

W związku z powyższym w planie działania na rzecz unii rynków kapitałowych z 2015 r. zapowiedziano nową inicjatywę ustawodawczą w sprawie upadłości przedsiębiorstw, w tym wczesnej ich restrukturyzacji i przyznawania im drugiej szansy. Inicjatywa ta ma na celu zlikwidowanie największych barier utrudniających swobodny przepływ kapitału oraz ma się opierać na tych systemach krajowych, które dobrze funkcjonują. Wstrategii jednolitego rynku ogłoszono wspieranie przedsiębiorców poprzez ustanowienie przepisów prawa stwarzających otoczenie regulacyjne, które uwzględnia ponoszenie porażek w biznesie bez zniechęcania ich do podejmowania kolejnych prób realizacji nowych pomysłów.

W sprawozdaniu pięciu przewodniczących w sprawie „dokończenia budowy europejskiej unii gospodarczej i walutowej” z czerwca 2015 r. wymienia się obszar prawa upadłościowego jako jedno z najważniejszych wąskich gardeł uniemożliwiających integrację rynków kapitałowych w strefie euro i poza nią. 

Więcej informacji:

• Wniosek

• Pytania i odpowiedzi

• Zestawienie informacyjne

• Arkusze informacyjne dotyczące poszczególnych państw

• Plan działania dotyczący unii rynków kapitałowych z 2015 r.

• Komunikat Komisji z 2016 r.: Unia rynków kapitałowych – przyspieszenie reformy

• Inicjatywa Komisji dotycząca przedsiębiorstw start-up