Skuteczna i humanitarna polityka powrotowa prowadzona z pełnym poszanowaniem praw podstawowych jest decydującym elementem polityki migracyjnej UE.

W przyjętym dzisiaj komunikacie w sprawie unijnej polityki powrotowej Komisja przedstawia postępy poczynione w tej dziedzinie oraz wskazuje przyszłe kierunki rozwoju i niezbędne działania.

W ostatnich latach wszystkie państwa członkowskie wprowadziły znaczne zmiany prawne i praktyczne w celu zapewnienia sprawiedliwych i przejrzystych przepisów oraz ulepszenia procedur powrotu. W dyrektywie w sprawie powrotów imigrantów, przyjętej w 2008 r., ustanowiono jasne, przejrzyste i sprawiedliwe wspólne przepisy dotyczące powrotów obywateli państw trzecich, którzy nie mają prawa do pobytu w UE, oraz stosowania środków przymusu, środków detencyjnych i zakazów ponownego wjazdu. Można by jednak zrobić jeszcze więcej, aby zapewnić, że wszystkie gwarancje przewidziane w tej dyrektywie będą jednolicie wdrażane w całej UE i doprowadzą wszędzie do stosowania skutecznych i humanitarnych praktyk. 

Cecilia Malmström, europejska komisarz do spraw wewnętrznych, powiedziała: Dyrektywa w sprawie powrotów imigrantów miała pozytywny wpływ na przepisy krajowe i na stosowaną praktykę. Stała się siłą napędową zmian w zakresie dobrowolnego wyjazdu i monitorowania przymusowego powrotu. Przyczyniła się także do skrócenia – w skali UE – maksymalnego okresu stosowania środka detencyjnego i upowszechniania rozwiązań alternatywnych. Nadal poważne obawy budzi sytuacja dotycząca zatrzymań osób w niektórych państwach członkowskich. Dlatego też musimy kontynuować działania na rzecz wiarygodnej i humanitarnej polityki, która gwarantuje praktyki zapewniające poszanowanie praw podstawowych i godności każdego człowieka – bez względu na jego status migracyjny.

Dyrektywa w sprawie powrotów imigrantów przyczyniła się do korzystnych zmian, jeśli chodzi o poszanowanie praw podstawowych, stosowanie sprawiedliwych i skutecznych procedur, zmniejszenie liczby przypadków, w których migranci pozostają bez jasnego statusu prawnego, pierwszeństwo dobrowolnego wyjazdu oraz wspieranie reintegracji i propagowanie alternatyw dla środków detencyjnych.

Ale to nie wszystko – ogólnie można jeszcze wiele poprawić, jeśli chodzi o wdrażanie dyrektywy i polityki powrotowej.

Działania powinny się koncentrować na: aspektach związanych z warunkami stosowania środków detencyjnych, systematycznym stosowaniu alternatyw dla środków detencyjnych, stworzeniu systemów niezależnego monitorowania przymusowych powrotów, ogólnej skuteczności polityki (np. sprawniejsze procedury, wyższy odsetek — dobrowolnych — powrotów).

Jak podają statystyki, istnieje znaczna różnica między liczbą osób, którym wydano decyzję nakazującą powrót (ok. 484 tys. osób w 2012, 491 tys. w 2011 r. i 540 tys. w 2010 r.), a liczbą osób, które w następstwie takiej decyzji opuściły terytorium UE (ok. 178 tys. w 2012 r., 167 tys. w 2011 r. i 199 tys. w 2010 r.).

Główną przyczyną niewykonania nakazu powrotu są praktyczne problemy z ustaleniem tożsamości osób powracających i z uzyskaniem niezbędnej dokumentacji od organów spoza UE. Dlatego też lepsza współpraca z krajami nienależącymi do UE ma decydujące znaczenie dla poprawy skuteczności procedur powrotu.

Ogólnie Komisja określiła pięć głównych obszarów działania:

• Zapewnienie właściwego i skutecznego wdrożenia istniejących przepisów:Komisja będzie we współpracy z państwami członkowskimi nadal zajmować się usuwaniem wszelkich niedociągnięć, które określono w komunikacie. Szczególny nacisk położy na wdrożenie przez państwa członkowskie tych przepisów przedmiotowej dyrektywy, które odnoszą się do stosowania środków detencyjnych wobec osób powracających, stosowania gwarancji i środków odwoławczych, a także postępowania z małoletnimi i innymi osobami wymagającymi szczególnego traktowania i podlegającymi procedurze powrotu. Komisja wykorzysta mechanizm oceny Schengen, aby móc określić zgodność z przepisami dotyczącymi powrotów oraz wydalania nielegalnych imigrantów i lepiej monitorować przymusowe powroty.
• Propagowanie spójniejszych praktyk zgodnych z prawami podstawowymi: Komisja przyjmie podręcznik dotyczący powrotów, w którym zawarte będą wspólne wytyczne i najlepsze praktyki.Będzie też wspierać działania Rady Europy, których celem jest ujednolicenie szczegółowych przepisów dotyczących środków detencyjnych.
• Dalsze rozwijanie dialogu i współpracy z państwami spoza UE: Kwestie powrotu i readmisji nadal będą konsekwentnie poruszane, w sposób wyważony, w ramach dialogu we współpracy z krajami spoza UE, obejmującego np. globalne podejście do kwestii migracji i mobilności albo partnerstwa na rzecz mobilności.Nasilone zostaną działania na rzecz rozwijania zdolności krajów nienależących do UE, np. aby zwiększyć ich możliwości zapewniania osobom powracającym pomocy i wsparcia w zakresie reintegracji.
• Usprawnienie współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi w zakresie powrotu imigrantów: Komisja wykorzysta Europejską Sieć Migracyjną jako platformę współpracy, zwłaszcza w celu gromadzenia informacji i dzielenia się nimi w dziedzinie dobrowolnych powrotów.
• Wzmocnienie roli agencji FRONTEX w zakresie powrotu imigrantów: Rola koordynacyjna agencji FRONTEX w zakresie wspólnych operacji w dziedzinie powrotów powinna zostać wzmocniona; należy przy tym zadbać o to, by spełnione były wspólne normy dotyczące ludzkiego i godnego traktowania osób powracających. Powinny być także organizowane szkolenia dotyczące kwestii powrotów.

Przydatne linki

NOTATKA/14/243

Komunikat w sprawie unijnej polityki dotyczącej powrotów

Strona internetowa komisarz Cecilii Malmström

Komisarz Cecilia Malmström na Twitterze

Strona internetowa DG do Spraw Wewnętrznych

DG do Spraw Wewnętrznych na Twitterze