Komisja Europejska rozpoczyna konsultacje społeczne na temat ochrony inwestorów i systemu rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem w ramach transatlantyckiego partnerstwa handlowo-inwestycyjnego (TTIP).

Konsultacje są elementem nieustających starań o zapewnienie bezprecedensowej jak dotąd otwartości i przejrzystości w rozmowach handlowych z USA

Ponadto Komisja Europejska uznała, że konsultacje społeczne w tej sprawie są konieczne ze względu na nasilającą się debatę publiczną i rosnące obawy o sposób rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem w ramach TTIP.

Celem konsultacji jest lepsze określenie podejścia UE do ochrony inwestorów oraz systemu rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem w negocjacjach w sprawie proponowanego TTIP poprzez umożliwienie wszystkim zainteresowanym stronom przekazania swoich refleksji.

Komisja zamierza zagwarantować, że ochrona inwestycji i system rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem będą odzwierciedlać najlepsze praktyki nie tylko w TTIP, ale także we wszystkich nowych umowach inwestycyjnych UE. Chodzi przy tym o to, aby w kwestii ochrony inwestorów na mocy TTIP oraz innych umów inwestycyjnych, które UE podpisze w przyszłości, zapewnić znacznie jaśniejszą sytuację, niż ma to miejsce w przypadku ponad 3 000 umów inwestycyjnych obecnie obowiązujących na całym świecie. Komisja także pragnie zadbać o to, aby metoda rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem, jaka zostanie określona w TTIP, była bardziej przejrzysta i łatwiejsza do wyegzekwowania niż w innych obecnie obowiązujących umowach, w tym w aktualnych dwustronnych umowach inwestycyjnych między państwami UE i Stanami Zjednoczonymi, które TTIP ma zastąpić. To samo dotyczy innych umów inwestycyjnych, które UE będzie podpisywać w przyszłości z państwami spoza UE.

Trzeba pamiętać o tym, że Komisja Europejska negocjuje zapisy TTIP dotyczące inwestycji, kierując się instrukcjami państw członkowskich. Kwestie dotyczące ochrony inwestorów oraz systemu rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem stanowią część wytycznych negocjacyjnych przekazanych Komisji Europejskiej jednogłośnie przez państwa członkowskie UE w czerwcu 2013 r. W negocjacjach handlowych między UE i USA – jak we wszystkich negocjacjach handlowych – Komisja Europejska jako instytucja prowadzi negocjacje w imieniu wszystkich 28 państw członkowskich UE pod ich demokratycznym nadzorem. Również Parlament Europejski sprawuje nadzór demokratyczny w toku negocjacji i ma dostęp do tych samych dokumentów co państwa członkowskie. Co najważniejsze, na koniec całego procesu negocjacyjnego Parlament Europejski podejmie w głosowaniu ostateczną decyzję, czy uzgodnione porozumienie należy przyjąć.

Obecna debata publiczna zasługuje na uwagę i jest bardzo ważna, ale czasem w jej toku dochodzi do wymiany błędnych lub nawet fałszywych przekonań co do celów systemu rozstrzygania sporów między inwestorami negocjowanego w ramach TTIP. Na przykład często twierdzi się, że ochrona inwestorów negocjowana w ramach TTIP pozwalałyby przedsiębiorstwom zaskarżać rządy do sądu przy każdym wprowadzeniu przepisów, które ograniczałyby ich zyski. W związku z kilkoma głośnymi nierozstrzygniętymi sprawami w ramach istniejących umów międzynarodowych pojawiły się wątpliwości dotyczące prawa rządów do wprowadzania przepisów w celu ochrony środowiska lub konsumentów bez możliwości zaskarżenia ich przez przedsiębiorstwa przed sądem.

W konsultacjach społecznych wyjaśnia się kwestie, które UE pragnie udoskonalić, aby zagwarantować, że metoda rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem, która zostanie określona w TTIP, zapewni rządom prawo do przyjmowania przepisów w interesie publicznym. W konsultacjach społecznych Komisja wyjaśnia, jak pracuje nad zapewnieniem nowoczesnej ochrony inwestorów oraz zawarciem w TTIP postanowień dotyczących rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem, które mogą być przykładem dla przyszłych umów handlowych. Zwraca się także do respondentów o opinie i poglądy w szeregu szczegółowych kwestii.

Mam nadzieję, że kiedy obywatele przekonają się, jakiego rodzaju szczegółowe zapisy chcemy zamieścić w umowie, zrozumieją, że dążymy do stworzenia lepszego systemu niż ten obecny, powiedział unijny komisarz ds. handlu, Karel De Gucht. Zapraszam wszystkie zainteresowane osoby do przekazywania nam pomysłów i uwag na temat tego, czy podejście proponowane przez UE w TTIP zapewnia właściwą równowagę między ochroną inwestorów a zagwarantowaniem rządom państw UE bezspornego prawa i zdolności do regulacji w interesie publicznym.

Jak będą zasady konsultacji?

Konsultacje społeczne Komisji będą prowadzone, jak zazwyczaj, tylko przez internet. Kwestionariusz dotyczy około 12 głównych kwestii, w tym prawa do regulacji, sprawiedliwego i równego traktowania inwestorów oraz przejrzystości systemu rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem. Jest także otwarte pytanie umożliwiające przekazanie bardziej ogólnych uwag.

Oprócz ogólnego wyjaśnienia kwestii ochrony inwestycji, systemu rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem oraz udoskonaleń, jakie Komisja ma zamiar wprowadzić, każdemu pytaniu towarzyszy wyjaśnienie zagadnienia i problemu, do którego się ono odnosi, sytuacji wynikającej z istniejących umów inwestycyjnych oraz ulepszeń, jakie UE proponuje w ramach TTIP. Do pytań dołączono też stosowne fragmenty tekstów prawnych, które zdaniem UE powinny służyć jako podstawa negocjacyjna dla TTIP.

Konsultacje społeczne rozpoczynają się dziś, a wszystkie niezbędne informacje dostępne są już w internecie w języku angielskim. Konsultacje zostaną jak najszybciej poszerzone o wszystkie pozostałe języki UE. Potrwają 90 dni od momentu udostępnienia w internecie ostatniego tłumaczenia tekstu konsultacji na język urzędowy UE.  Dzięki temu żaden obywatel ani żadna organizacja w UE nie odczują utrudnień ze względu na język, którym się posługują.

Dodatkowe informacje

W konsultacjach społecznych Komisja wyjaśnia, jak pracuje nad zapewnieniem nowoczesnej ochrony inwestorów oraz zawarciem w TTIP postanowień dotyczących rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem, które mogą być przykładem dla przyszłych umów handlowych. Zwraca się także do respondentów o opinie i poglądy w szeregu szczegółowych kwestii. W proponowanym przez UE podejściu uwzględnia się obawy i braki, którym poświęcano wiele uwagi w publicznych dyskusjach na temat ochrony inwestycji i rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem.

Komisja zamierza opracować nowe i innowacyjne podejście, aby zlikwidować te obawy poprzez dwa rodzaje działań:

1. Doprecyzowanie i udoskonalenie przepisów dotyczących ochrony inwestycji, tak by prawo do regulacji nie zostało podważone.

2. Stworzenie nowoczesnego, przejrzystego i efektywnego systemu rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem poprzez:

• zapobieganie ryzyku nadużywania systemu,
• zwiększenie przejrzystości systemu arbitrażowego,
• zapobieganie konfliktom interesu lub stronniczości arbitrów,
• zapewnienie większej spójności i lepszej kontroli,
• sprawowanie kontroli nad umową,
• doprecyzowanie, że system rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem będzie miał zastosowanie jedynie do naruszeń postanowień o ochronie inwestycji, a nie do innych części TTIP.

Te udoskonalenia pozwolą doprecyzować i zapewnić równowagę między ochroną inwestorów a prawem państw do regulacji. Przy uwzględnieniu tych elementów polityki publicznej proponowane postanowienia TTIP dotyczące inwestycji i rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem pozwolą wyeliminować niedoskonałości w istniejących umowach inwestycyjnych.

Więcej informacji

• Pytania i odpowiedzi: Społeczne konsultacje internetowe w sprawie praw inwestorów w TTIP (MEMO/14/206), 27 marca 2014 r.
• Dostęp do konsultacji społecznych
• W skrócie: Ochrona inwestorów i system rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem w umowach UE
• To zestawienie podsumowuje zmiany wprowadzone przez UE w obecnie obowiązujących przepisach dotyczących ochrony inwestycji i rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem.
• Komunikat prasowy: Komisja przeprowadzi konsultacje z obywatelami na temat postanowień umowy handlowej między UE i Stanami Zjednoczonymi dotyczących inwestycji oraz rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem, 21 stycznia 2014 r.
• Więcej informacji na temat transatlantyckiego partnerstwa handlowo-inwestycyjnego (TTIP)
• Konsultacje publiczne DG ds. Handlu Komisji Europejskiej
• „Ochrona inwestycji nie daje przedsiębiorstwom wielonarodowym nieograniczonego prawa do zaskarżania dowolnych przepisów" – oświadczenie rzecznika UE ds. handlu Johna Clancy"ego, 20 grudnia 2013 r.