Już 9 stycznia Komisja Europejska wysłała państwom członkowskim pierwszy alarm o zagrożeniu koronawirusem poprzez system wczesnego ostrzegania i reagowania. 17 stycznia odbyło się pierwsze posiedzenie Komitetu ds. Bezpieczeństwa Zdrowia Unii Europejskiej poświęcone koronawirusowi.

- Musimy oglądać się na siebie, musimy wzajemnie sobie pomagać, aby przetrwać tę sytuację. Ponieważ jedyną rzeczą, która jest bardziej zaraźliwa niż ten wirus, jest miłość i współczucie. A w obliczu zagrożenia narody Europy dają dowód tego, jak silne są te wartości- powiedziała Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego (26 marca 2020 r.)

Sprawdź całe kalendarium działań UE od początku stycznia do teraz

• 17 kwietnia

W ramach bezprecedensowej operacji repatriacyjnej 500 tys. obywateli UE wróciło do domu

Do 17 kwietnia UE zrealizowała operację repatriacyjną na niespotykaną dotychczas skalę. Do domu wróciło ponad pół miliona obywateli UE, którzy z powodu ograniczeń związanych z koronawirusem nie mogli wrócić do Europy. Na początku pandemii około 600 tys. mieszkańców UE zgłosiło, że nie ma możliwości powrotu do swojego kraju. Większość z nich utknęła w regionie Azji i Pacyfiku oraz w obu Amerykach.

• 16 kwietnia

Wytyczne mające zapewnić pełne przestrzeganie standardów ochrony danych w przypadku wykorzystywania aplikacji pomocnych w walce z pandemią

Komisja opublikowała wytyczne dotyczące opracowywania nowych aplikacji pomocnych w walce z pandemią COVID-19 w odniesieniu do ochrony danych. Celem wytycznych jest zapewnienie ram prawnych gwarantujących obywatelom odpowiednią ochronę ich danych osobowych oraz ograniczenie ryzyka inwigilacji przy korzystaniu z takich aplikacji. 16 kwietnia opublikowano również informacje o zestawie instrumentów służących do ustalania kontaktów zakaźnych.

• 16 kwietnia

Dodatkowe środki wsparcia sektora rolno-spożywczego

Wprowadzono dwa nowe środki mające na celu dalsze wsparcie sektora rolno-spożywczego. Pomogą one zwiększyć przepływ środków pieniężnych na rzecz rolników i zmniejszyć obciążenia administracyjne zarówno dla władz krajowych i regionalnych, jak i dla rolników, w tym szczególnie trudnym okresie.

• 15 kwietnia

Europejski plan działania wskazuje drogę do wspólnego znoszenia środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa

Komisja, we współpracy z przewodniczącym Rady Europejskiej, przedstawiła europejski plan działania dotyczący stopniowego wycofywania środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się pandemii koronawirusa. W planie działania wymieniono zasady i zalecenia, które powinny być uwzględniane przez państwa UE przy planowaniu zniesienia środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa.

• 15 kwietnia

Dalsze działania na rzecz bezpiecznych i rzetelnych testów

Komisja przedstawiła wytyczne dotyczące testowania pod kątem zakażenia koronawirusem. Mają one pomóc państwom członkowskim w skutecznym stosowaniu testów w kontekście ich strategii krajowych i na różnych etapach pandemii, w tym w trakcie łagodzenia środków izolacji.

• 14 kwietnia

Przeznaczenie 2,7 mld euro z unijnego budżetu na wsparcie sektora opieki zdrowotnej w UE

Komisja Europejska zaproponowała uruchomienie 2 kwietnia Instrumentu na rzecz wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych na terenie Unii, aby bezpośrednio wspierać systemy opieki zdrowotnej w krajach UE na czas walki z pandemią. 14 kwietnia Rada w trybie szybkim zatwierdziła ten wniosek, tak aby w ramach tego instrumentu w wysokości 2,7 mld euro można było natychmiast przystąpić do udzielania bezpośredniego wsparcia najbardziej potrzebującym.

• 8 kwietnia

Komisja wzywa państwa członkowskie do przedłużenia do 15 maja ograniczenia innych niż niezbędne podróży do UE

Komisja zaapelowała o skoordynowane podejście do przedłużenia ograniczenia, ponieważ działania na granicach zewnętrznych będą skuteczne tylko wówczas, gdy będą wdrażane przez wszystkie państwa członkowskie UE i państwa strefy Schengen na wszystkich granicach w tych samych terminach i w jednolity sposób.

• 8 kwietnia

Wspieranie strategii wyjścia za pomocą danych i aplikacji mobilnych

Komisja wydała zalecenie w sprawie działań i środków na rzecz opracowania wspólnego unijnego podejścia do korzystania z aplikacji i danych mobilnych w odpowiedzi na pandemię koronawirusa. W zaleceniu określono główne zasady korzystania z tych aplikacji i danych w odniesieniu do bezpieczeństwa danych oraz poszanowania praw podstawowych UE, takich jak prywatność i ochrona danych.

• 8 kwietnia

Komisja wzywa państwa członkowskie do zoptymalizowania podaży i dostępności leków

Wytyczne Komisji dla państw członkowskich koncentrują się na racjonalnej podaży, dystrybucji i stosowaniu leków niezbędnych do leczenia pacjentów z koronawirusem, a także leków, w przypadku których występuje ryzyko niedoboru z powodu pandemii. Proponowane działania powinny umożliwić bardziej skoordynowane podejście w całej UE przy zachowaniu integralności jednolitego rynku i jednoczesnej ochronie zdrowia publicznego.

• Oświadczenie przewodniczącej Ursuli von der Leyen na temat wytycznych mających zapewnić podaż i dostępność leków
• 8 kwietnia

Działania podejmowane przez UE na świecie w walce z pandemią

Komisja Europejska i wysoki przedstawiciel określili plany zdecydowanej i ukierunkowanej reakcji UE na rzecz wsparcia wysiłków krajów partnerskich w zwalczaniu pandemii koronawirusa. UE zapewni krajom partnerskim wsparcie finansowe w wysokości ponad 15,6 mld euro z istniejących zasobów w ramach działań zewnętrznych.

• Wypowiedź przewodniczącej Ursuli von der Leyen (wideo) o działaniach podejmowanych przez UE na świecie
• 7 kwietnia

Oddelegowanie zespołów medycznych UE do Włoch
Zespół lekarzy i pielęgniarek z Rumunii i Norwegii został oddelegowany w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności do Mediolanu i Bergamo, aby pomóc włoskiemu personelowi medycznemu w walce z koronawirusem. W ramach tego samego mechanizmu Austria zaoferowała Włochom ponad 3 tys. litrów środka dezynfekcyjnego.

• 6 kwietnia

Odblokowanie środków finansowych dla 100 tys. małych i średnich przedsiębiorstw

Komisja Europejska odblokowała 1 mld euro z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFSI). Środki te posłużą jako gwarancja dla Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI). Dzięki temu EFI będzie mógł udzielić specjalnych gwarancji, aby zachęcić banki i innych pożyczkodawców do zapewnienia płynności co najmniej 100 tys. europejskich MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji dotkniętych gospodarczymi skutkami pandemii koronawirusa. Szacuje się, że dostępne w ten sposób finansowanie wyniesie 8 mld euro.

• Wypowiedź przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen na temat środków wspierających rolników w czasie kryzysu związanego z pandemią koronawirusa.
• 3 kwietnia

Zniesienie ceł i podatku VAT w odniesieniu do przywozu sprzętu medycznego

Komisja zatwierdziła wnioski państw członkowskich i Wielkiej Brytanii o tymczasowe zniesienie ceł i podatku VAT w odniesieniu do importu sprzętu medycznego i środków ochrony z państw trzecich, aby pomóc w walce z koronawirusem. W rezultacie sprzęt medyczny, którego lekarze, pielęgniarze i pacjenci tak bardzo potrzebują, stanie się bardziej przystępny finansowo.

• Wypowiedź przewodniczącej Ursuli von der Leyen o zniesieniu ceł i podatku VAT w odniesieniu do importu sprzętu medycznego
• 3 kwietnia

Łatwiejsze leczenie transgraniczne pacjentów i oddelegowywanie personelu medycznego

Aby wspierać współpracę w zakresie transgranicznej opieki zdrowotnej, Komisja wydała praktyczne wytyczne dla państw UE. Do złagodzenia presji wywieranej na przeciążone szpitale może przyczynić się współpraca transgraniczna polegająca na przenoszeniu pacjentów lub wysyłaniu wykwalifikowanych zespołów medycznych, by nieść pomoc za granicą.

• 2 kwietnia

Mobilizacja wszystkich zasobów, aby ocalić życie ludzkie i źródła utrzymania

Komisja podejmuje dalsze kroki, proponując stworzenie instrumentu solidarności (zwanego SURE) w wysokości 100 mld euro, aby wspierać pracowników w zachowaniu źródeł dochodów i pomóc przedsiębiorstwom w utrzymaniu się na rynku. Proponuje również przekierowanie wszystkich dostępnych funduszy strukturalnych na działania w kontekście koronawirusa.

• Wypowiedź przewodniczącej Ursuli von der Leyen (wideo) w sprawie inicjatywy mającej wspierać pracę w niepełnym wymiarze czasu, aby pomóc Europejczykom podczas kryzysu wywołanego koronawirusem.

• 31 marca

Pomoc dla krajów, które przyjęły uchodźców z Syrii

W następstwie pandemii koronawirusa UE zwiększyła wsparcie dla uchodźców z Syrii i osób wymagających szczególnej troski w Iraku, Jordanie i Libanie, a także uruchomiła nowy pakiet o wartości 240 mln euro. Tym samym UE zwiększyła łączną wartość pomocy w ramach regionalnego funduszu powierniczego Unii Europejskiej w odpowiedzi na kryzys w Syrii do ponad 2 mld euro.

• 30 marca

Solidarność UE z Bałkanami Zachodnimi i krajami wschodniego sąsiedztwa

Komisja realokowała 140 mln euro na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb w krajach wschodniego sąsiedztwa i przekieruje środki w wysokości do 700 mln euro w ramach istniejących instrumentów, aby pomóc ograniczyć społeczno-gospodarcze skutki kryzysu epidemiologicznego. Komisja zapowiedziała, że udzieli Bałkanom Zachodnim natychmiastowego wsparcia do kwoty 38 mln euro, aby pomóc im poradzić sobie z obecną sytuacją kryzysową. Komisja realokowała też 374 mln euro na ożywienie społeczno-gospodarcze.

• 30 marca

Umożliwienie swobodnego przepływu o krytycznym znaczeniu

Komisja wydała nowe praktyczne zalecenia, których celem jest zapewnienie, aby pracownicy mobilni w UE, zwłaszcza wykonujący zawody o krytycznym znaczeniu dla walki z pandemią koronawirusa, mogli przemieszczać się do swojego miejsca pracy. Zalecenia te, obok wskazówek dotyczących wprowadzenia w życie tymczasowego ograniczenia innych niż niezbędne podróży do UE, mają odpowiedzieć na praktyczne obawy obywateli i przedsiębiorstw odczuwających skutki środków podjętych, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się koronawirusa.

• Wypowiedź przewodniczącej Ursuli von der Leyen (wideo) na temat swobodnego przepływu pracowników o krytycznym znaczeniu
• 27 marca

Zwiększenie budżetu na loty repatriacyjne i na zapasy w ramach rescEU

Z budżetu UE należy udostępnić 75 mln euro na pomoc państwom członkowskim w repatriacji obywateli UE i na zwiększenie budżetu przeznaczonego na zapasy w ramach rescEU. Dzięki lotom repatriacyjnym organizowanym w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności ponad 10 tys. osób mogło powrócić do Europy.

• Wypowiedź przewodniczącej Ursuli von der Leyen (wideo) na temat repatriacji Europejczyków, którzy utknęli zagranicą (19 marca)
• 26 marca

Utrzymanie przewozu niezbędnych towarów drogą lotniczą

Komisja Europejska wezwała państwa członkowskie UE do wsparcia lotniczego transportu towarów w czasie kryzysu epidemiologicznego. W wytycznych zaleca się zmiany operacyjne i organizacyjne w celu zachowania płynności niezbędnego transportu, w tym w odniesieniu do produktów medycznych i personelu medycznego.

• 26 marca

Potwierdzenie zobowiązania do współpracy międzynarodowej

Podczas nadzwyczajnej wideokonferencji przywódców państw G20 przewodnicząca Ursula von der Leyen i przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel podkreślili, że UE zobowiązała się do współpracy międzynarodowej w zakresie zwalczania pandemii i będzie w dalszym ciągu wspierała kraje i społeczności znajdujące się w trudnej sytuacji na całym świecie.

• 25 marca

Ochrona krytycznych europejskich aktywów i technologii

W związku z kryzysem w zakresie zdrowia publicznego i związaną z nim podatnością na zagrożenia gospodarcze Komisja Europejska wydała wytyczne mające zapewnić zdecydowane ogólnoeuropejskie podejście do monitorowania inwestycji zagranicznych. Celem jest ocalenie przedsiębiorstw UE i krytycznych aktywów w takich obszarach jak zdrowie, badania medyczne, biotechnologia itp., bez krępowania ogólnej otwartości UE na inwestycje zagraniczne.

• Wypowiedź  przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen (wideo) w sprawie wytycznych w celu ochrony krytycznych europejskich aktywów i technologii w związku z obecnym kryzysem
• 23 marca

Zapewnienie niezakłóconego przepływu towarów w całej UE za sprawą uprzywilejowanych korytarzy

Wydano nowe praktyczne zalecenie dotyczące wdrażania wytycznych dotyczących zarządzania granicami, tak aby zapewnić transport towarów w całej UE w czasie pandemii. Państwa członkowskie są proszone o wyznaczenie wszystkich właściwych wewnętrznych przejść granicznych w ramach transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) jako przejść granicznych na trasie uprzywilejowanych korytarzy. Takie przejścia powinny być otwarte dla wszystkich pojazdów towarowych bez względu na to, jakie towary przewożą.

• Wypowiedź przewodniczącej Ursuli von der Leyen (wideo) o wytycznych dotyczących utworzenia uprzywilejowanych korytarzy
• 20 marca

W odpowiedzi na pandemię uruchomienie ogólnej klauzuli korekcyjnej przewidzianej w ramach budżetowych

Komisja zaproponowała uruchomienie ogólnej klauzuli korekcyjnej paktu stabilności i wzrostu Po zatwierdzeniu klauzuli przez Radę państwa członkowskie mogą wprowadzać adekwatne środki przeciwdziałania kryzysowi i tymczasowo odstąpić od stosowania wymogów europejskich ram budżetowych, które zazwyczaj obowiązują.

• Wypowiedź przewodniczącej Ursuli von der Leyen (wideo) o dalszych środkach wspierających gospodarkę
• 20 marca

Swobodny dostęp do norm europejskich dotyczących środków medycznych

Europejski Komitet Normalizacyjny i Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki udostępniły szereg norm europejskich dotyczących określonych wyrobów medycznych i środków ochrony osobistej. Umożliwi to zarówno przedsiębiorstwom w UE, jak i w krajach spoza UE szybkie rozpoczęcie produkcji i łatwiejsze wprowadzenie wyrobów na rynek wewnętrzny przy zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa.

• 19 marca

Pierwsze w historii zapasy sprzętu medycznego w ramach rescEU

Komisja podjęła decyzję o utworzeniu w ramach rescEU strategicznych zapasów środków medycznych, takich jak respiratory i maski ochronne, aby pomóc państwom UE w walce z pandemią COVID-19.

• 19 marca

Tymczasowe ramy zakładające dalsze wsparcie dla gospodarki

Komisja przyjęła tymczasowe ramy prawne umożliwiające państwom członkowskim wykorzystanie pełnej elastyczności przewidzianej w przepisach dotyczących pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście pandemii COVID-19.

Do 31 marca Komisja zatwierdziła już szereg programów na podstawie ram tymczasowych o wartości kilkuset miliardów euro, aby wspierać gospodarkę państw członkowskich w obliczu skutków pandemii koronawirusa. Aby zatwierdzić 27 krajowych środków, podjęto 18 decyzji.

• 18 marca

Ochrona praw pasażerów

W związku z anulacjami i opóźnieniami na masową skalę Komisja opublikowała wytyczne, aby zapewnić ochronę i przestrzeganie praw przysługujących pasażerom w UE w spójny sposób na całym jej terytorium.

• 17 marca

Ustanowienie przez Komisję europejskich zespołów specjalistów naukowych

Komisja Europejska ustanowiła panel doradczy ds. COVID-19 złożony z epidemiologów i wirusologów z różnych państw członkowskich w celu opracowania unijnych wytycznych dotyczących skoordynowanych środków zarządzania ryzykiem opartych na wiedzy naukowej.

• Oświadczenie przewodniczącej Ursuli von der Leyen na temat wprowadzonych ostatnio środków zwalczania pandemii koronawirusa
• 16 marca

Ochrona zdrowia i stała dostępność towarów i podstawowych usług

Komisja przedstawiła wytyczne dla państw członkowskich dotyczące środków zarządzania granicami odnoszących się do zdrowia. Celem jest ochrona zdrowia obywateli, zapewnienie właściwego traktowania osób, które muszą podróżować, oraz zapewnienie dostępności podstawowych towarów i usług.

• Wypowiedź przewodniczącej Ursuli von der Leyen (wideo) na temat środków zarządzania granicami odnoszących się do zdrowia

• 28 lutego

Zamówienie sprzętu medycznego wspólnie z państwami członkowskimi

Wraz z państwami członkowskimi przystąpiono do pierwszego z czterech zamówień wspólnych dotyczących środków ochrony osobistej. Tym samym UE stała się jednym nabywcą hurtowym przez co zachęciła dostawców do zwiększenia skali działalności i zapewnienia możliwie jak najwięcej środków po najbardziej korzystnej cenie. Od 24 marca producenci składają oferty zaspokajające, a w niektórych przypadkach nawet przekraczające, wymagane ilości.

• 24 lutego

Wspieranie globalnej walki z pandemią

Komisja ogłosiła nowy pakiet pomocy o wartości 232 mln euro, aby zwiększyć ogólnoświatową gotowość, zapobiegać wirusowi i ograniczać jego rozprzestrzenianie się. Komisja zwiększyła także wsparcie dla państw członkowskich w kontekście prowadzonych działań w zakresie gotowości oraz planowania awaryjnego i w sytuacjach wyjątkowych.

• 23 lutego

Dostawa przez UE dodatkowych środków ochrony na znak solidarności z Chinami

Komisja współfinansowała dostawę ponad 25 ton środków ochrony osobistej do Chin po uruchomieniu Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Warto przypomnieć, że już w lutym 2020 r. państwa UE udzieliły Chinom wsparcia w postaci ponad 30 ton sprzętu ochronnego.

• 1-2 lutego

Sprowadzenie obywateli UE do kraju

Pierwsze loty repatriacyjne z Francji i Niemiec, współfinansowane ze środków Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, umożliwiły 447 Europejczykom powrót z chińskiego regionu Wuhan. Komisja Europejska pracuje na wszystkich frontach, aby wspierać walkę z koronawirusem: pomaga państwom UE w repatriacji ich obywateli i wysyła służby ratunkowe do Chin.

• 1 lutego

Udzielenie pierwszej pomocy Chinom

W ramach natychmiastowego pierwszego działania państwa UE zgromadziły łącznie 12 ton sprzętu ochronnego i przekazały je Chinom.

• 31 stycznia

Zgromadzenie pierwszych środków na badania naukowe nad nową pandemią koronawirusa

Z unijnego programu badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020” przeznaczono 10 mln euro na wspieranie badań nad nową chorobą koronawirusa. Komisja opublikowała w sytuacji wyjątkowej zaproszenie do składania wniosków dotyczących badań nad nowym koronawirusem.

• 28 stycznia

Uruchomienie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności na potrzeby repatriacji obywateli UE

W związku z pogłębianiem się pandemii wywołanej nowym koronawirusem i po apelu Francji o wsparcie konsularne dla obywateli UE w chińskim regionie Wuhan uruchomiono Unijny Mechanizm Ochrony Ludności.

24 stycznia 2020 r. we Francji odnotowano pierwszy przypadek zachorowania na koronawirusa w Europie.

17 stycznia Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia zwołał swoje pierwsze posiedzenie w sprawie nowego koronawirusa.

9 stycznia DG SANTE uruchomiła powiadomienie o zagrożeniu w systemie wczesnego ostrzegania i reagowania (EWRS). Od tamtej pory większość państw członkowskich wymienia się w systemie informacjami o działaniach w zakresie reagowania i działaniach komunikacyjnych.