Komisja Europejska ustaliła dzisiaj szereg wspólnych zasad dotyczących krajowych procedur związanych z niewypłacalnością przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej.

Ma to na celu skupienie się na zachęcaniu rentownych przedsiębiorstw do przeprowadzania restrukturyzacji na wczesnym etapie, a nie na likwidacji przedsiębiorstw, co z kolei ma zapobiegać ogłaszaniu niewypłacalności. Z uwagi na to, że w całej UE około 200 tys. firm staje w obliczu niewypłacalności, w wyniku czego 1,7 mln osób traci pracę każdego roku, Komisja chce dać rentownym przedsiębiorstwom szansę na restrukturyzację, a co za tym idzie, na dalsze prowadzenie działalności. Zreformowanie krajowych przepisów dotyczących niewypłacalności przyniosłoby obopólne korzyści: pomogłoby rentownym przedsiębiorstwom pozostać na rynku i zachować miejsca pracy, a jednocześnie poprawiłoby sytuację wierzycieli, którzy mogliby odzyskiwać większą część swoich inwestycji niż w przypadku bankructwa dłużnika. Po ogłoszeniu upadłości uczciwi przedsiębiorcy powinni szybko dostawać drugą szansę, ponieważ dowody wskazują na to, że za drugim razem odnoszą oni większe sukcesy w prowadzeniu działalności. Przyjęcie dzisiejszego zalecenia poprzedziły przeprowadzone w ubiegłym roku konsultacje publiczne w sprawie europejskiego podejścia do niewypłacalności (IP/13/655) oraz złożenie wniosku dotyczącego zrewidowania istniejących przepisów UE dotyczących niewypłacalności przedsiębiorstw transgranicznych, który niedawno uzyskał poparcie Parlamentu Europejskiego (MEMO/14/88).

„Przedsiębiorstwa są niezbędne dla zapewnienia dobrobytu i miejsc pracy, ale założenie firmy i jej prowadzenie jest niezwykle trudne, zwłaszcza w dzisiejszej sytuacji ekonomicznej" stwierdziła wiceprzewodnicząca Komisji Viviane Reding, unijna komisarz ds. sprawiedliwości. „W związku z tym, że coraz więcej firm w Europie staje w obliczu finansowych trudności, musimy ponownie zastanowić się nad naszym podejściem do kwestii upadłości przedsiębiorstw.Pierwsza firma motoryzacyjna Henry"ego Forda zakończyła swoją działalność po 18 miesiącach, ale to go nie zniechęciło – założył kolejną, która stała się jedną z firm odnoszących największe sukcesy na świecie.Nie powinniśmy dławić innowacji – jeżeli uczciwemu przedsiębiorcy nie powiedzie się za pierwszym razem, powinien mieć możliwość podjęcia kolejnej próby.Nasze przepisy dotyczące niewypłacalności powinny ułatwiać ponowne rozpoczęcie działalności".

„Musimy stworzyć skuteczny mechanizm, który pozwoliłby oddzielać przedsiębiorców uczciwych od nieuczciwych, co jest niezwykle ważne, jeśli chce się ograniczyć oddziaływanie piętna bankructwa", podkreślił wiceprzewodniczący Antonio Tajani, komisarz UE ds. przemysłu i przedsiębiorczości.„Taki podział powinien pomóc wyeliminować dyskryminację przedsiębiorców ogłaszających upadłość z przyczyn, które nie były niezgodne z prawem. Takim przedsiębiorcom przysługiwałoby wszelkie istniejące wsparcie rynkowe, dostępne przy zakładaniu nowej działalności".

Dzięki dzisiejszemu zaleceniu Komisja chce pomóc w zapewnieniu spójnych ram dla krajowych przepisów dotyczących niewypłacalności, wzywając państwa członkowskie do:

• ułatwiania restrukturyzacji przedsiębiorstwznajdujących się w trudnej sytuacji finansowej na wczesnym etapie, przed rozpoczęciem oficjalnego postępowania upadłościowego oraz bez stosowania długich i kosztownych procedur, by ograniczyć uciekanie się do wykorzystywania procesu likwidacji;
• umożliwiania dłużnikom restrukturyzacji ich przedsiębiorstw bez konieczności formalnego rozpoczęcia postępowania sądowego;
• umożliwiania przedsiębiorstwom znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej złożenia wniosku o tymczasowe zawieszenie do czterech miesięcy (odnawialne na okres maksymalnie 12 miesięcy) w celu przyjęcia planu restrukturyzacji przed uruchomieniem procedury postępowania egzekucyjnego przez wierzycieli;
• ułatwiania procesu przyjmowania planu restrukturyzacji, z uwzględnieniem interesów zarówno dłużników, jak i wierzycieli, a także mając na uwadze zwiększanie szans na ratowanie rentownych przedsiębiorstw;
• ograniczenia negatywnego wpływu bankructwa na przyszłe możliwości rozpoczęcia prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę, w szczególności dzięki uregulowaniu zobowiązań w ciągu maksymalnie trzech lat.

Dalsze działania: w zaleceniu państwa członkowskie są proszone o wprowadzenie odpowiednich środków w ciągu roku. 18 miesięcy po przyjęciu zalecenia Komisja dokona oceny stanu faktycznego w oparciu o coroczne sprawozdania przesłane przez państwa członkowskie, aby sprawdzić, czy potrzebne są dalsze środki umożliwiające wzmocnienie horyzontalnego podejścia do niewypłacalności.

Kontekst

Przypadki upadłości przedsiębiorstw są stałym elementem dynamicznej, nowoczesnej gospodarki. W UE mniej więcej połowa przedsiębiorstw zamyka działalność przed upływem pięciu lat, a co roku około 200 tys. firm staje się niewypłacalnych. Oznacza to, że codziennie upada około 600 europejskich przedsiębiorstw. Co czwarty przypadek niewypłacalności przedsiębiorstwa dotyczy więcej niż jednego państwa. Ponadto przypadków tych jest coraz więcej – od początku kryzysu liczba przypadków niewypłacalności podwoiła się i tendencja ta ma się utrzymać w 2014 r.

Dowody wskazują również na to, że przedsiębiorcy, których działalność zakończyła się niepowodzeniem, uczą się na błędach i za drugim razem na ogół odnoszą większy sukces. Blisko 18 proc. przedsiębiorców, którym powodzi się na rynku, poniosło porażkę przy pierwszym przedsięwzięciu.

Ustanowienie nowoczesnych przepisów i skutecznych procedur jest zatem niezwykle ważne, aby pomóc przedsiębiorstwom, które mają wystarczająco mocne podstawy ekonomiczne, pokonać trudności finansowe, a przedsiębiorcom umożliwić otrzymanie drugiej szansy. Jednak obecne ramy prawne dotyczące niewypłacalności w wielu państwach UE kierują rentowne przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej na drogę postępowania likwidacyjnego raczej niż ku restrukturyzacji. Ponadto utrudniają uczciwym przedsiębiorcom otrzymywanie drugiej szansy po ogłoszeniu niewypłacalności, ponieważ ustanowione w nich okresy na uregulowanie zobowiązań są zazwyczaj długie.

Doświadczenie pokazuje, że im wcześniej przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji rozpoczną restrukturyzację, tym większe są szanse jej powodzenia. Jednak wczesna restrukturyzacja (przed rozpoczęciem formalnej procedury upadłościowej) nie jest możliwa w kilku państwach (np. w Bułgarii, na Węgrzech, w Czechach, na Litwie, Słowacji, w Danii), a tam, gdzie jest możliwa, procedury mogą okazać się nieskuteczne bądź kosztowne, ograniczając motywację przedsiębiorstw do utrzymywania się na rynku. W niektórych państwach (Austrii, Belgii, Estonii, Grecji, Włoszech, Łotwie, Litwie, Luksemburgu, Malcie, Chorwacji, Polsce, Portugalii, Rumunii) w końcu często mija wiele lat zanim uczciwym przedsiębiorcom, którzy ogłosili upadłość, przywrócone zostaną prawa i uchylone dawne długi, tak by mogli oni rozpocząć inną działalność biznesową. W przypadkach bankructw uczciwych przedsiębiorców skrócenie okresu uwolnienia od zobowiązań i długów zagwarantowałoby, że bankructwo nie będzie oznaczało „dożywotniego wyroku", jeśli przedsiębiorstwo stanie się niewypłacalne.

Różnice pomiędzy przepisami poszczególnych państw członkowskich mają wpływ na stopę odzysku dla transgranicznych wierzycieli, decyzje w sprawie transgranicznych inwestycji, a także na restrukturyzację grup przedsiębiorstw. Bardziej spójne podejście na poziomie UE nie tylko zwiększyłoby stopę odzysku dla wierzycieli oraz usprawniło przepływ transgranicznych inwestycji, ale miałoby także pozytywny wpływ na przedsiębiorczość, zatrudnienie i innowację.

Istniejące ramy prawne UE w obszarze niewypłacalności

Europejskie przepisy dotyczące transgranicznych postepowań upadłościowych określono w rozporządzeniu (WE) nr 1346/2000 w sprawie postępowania upadłościowego („rozporządzenie upadłościowe"), stosowanym od dnia 31 maja 2002 r. Rozporządzenie zawiera przepisy dotyczące jurysdykcji, uznawania orzeczeń oraz prawa właściwego i zapewnia koordynację postępowań upadłościowych, które zostały wszczęte w kilku państwach członkowskich. Rozporządzenie stosuje się w każdym przypadku, gdy dłużnik prowadzi działalność lub posiada zobowiązania w więcej niż jednym państwie członkowskim.

W grudniu 2012 r. Komisja przedstawiła pakiet środków mających na celu unowocześnienie przepisów dotyczących niewypłacalności (IP/12/1354, MEMO/12/969). W dniu 5 lutego 2014 r. Parlament Europejski zagłosował za wnioskiem Komisji, który, aby stać się obowiązującym prawem, musi zostać przyjęty przez ministrów w Radzie (MEMO/14/88).

W lipcu 2013 r. Komisja rozpoczęła publiczne konsultacje w sprawie europejskiego podejścia do niepowodzenia w działalności gospodarczej i upadłości przedsiębiorstw (IP/13/655), chcąc poznać poglądy na temat kluczowych kwestii takich jak czas niezbędny na uregulowanie zobowiązań, warunki wszczęcia postępowania, zasady dotyczące planów restrukturyzacji i środki konieczne dla MiŚP.

W kontekście semestru europejskiego – cyklu UE służącego koordynowaniu polityki gospodarczej – kilka państw członkowskich otrzymało zalecenia zachęcające je do wprowadzenia zmian w poszczególnych aspektach ich systemów dotyczących niewypłacalności (przypadek Hiszpanii, Łotwy, Malty i Słowenii). Kilka innych państw jest właśnie w trakcie przeprowadzania reformy stosownych przepisów, by ulepszyć możliwości ratowania przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, ograniczyć okres na uregulowanie zobowiązań przedsiębiorców lub, bardziej ogólnie, usprawnić funkcjonowanie ram prawnych dotyczących niewypłacalności (przypadek Holandii, Luksemburga, Polski, Łotwy, Cypru, Estonii, Chorwacji i Wielkiej Brytanii).

Dodatkowe informacje

Zalecenie Komisji dotyczące nowego podejścia do niepowodzenia w działalności gospodarczej i niewypłacalności:

http://ec.europa.eu/justice/newsroom/civil/news/140312_en.htm

Komisja Europejska – postępowanie upadłościowe:

http://ec.europa.eu/justice/civil/commercial/insolvency/index_en.htm

Strona internetowa wiceprzewodniczącej Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości:

http://ec.europa.eu/reding

Wiceprzewodnicząca Viviane Reding na Twitterze: @VivianeRedingEU

Strona internetowa wiceprzewodniczącego Antonia Tajaniego, komisarza UE ds. przemysłu i przedsiębiorczości:

http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/tajani/index_en.htm

Wiceprzewodniczący Antonio Tajani na Twitterze: @AntonioTajaniEU