Komisja Europejska przyjęła dziś plan działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby. Jest on istotnym elementem Europejskiego Zielonego Ładu i głównym tematem tegorocznego Zielonego Tygodnia. Przedstawiono w nim całościową wizję, zgodnie z którą do 2050 r. zanieczyszczenia na świecie zostaną ograniczone do poziomów, które nie będą już szkodliwe dla zdrowia ludzi i naturalnych ekosystemów.

Opisano w nim także kroki, jakie należy podjąć, aby ten cel osiągnąć. W planie tym połączono wszystkie strategie polityczne UE, które są istotne w kontekście zwalczania zanieczyszczeń i zapobiegania im, ze szczególnym naciskiem na wykorzystanie do tego celu rozwiązań cyfrowych. Plan przewiduje przegląd odpowiednich przepisów UE w celu zidentyfikowania ewentualnych luk w unijnym prawodawstwie oraz dziedzin, w których spełnienie obowiązków prawnych wymaga poprawy wdrażania przepisów.

Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans powiedział: Zielony ład ma na celu zapewnienie wszystkim mieszkańcom naszej planety dobrego stanu środowiska. Aby zapewnić nietoksyczne środowisko naszej planecie i jej mieszkańcom, musimy podjąć natychmiastowe działania. Plan ten pomoże nam w organizowaniu pracy. Już teraz nowe zielone technologie mogą przyczynić się do ograniczenia zanieczyszczeń i stworzyć nowe możliwości biznesowe. Wysiłki Europy na rzecz odbudowy czystszej, bardziej sprawiedliwej i bardziej zrównoważonej gospodarki muszą również przyczynić się do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń.

Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius stwierdził: Zanieczyszczenie środowiska jest szkodliwe dla zdrowia i ma szczególnie negatywny wpływ na grupy wrażliwe i znajdujące się w trudnej sytuacji społecznej. Jest także jedną z głównych przyczyn utraty różnorodności biologicznej. Argumenty przemawiające za tym, że UE powinna odgrywać wiodącą rolę w globalnej walce z zanieczyszczeniami, są bardzo mocne. Dzięki planowi działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń stworzymy zdrowe środowisko życia dla mieszkańców Europy, przyczynimy się do trwałej odnowy gospodarczej i pobudzimy przejście na czystą, neutralną dla klimatu gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Aby umożliwić UE osiągnięcie do 2050 r. celu, jakim jest zdrowa planeta dla zdrowych ludzi, w planie działania określono najważniejsze cele w zakresie ograniczenia – do 2030 r. – zanieczyszczeń u źródła (w porównaniu ze stanem obecnym). Celem jest:

• poprawienie jakości powietrza, aby zredukować liczbę przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza o 55 proc.
• poprawienie jakości wody poprzez ograniczenie ilości zanieczyszczeń, odpadów z tworzyw sztucznych w morzu (o 50 proc.) i uwalnianych do środowiska mikrodrobin plastiku (o 30 proc.)
• poprawienie jakości gleby poprzez ograniczenie utraty składników pokarmowych i stosowania pestycydów chemicznych o 50 proc.
• ograniczenie o 25 % powierzchni ekosystemów UE, w których zanieczyszczenie powietrza zagraża różnorodności biologicznej
• zmniejszenie o 30 proc. odsetka osób stale narażonych na hałas komunikacyjny oraz
• znaczne ograniczenie wytwarzania odpadów ogółem i zredukowanie o 50 proc. resztkowych odpadów komunalnych.

Ponadto w planie przedstawiono szereg inicjatyw przewodnich, np.:

• lepsze dostosowanie norm jakości powietrza do najnowszych zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia
• przegląd norm jakości wody, m. in. w rzekach i morzach UE
• ograniczenie zanieczyszczenia gleby i usprawnienie rekultywacji gleby
• przegląd większości unijnych przepisów dotyczących odpadów w celu dostosowania ich do zasad czystej gospodarki o obiegu zamkniętym
• dążenie do wdrożenia zasady zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń z produkcji i konsumpcji
• przedstawienie tablicy wyników regionów UE w zakresie wydajności ekologicznej w celu promowania zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń we wszystkich regionach
• ograniczenie nierówności w zakresie zdrowia spowodowanych faktem, że szkodliwe skutki dla zdrowia w nieproporcjonalnie dużym stopniu dotyczą osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji
• zmniejszenie śladu zanieczyszczeniowego, jaki pozostawia UE poza swoimi granicami, poprzez ograniczenie wywozu szkodliwych i toksycznych produktów i odpadów do państw trzecich
• uruchomienie żywych laboratoriów rozwijających ekologiczne rozwiązania cyfrowe i inteligentne rozwiązania na rzecz zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń
• skonsolidowanie unijnych ośrodków wiedzy na temat zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń oraz zgromadzenie zainteresowanych stron w ramach platformy zainteresowanych stron w dziedzinie zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń
• skuteczniejsze egzekwowanie zasady zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń wraz z organami ds. ochrony środowiska i innymi władzami.

W przyjętej w zeszłym roku strategii UE w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności i w planie działania zaproponowano konkretne kroki służące realizacji strategii UE „zero zanieczyszczeń" na rzecz nietoksycznego środowiska. Podejście to jest zgodne z celami UE w zakresie neutralności klimatycznej, zdrowia, różnorodności biologicznej i efektywnego gospodarowania zasobami oraz opiera się na inicjatywach w dziedzinie energii, przemysłu, mobilności, żywności gospodarki o obiegu zamkniętymi i rolnictwa. 

Tegoroczny Zielony Tydzień, największa doroczna impreza poświęcona polityce w dziedzinie ochrony środowiska, która odbędzie się w dniach 1–4 czerwca, umożliwi obywatelom w całej UE wszechstronną dyskusję na temat strategii „zero zanieczyszczeń" na głównej konferencji w Brukseli, w internecie i podczas ponad 600 imprez partnerskich.

Kontekst

Zanieczyszczenia są najważniejszą środowiskową przyczyną wielu chorób psychicznych i fizycznych oraz przedwczesnych zgonów, zwłaszcza wśród dzieci, osób cierpiących na niektóre schorzenia i osób starszych. Osoby zamieszkujące słabiej rozwinięte obszary są często narażone na sąsiedztwo terenów zanieczyszczonych lub bardzo wysokie natężenie ruchu. Nietoksyczne środowisko ma również kluczowe znaczenie dla ochrony bioróżnorodności i ekosystemów, ponieważ zanieczyszczenie jest jedną z głównych przyczyn utraty bioróżnorodności. Utrata bioróżnorodności ogranicza zdolność ekosystemów do świadczenia usług, takich jak sekwestracja dwutlenku węgla oraz usuwanie zanieczyszczeń z powietrza i wody.

Jak wynika z opublikowanego niedawno sprawozdania EEA dotyczącego zdrowia i środowiska, w UE co roku ponad 400 tys. przedwczesnych zgonów (w tym z powodu nowotworów) jest związanych z zanieczyszczeniem powietrza, a 48 tys. przypadków choroby niedokrwiennej serca oraz 6,5 mln przypadków przewlekłych zaburzeń snu jest związanych z hałasem (przy czym nie są to jedyne choroby, jakie można przypisać obu tym czynnikom).

UE wyznaczyła już wiele celów związanych z zanieczyszczeniami. Obowiązujące prawodawstwo dotyczące powietrza, wody, mórz i hałasu określa cele w zakresie jakości środowiska; wieloma przepisami objęto również źródła zanieczyszczeń. Ponadto Komisja ogłosiła w strategii „od pola do stołu" kilka nadrzędnych celów w zakresie ograniczenia strat składników pokarmowych i pestycydów, aby pomóc w osiągnięciu celów UE w zakresie bioróżnorodności.

Informacje dodatkowe:

Komunikat w sprawie planu działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby

Pytania i odpowiedzi dotyczące planu działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby

Notatka prasowa „2050: zdrowa planeta dla wszystkich"

Dokument roboczy służb Komisji: Rozwiązania cyfrowe na rzecz zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń

Dokument roboczy służb Komisji: „W kierunku ram monitorowania realizacji i perspektyw zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń"

Strona internetowa poświęcona planowi działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń

Zielony Tydzień 2021 poświęcony strategii zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń

Komisja dąży do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby Pobierz (53.307 kB - PDF)