Komisja Europejska z satysfakcją odnotowała przyjęcie w dniu 15.12.2010 r. porozumienia w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej, które po raz pierwszy pozwoli obywatelom bezpośrednio proponować nowe akty prawne UE.

Inicjatywa, wprowadzona w traktacie lizbońskim, pozwala grupie miliona obywateli UE z co najmniej jednej czwartej państw członkowskich na zwrócenie się do Komisji Europejskiej o możliwość przedstawienia wniosku ustawodawczego w dziedzinach, w których Komisja ma odpowiednie kompetencje. Organizatorzy inicjatywy obywatelskiej, czyli komitet obywatelski złożony z co najmniej siedmiu obywateli, którzy zamieszkują w co najmniej siedmiu różnych państwach członkowskich, będą mieli rok na zebranie podpisów, a Komisja będzie miała trzy miesiące na zbadanie inicjatywy i podjęcie decyzji o kształcie dalszych działań. Na wniosek Komisji przepisy o europejskiej inicjatywie obywatelskiej zaczną obowiązywać dopiero w rok po ich opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym, co oznacza, że mechanizm ten zacznie funkcjonować na początku 2012 r.

„Odczuwam wielką satysfakcję z faktu, że Parlamentowi i Radzie udało się osiągnąć porozumienie w sprawie inicjatywy obywatelskiej w tak krótkim czasie” – powiedział Maroš Šefčovič, wiceprzewodniczący Komisji ds. stosunków międzyinstytucjonalnych i administracji. Inicjatywa obywatelska otworzy UE na całkiem nowy rodzaj demokracji uczestniczącej. Stanowi ona prawdziwy krok naprzód w życiu demokratycznym Unii. Jest konkretnym przykładem zbliżenia się Europy do swoich obywateli. Przyczyni się do wzmożenia ponadnarodowej debaty na temat tego, co robimy w Brukseli, a przez to, mamy nadzieję, przyczyni się do rozwoju prawdziwej europejskiej przestrzeni publicznej”.

Jaką formę przyjmie inicjatywa obywatelska?

Inicjatywa musi uzyskać poparcie co najmniej jednego miliona obywateli z co najmniej jednej czwartej państw członkowskich. W przypadku każdego z tych państw członkowskich oblicza się konieczną minimalną liczbę podpisów, mnożąc liczbę posłów do Parlamentu Europejskiego z danego państwa przez współczynnik 750. Minimalny wiek sygnatariuszy odpowiada wiekowi, w którym osoby są uprawnione do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Proponowane inicjatywy muszą być rejestrowane w rejestrze internetowym udostępnionym przez Komisję — rejestracja może zostać odrzucona w przypadku jawnego naruszania przez inicjatywę podstawowych wartości UE lub jeżeli w wyraźny sposób wykracza ona poza kompetencje Komisji w zakresie danego aktu prawnego będące przedmiotem wniosku. Dowody poparcia mogą być zbierane w formie papierowej lub elektronicznej, a organizatorzy będą mieli na zgromadzenie niezbędnej liczby podpisów rok od momentu potwierdzenia przez Komisję rejestracji wniosku. Aby ułatwić i zabezpieczyć zbieranie dowodów poparcia w formie elektronicznej, Komisja opracuje odpowiednie standardy oraz stworzy i będzie nieodpłatnie udostępniać otwarte źródłowe oprogramowanie.

Co Komisja będzie robić z inicjatywą?

Po zebraniu podpisów oraz ich zweryfikowaniu przez państwa członkowskie, inicjatywa obywatelska trafiać będzie do Komisji. Od tego momentu Komisja będzie miała trzy miesiące na zbadanie wniosku złożonego przez obywateli. W tym okresie również organizatorzy zostaną zaproszeni do Komisji i będą mieli możliwość przedstawienia swojej inicjatywy na publicznym przesłuchaniu zorganizowanym przez Parlament Europejski. Następnie Komisja opublikuje w powszechnie dostępnym dokumencie wnioski dotyczące inicjatywy oraz informacje o ewentualnych działaniach, które zamierza podjąć, wraz z odpowiednim uzasadnieniem.

Środki zabezpieczające

Celem porozumienia jest zapewnienie, aby procedury rozpoczęcia inicjatywy obywatelskiej były proste, łatwe w zastosowaniu i dostępne dla wszystkich oraz nie stanowiły zbyt dużego obciążenia dla krajowych organów władzy. Ważne jest to, aby ten nowy element procesu demokracji był wiarygodny i dawał całkowitą gwarancję ochrony danych oraz był wolny od wszelkich nadużyć i oszustwa. Inicjatywa obywatelska nie wpływa na prawo Komisji do inicjatywy ustawodawczej, ale będzie zobowiązywać Komisję do poważnego rozpatrzenia wniosku popieranego przez co najmniej milion obywateli..

Więcej informacji na stronie internetowej poświęconej europejskiej inicjatywie obywatelskiej:

http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/index_nl.htm