.

Komisja Europejska proponuje umożliwienie unijnym rolnikom korzystania na 2024 r. z odstępstw od przepisów wspólnej polityki rolnej, zobowiązujących ich do utrzymania niektórych obszarów nieprodukcyjnych. Wniosek Komisji, przesłany dziś do państw członkowskich, które będą głosować nad nim na posiedzeniu komitetu, stanowi pierwszą konkretną odpowiedź polityczną mającą na celu rozwiązanie problemów związanych z dochodami rolników. Jest on również odpowiedzią na wnioski przedstawione przez kilka państw członkowskich na posiedzeniach Rady ds. Rolnictwa.

Aby otrzymać wsparcie w ramach WPR, do którego są uprawnieni, rolnicy muszą przestrzegać rozszerzonego zestawu dziewięciu norm korzystnych dla środowiska i klimatu. Ta zasada warunkowości ma zastosowanie do blisko 90 % wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w UE i odgrywa ważną rolę we włączaniu zrównoważonych praktyk rolniczych do głównego nurtu polityki. Ten zbiór podstawowych norm określa się jako normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, co oznacza „dobre warunki rolne i środowiskowe".

Norma GAEC 8 wymaga między innymi przeznaczenia minimalnego udziału gruntów ornych na obszary lub elementy nieprodukcyjne. To ostatnie odnosi się zwykle do gruntów ugorowanych, ale również do takich cech jak żywopłoty lub drzewa. Gospodarstwa rolne posiadające mniej niż dziesięć hektarów gruntów ornych są zazwyczaj zwolnione z tego obowiązku. Komisja zapewnia dziś wszystkim rolnikom w UE możliwość zwolnienia z tego wymogu i nadal kwalifikują się do otrzymania podstawowej płatności bezpośredniej w ramach WPR.

Zamiast utrzymywać grunty ugorowane lub nieproduktywne na 4 % gruntów ornych, unijni rolnicy uprawiający uprawy wiążące azot (takie jak soczewica, groch lub fawa) lub międzyplony na 7 % gruntów ornych będą uznawani za spełniających wymóg. Międzyplony to rośliny, które rosną między dwoma głównymi uprawami. Uprawy te mogą służyć jako pasza dla zwierząt lub jako nawóz zielony. Stosowanie upraw wiążących azot i międzyplonów przynosi szereg korzyści środowiskowych dla zdrowia gleby, w tym dla różnorodności biologicznej gleby i ograniczenia wymywania składników pokarmowych. Uprawy mają być uprawiane bez środków ochrony roślin, aby utrzymać ambicje WPR w zakresie ochrony środowiska.

Wniosek Komisji został starannie dostosowany, aby zapewnić właściwą równowagę między oferowaniem odpowiedniej pomocy rolnikom zmagającym się z licznymi kryzysami z jednej strony, a ochroną różnorodności biologicznej i jakości gleby z drugiej strony.

Środek ten zostanie poddany pod głosowanie w najbliższych dniach przez państwa członkowskie zebrane na posiedzeniu komitetu. Następnie Komisja przystąpi do formalnego przyjęcia. Rozporządzenie będzie stosowane z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2024 r. Państwa członkowskie, które chcą zastosować odstępstwo na szczeblu krajowym, muszą powiadomić o tym Komisję w ciągu 15 dni, tak aby rolnicy mogli jak najszybciej otrzymać informacje.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oświadczyła:
„Rolnicy są podstawą bezpieczeństwa żywnościowego UE i sercem naszych obszarów wiejskich. Stałe zobowiązanie Komisji jest realizowane dzięki naszemu budżetowi wspólnej polityki rolnej o wartości 386,7 mld euro, co pomaga ustabilizować dochody europejskich rolników, a jednocześnie wynagradzać ich wysiłki na rzecz klimatu i zrównoważonego rozwoju. Dzisiejszy środek zapewnia rolnikom dodatkową elastyczność w czasie, gdy borykają się oni z licznymi wyzwaniami. Będziemy nadal współpracować z naszymi rolnikami, aby zapewnić właściwą równowagę w ramach WPR między zaspokajaniem ich potrzeb a dalszym dostarczaniem dóbr publicznych naszym obywatelom."

Kontekst ogólny

Rolnicy borykają się z wyjątkowymi trudnościami i niepewnością. W szczególności ostatni rok charakteryzował się dużą liczbą ekstremalnych zdarzeń meteorologicznych, w tym susz, pożarów lasów i powodzi w różnych częściach Unii. Zdarzenia te mają wpływ na produkcję i dochody, a także na realizację i harmonogram normalnych praktyk agronomicznych, co pociąga za sobą dużą presję na rolników w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.

Wysokie ceny energii i nakładów wynikające z agresji Rosji na Ukrainę, koszty utrzymania/inflacji, zmienione międzynarodowe przepływy handlowe oraz potrzeba wsparcia Ukrainy spowodowały dalszą niepewność i presję rynkową. Cena zbóż również gwałtownie spadła w porównaniu z 2022 r., co doprowadziło do spadku wartości produkcji zbóż w UE-27 z 80,6 mld EUR w 2022 r. do 58,8 mld EUR w 2023 r., co stanowi spadek o prawie 30 %. W takich warunkach obowiązek odłogowania gruntów ornych może mieć znaczący krótkoterminowy negatywny wpływ na dochody niektórych rolników.

Wsparcie Komisji dla sektora rolnego jest stałym elementem Unii Europejskiej. W latach 2023–2027 europejscy rolnicy otrzymają 300 mld EUR w ramach planów strategicznych WPR. Od 2014 r. Komisja zatwierdziła również środki nadzwyczajne o wartości 2,5 mld EUR w celu wsparcia tego sektora w obliczu licznych kryzysów.