Data publikacji: 14.01.2015
Francja - nikt w Europie nie pracuje tak krótko!
Choć francuskie bezrobocie nie przekracza średniej unijnej, Polacy nad Sekwanę nie wybierali się dotąd zbyt chętnie. Największą przeszkodą wydaje się fakt, że z miejscowymi trzeba rozmawiać w ich ojczystym języku, bo do angielskiego wyraźnie nie mają przekonania.
Najważniejsze formalności
Meldunek. Po przyjeździe - nie jest wymagany. Jeśli jednak będziesz chciał podpisać umowę o pracę, wystąpić o kartę stałego pobytu lub założyć konto w banku, konieczne będzie potwierdzenie adresu zamieszkania – czyli uzyskanie dokumentu justificatif de domicile. Aby potwierdzić adres, wystarczy przedstawić w lokalnym merostwie rachunek za czynsz, prąd, gaz lub telefon stacjonarny albo polisę ubezpieczenia mieszkania.
Legalizacja pobytu powyżej 3 miesięcy. Jeśli chcesz mieszkać we Francji dłużej niż 90 dni, musisz zdobyć w lokalnym merostwie kartę stałego pobytu. Dostaniesz ją bez większego problemu, jeśli podejmiesz pracę lub studia. Jeśli pracy szukasz – będziesz musiał udowodnić urzędnikom, że masz odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne (polskie lub francuskie) i środki pozwalające na utrzymanie się we Francji. Uwaga! Jak wszędzie w Europie, dostęp do niektórych zawodów jest regulowany. Jeśli chcesz pracować jako lekarz, pielęgniarka, psycholog, weterynarz, architekt, a nawet fryzjer czy kosmetyczka - musisz postarać się o uznanie twojego dyplomu za równoważny z francuskim. Więcej informacji nt. zawodów regulowanych znajdziesz na stronie francuskiego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Formalności przy podejmowaniu pracy. We Francji umowa o pracę musi zawierać informację o stronach porozumienia, kwalifikacjach pracownika, miejscu pracy i wynagrodzeniu. Pracownik musi również dostać na piśmie informacje dotyczące m.in. nazwy układu zbiorowego, do którego należy przedsiębiorstwo, daty wypłaty i długości okresu wypowiedzenia. Jako Polak masz prawo poprosić o przetłumaczenie umowy na język ojczysty. W przypadku rozbieżności, wiążąca będzie wersja w języku ojczystym.
Prawo przewiduje umowy stałe (CDI), na czas określony (CDD, do 18 mies.), tymczasowe, w niepełnym wymiarze godzin oraz tzw. zatrudnienie okresowe. Jeżeli umowa nie została zawarta na piśmie, domniemywa się, że pracownik został zatrudniony na czas nieokreślony (CDI) w pełnym wymiarze godzin.
Na osiem dni przed pierwszym dniem pracy, pracodawca ma obowiązek zgłosić pracownika w urzędzie, który pobiera składki na ubezpieczenie społeczne i na świadczenia rodzinne (URSSAF – Unions de recouvrement des cotisations de sécurité sociale et d’allocations familiales).
Warunki pracy
Godziny pracy. Francuzi należą do najkrócej pracujących narodów Europy – ich tydzień pracy liczy jedynie 35 godzin. Ograniczenie to nie dotyczy niektórych grup pracowników, m.in. przedstawicieli handlowych, kierowników czy służby domowej. Za pracę powyżej tygodniowego limitu pracownik musi dostać dodatek, którego wysokość jest ustalana układem zbiorowym dla danego sektora (nie może być niższy niż 10 proc.).
Podatki. Podstawowa stawka podatku od dochodów osobistych wynosi we Francji 30 proc. (przy rocznych dochodach od 26 do 70 tys. euro), a VAT – 19,6 proc. Uwaga! We Francji obowiązek odprowadzania podatku w pełni spoczywa na pracowniku. Zaliczki na poczet podatku dochodowego nie są potrącane z pensji, jak to ma miejsce w Polsce.
Urlop. Pracownik ma prawo do płatnego urlopu w wysokości dwóch i pół dnia roboczego za każdy przepracowany miesiąc – w sumie daje to 30 dni lub pięć tygodni wolnego rocznie. Płatny urlop macierzyński trwa co najmniej 16 tygodni (6 przed i 10 po porodzie).
Zasiłek dla bezrobotnych. Zasiłek (ARE – Allocation d’Aide au Retour a l’Emploi) przysługuje osobom do 60. roku życia, które zarejestrują się (również przez internet) w urzędzie pracy (Pôle emploi), są zdolne do podjęcia zatrudnienia i przepracowały co najmniej cztery miesiące (lub 610 godzin) w ciągu ostatnich 28 miesięcy (36 miesięcy – w przypadku osób po 50. roku życia). Uwaga – by nie stracić prawa do zasiłku, należy się zarejestrować najpóźniej 12 miesięcy po utracie pracy.
Wysokość zasiłków i okres ich wypłacania zależy od dotychczasowego wynagrodzenia wnioskującego i długości stażu. ARE składa się z części stałej w wysokości 11,57 euro dziennie (2013 r.) oraz z części, która wynosi 40,4 proc. średniego wynagrodzenia dziennego.
Za każdy przepracowany miesiąc przysługuje miesiąc zasiłku. Maksymalny czas pobierania zasiłku wynosi 730 dni (2 lata) dla bezrobotnych poniżej 50. roku życia (liczy się data zakończenia umowy o pracę) i 1 095 dni (3 lata) dla osób po 50. roku życia. Więcej szczegółowych informacji na temat zasiłków znajdziesz w broszurze polskiego biura Eures.
Bilans zysków i strat
Ile można zarobić...
Minimalne miesięczne zarobki (SMIC - Salaire Minimum Interprofessionnel de Croissance) wynoszą 1445,38 euro brutto (2014 r.), a średnia roczna pensja – według OECD – 35,5 tys. euro. Przykładowe zarobki: budowlańcy od 1,6 do 2,6 tys. euro netto (6,7 – 11 tys. złotych, przy kursie 1 euro = 4,2 złotego), sekretarki 2500 euro, lekarze – 4500 euro.
a ile wydać...
Statystycznie ceny żywności i napojów (bez alkoholi) są we Francji o 8 proc. wyższe od średniej unijnej (w Polsce stanowią 62 proc. średniej), a ubrania – o 2 proc. Tańsza niż średnio w UE jest za to energia elektryczna.
Na utrzymanie w Paryżu miesięcznie potrzeba co najmniej tysiąc euro, na prowincji nieco mniej. Sama kawalerka w stolicy Francji kosztuje miesięcznie ok. 800 euro (na prowincji 400-600 euro), dwupokojowe mieszkanie - 1000 - 1400 euro. Bilet miesięczny to wydatek rzędu 50 euro, rogalik z kawą - 1 euro. Woda mineralna kosztuje 30 eurocentów, butelka wina - ok. 3 euro, bilet do muzeum 8-15 euro, basen w dużym mieście 5 euro, abonament telefoniczny 10-25 euro, obiad w restauracji – 25 euro.
Na swoim - czyli jak założyć firmę
Własna działalność. We Francji wyróżniane są cztery grupy działalności: rzemieślnicza, przemysłowa, handlowa oraz wolne zawody reglamentowane i niereglamentowane. W ramach każdej z tych kategorii możesz podjąć samodzielną pracę (auto-entrepreneur).
Procedury są zróżnicowane: jako rzemieślnik musisz uzyskać wpis do Rejestru Zawodów (Repertoire des metiers) prowadzonego przez Centrum Formalności Przedsiębiorstw (CFE – Centre de formalites des entreprises) działające przy właściwej terytorialnie Izbie Rzemieślniczej. Działalność przemysłową i handlową rejestruje się w Rejestrze Handlowym i Spółek (Registre du commerce et des societes), prowadzonym przez Centrum Formalności Przedsiębiorstw znajdujące się przy miejscowej Izbie Handlowo-Przemysłowej. Do wykonywania wolnego zawodu potrzebne jest zarejestrowanie w URSSAF (Unions pour le recouvrement des cotisations de Securite Sociale et d"Allocations Familiales), czyli francuskim odpowiedniku ZUS.
Do załatwienia formalności w każdym przypadku będziesz potrzebował m.in. dowód osobisty, poświadczenie adresu i oświadczenie o niekaralności (déclaration sur l`honneur de non-condamnation).
Zgodnie z francuskim prawem, osoby samozatrudnione (auto-entrepreneur) nie płacą żadnych opłat ani składek, jeśli nie mają dochodów. Nie muszą też przejmować się VAT-em. Podatek od dochodu mogą płacić na takich zasadach, jak przedsiębiorstwa lub rozliczając się wspólnie z małżonkiem. Samozatrudnieni nie mają obowiązku posiadania osobnego konta bankowego. Jeśli jednak ich roczne zyski przekroczą określony pułap (81,5 tys. euro w przypadku handlu, 32,6 tys. euro w przypadku usług), zaczynają być traktowani jak jednoosobowe spółki.
Osoby wykonujące wolne zawody mogą też skorzystać z innych form prawnych – zostać handlowcem (commerçant) czy pracownikiem niezależnym (travailleur independant).
Przed rozpoczęciem działalności we Francji warto skorzystać ze szkoleń dla młodych przedsiębiorców (więcej na stronie Paryskiej Izby Przemysłowo-Handlowej). Warto też zajrzeć na stronę Paryskiej Izby Rzemiosła oraz na stronę www.auto-entrepreneur.fr.
Spółki prawa handlowego i cywilnego. We Francji możesz założyć m.in. spółkę z ograniczoną odpowiedzialności (SARL - Société A Responsabilité Limitée), spółkę akcyjną (SA - Société Anonyme), spółkę jawną (SNC - Société en Nom Collectif), spółkę cywilną wolnych zawodów (SCP - Société Civile Professionnelle), spółkę kapitałową wolnych zawodów (SEL - Société d’Exercice Libéral) i wiele innych. Procedura rejestracji zależy od wybranego rodzaju działalności – zwykle formalności załatwia się w Centrach Formalności Przedsiębiorstw (CFE - Le Centre de Formalités des Entreprises) działających przy regionalnych Izbach Rzemieślniczych lub Przemysłowo-Handlowych, pomiędzy 15. a 30. dniem działania firmy.
Nowoutworzona firma uzyskuje przyznawany przez francuski GUS – Narodowy Instytut Statystyki i Studiów Ekonomicznych (INSEE - L"Institut national de la statistique et des études économiques) - numer identyfikacyjny (SIRET), składający się z 14 cyfr, zawierający w sobie numer SIREN (identyfikujący przedsiębiorstwo) oraz NIC (identyfikujący lokalizację lub główną siedzibę firmy). INSEE przyznaje również kod APE, określający główny profil działalności przedsiębiorstwa.
Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie Agencji na Rzecz Tworzenia Przedsiębiorstw (APCE – Agence pour la creation d’entreprises) oraz na stronie Paryskiej Izby Handlowo-Przemysłowej (CCIP – Chambre de commerce et d’industrie de Paris).
Poszukiwany/poszukiwana
Mile widziani we Francji są pracownicy służby zdrowia, handlowcy, specjaliści bankowości i ubezpieczeń, księgowi, menadżerowie, budowlańcy. Większość osób, które chciałyby znaleźć we Francji pracę w jednym z tych zawodów, musi biegle posługiwać się językiem francuskim – dotyczy to szczególnie specjalistów. Angielski wystarczy tylko w wyjątkowych sytuacjach. W sezonie rolnicy chętnie zatrudniają Polaków przy zbiorze winogron, jabłek, borówek.
Praca dla małolata
Możesz szukać szczęścia nad Sekwaną, jeśli masz skończone 16 lat. Nie będziesz jednak mógł pracować dłużej niż 8 godzin dziennie, ani brać nocnych zmian. Twoje wynagrodzenie musi wynosić co najmniej 90 proc. płacy minimalnej (dopóki nie skończysz 18 lat). Średnio co 4,5 godziny masz prawo do co najmniej 30-minutowej przerwy.
Osoby pomiędzy 14. a 16. rokiem życia mogą podejmować lekkie prace w trakcie wakacji. Nie mogą one trwać dłużej niż 7 godzin dziennie.
Ciekawostki
→ Ważnym elementem ubezpieczenia zdrowotnego we Francji jest współpłacenie za usługi medyczne. Wysokość opłat jest zróżnicowana: gdy korzystamy z porady lekarza płacimy z własnej kieszeni 30 proc. ceny, za pobyt w szpitalu 25 proc. ceny. Opłaty nie obowiązują w przypadku pomocy pogotowia, pobytu w szpitalu dłuższego niż miesiąc oraz niezbędnych, bardzo drogich leków.
→ We Francji obowiązuje podobny do polskiego abonament radiowo–telewizyjny (Redevance audiovisuelle). Teoretycznie jest to opłata za korzystanie z mediów państwowych, faktycznie – za posiadanie odbiorników. W 2013 r. stawka wynosiła 131 euro rocznie.
Copyright © 2021 Wir Poznań | Wszelkie prawa zastrzeżone.