Europe Direct Poznań

Data publikacji: 28.01.2011

Kłopoty 7 państw UE przez ich dwustronne umowy o komunikacji lotniczej z Rosją

Wczoraj Komisja Europejska wszczęła postępowanie w sprawie naruszenia przepisów prawa wobec Belgii, Danii, Luksemburga, Niderlandów, Szwecji, Włoch i Zjednoczonego Królestwa w związku z zawartymi przez nie dwustronnymi umowami o komunikacji lotniczej z Rosją i przesłała do każdego z tych państw formalny wniosek o udzielenie informacji, czyli tzw. „wezwanie do usunięcia uchybienia”.

Komisja uważa, że zawarte umowy mogą zaszkodzić konkurencji między europejskimi liniami lotniczymi i stworzyć podstawy do pobierania opłat za loty nad Syberią, co może być niezgodne z unijnymi przepisami o ochronie konkurencji. Podobne wezwania skierowano już w październiku 2010 r. do Austrii, Finlandii, Francji i Niemiec (zob. IP/10/1425), a obecnie Komisja poddaje skrupulatnej ocenie - pod kątem ich zgodności z unijnym prawem – dwustronne umowy o komunikacji lotniczej zawarte z Rosją przez pozostałe państwa członkowskie. Fakt, że unijne linie lotnicze muszą płacić za loty nad Syberią na wielu trasach do Azji może nie tylko wpływać na podwyższenie kosztu tych lotów, ale może także prowadzić do nieuczciwej konkurencji między unijnymi przewoźnikami i przewoźnikami spoza Unii.

Zdaniem Komisji Europejskiej umowy o transporcie lotniczym muszą jednakowo traktować wszystkie unijne linie lotnicze i być zgodne z przepisami o ochronie konkurencji. W przeciwnym razie unijne linie lotnicze mogą być traktowane gorzej niż ich bezpośredni konkurenci lub mogą być narażone na ponoszenie nieuzasadnionych dodatkowych opłat, które mogą przerzucić na konsumentów w postaci wyższych cen biletów lotniczych.

Swoboda przedsiębiorczości

Dwustronne umowy lotnicze między państwem członkowskim a państwem spoza UE muszą zawierać „unijną klauzulę wyznaczania” stwierdzającą, że wszystkie warunki umowy jednakowo stosują się do wszystkich przewoźników unijnych, nie tylko do linii lotniczych z danego państwa członkowskiego. Jest to zasadniczy element jednolitego europejskiego rynku lotniczego, który został stworzony na początku lat dziewięćdziesiątych XX w., gwarantującego liniom lotniczym prawo do prowadzenia działalności na identycznych warunkach w całej UE. Wymóg umieszczenia unijnej klauzuli został potwierdzony orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości w sprawie „otwartego nieba” z 2002 r. (zob. IP/02/1609). Trybunał stwierdził, że postanowienia ograniczające przywileje wynikające z umów lotniczych do obywateli danego państwa członkowskiego naruszają przepisy unijne o swobodzie przedsiębiorczości (obecnie ustanowionej na mocy art. 49 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej).

Większość umów z państwami spoza UE została od tamtej pory dostosowana do orzeczenia Trybunału. Rosja jest jednym z nielicznych krajów na świecie nieuznających zasady, że wszyscy unijni przewoźnicy muszą być traktowani jednakowo, że wszystkie umowy dwustronne muszą zawierać unijną klauzulę wyznaczania oraz że umowy te stosuje się do wszystkich unijnych przewoźników. Sytuacja ta stwarza poważne problemy praktyczne zagrażając prawom przewozowym, na przykład w przypadku linii lotniczych przejętych przez przewoźnika z innego państwa członkowskiego UE.

Opłaty za loty nad Syberią

Wyznaczone linie lotnicze UE zobowiązane są ponosić opłaty za loty nad Syberią obsługując wiele tras do Azji. Ocenia się, że tylko w 2008 r. unijni przewoźnicy zapłacili z tego tytułu około 420 mln dolarów amerykańskich – w większości przypadków bezpośrednio na rzecz rosyjskich linii lotniczych Aeroflot. Zdaniem Komisji stanowi to naruszenie unijnych przepisów o ochronie konkurencji, gdyż linie lotnicze nie powinny być zmuszane do zawierania umów handlowych z bezpośrednim konkurentem. Komisja uważa ponadto, że w ten sposób naruszone zostaje także prawo międzynarodowe (konwencja chicagowska). Umowy dwustronne narzucają także odmienne warunki unijnym liniom lotniczym, w zależności od kraju, w którym mają siedzibę, co skutkuje dodatkowym zakłóceniem konkurencji. W rezultacie pasażerowie narażeni są z tego powodu na wyższe koszty biletów lotniczych.

Kolejne kroki

Państwa członkowskie mają dwa miesiące, aby odpowiedzieć na wezwanie do usunięcia uchybienia. Jeżeli podjęte przez nie działania nie okażą się wystarczające, kolejnym krokiem Komisji – w ramach postępowania w sprawie naruszenia przepisów – będzie przesłanie uzasadnionej opinii wzywającej je do wprowadzenia zmian w zawartych przez nie dwustronnych umowach o komunikacji lotniczej z Rosją. Komisja bada obecnie zgodność z prawem unijnym dwustronnych umów o komunikacji lotniczej zawartych z Rosją przez wszystkie pozostałe państwa członkowskie.

MEMO/11/46.

Dalsze informacje na temat unijnego postępowania w sprawie naruszenia przepisów znajdują się w dokumencie MEMO/11/45.