Opublikowane dzisiaj badanie Komisji zaleca powołanie specjalnego organu unijnego w celu nadzorowania wdrażania i egzekwowania prawodawstwa UE dotyczącego odpadów. Badanie to stanowi jeden z szeregu kroków podjętych przez Komisję, zmierzających do poprawy zarządzania odpadami oraz do zagwarantowania, że spełnia ono normy ustanowione w prawodawstwie UE w celu ochrony obywateli i środowiska naturalnego.

Nielegalne składowanie odpadów jest wciąż zjawiskiem występującym na dużą skalę, wiele składowisk odpadów nie odpowiada normom, a w niektórych państwach członkowskich wciąż brakuje podstawowej infrastruktury gospodarowania odpadami. Obawy budzi również nielegalne przemieszczanie odpadów. Opublikowany dzisiaj drugi raport w tej sprawie wykazuje, że przynajmniej jedna piąta składowisk odpadów, które kontrolowano w ramach wzmocnionych ostatnio działań państw członkowskich, była nielegalna.

Stavros Dimas, unijny komisarz ds. środowiska, stwierdził: „Przestrzeganie przepisów unijnych ma zasadnicze znaczenie, jeżeli chcemy osiągnąć nadrzędny cel prawodawstwa UE dotyczącego odpadów, jakim jest ochrona zdrowia obywateli i środowiska naturalnego w Europie. Musimy przestudiować wszystkie możliwe warianty, w tym powołanie unijnej agencji lub organu, który umożliwi maksymalne wykorzystanie korzyści, jakie niesie ze sobą prawodawstwo UE dla obywateli, środowiska i gospodarki UE.”

W analizie zaleca się powołanie specjalnej agencji do egzekwowania przepisów dotyczących odpadów.

Nadzorowanie bezpiecznego i ekologicznego zarządzania odpadami jest jednym z najpoważniejszych zadań, jakie stoją obecnie przed Unią Europejską. Szacuje się, że corocznie Unia Europejska wytwarza 2,6 miliarda ton odpadów, z czego ponad 90 milionów ton uznawanych jest za niebezpieczne.

Opublikowana dzisiaj analiza zaleca powołanie specjalnej agencji na szczeblu UE, której zadaniem byłoby rozwiązywanie podstawowych problemów związanych z wdrażaniem i egzekwowaniem europejskich przepisów dotyczących odpadów. W ostatnich latach, wskutek zwiększenia ilości odpadów wytwarzanych i przemieszczanych w rozszerzonej Unii, problem ten dodatkowo zyskał na wadze. W 2008 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję wzywającą Komisję do przygotowania sprawozdania na temat ustanowienia wspólnotowego organu ds. inspekcji w zakresie ochrony środowiska.

Agencja taka realizowałaby szereg zadań, takich jak przegląd systemów egzekwowania prawa w państwach członkowskich, skoordynowana działalność kontrolna i nadzorcza. Towarzyszyłoby temu stworzenie specjalnego organu europejskiego odpowiedzialnego za inspekcje i kontrole bezpośrednie instalacji i obiektów, w których stwierdzono poważne przypadki niezgodności z przepisami. Europejska sieć państw członkowskich mogłaby wspierać agencję w wielu spośród jej działań.

Zalecenia te opierają się na odpowiedziach urzędników państw członkowskich oraz zainteresowanych podmiotów, udzielonych w ankietach, wywiadach i podczas nieformalnych warsztatów roboczych.

Roczny koszt realizacji zaleceń szacuje się na nieco ponad 16 milionów euro. Poza innymi korzyściami w dziedzinie gospodarki odpadami, pełne wdrożenie unijnych przepisów dotyczących odpadów mogłoby zmniejszyć poziom emisji gazów cieplarnianych, w tym metanu z wysypisk, o równowartość co najmniej 200 milionów ton CO2 rocznie. Pozwoliłoby to zaoszczędzić 2,5 miliarda euro rocznie przy obecnej cenie węgla wynoszącej około 13 euro za tonę. Inną znaczącą korzyścią płynącą ze skuteczniejszego wdrażania prawodawstwa byłyby równe szanse dla europejskich podmiotów gospodarczych, szersze perspektywy dla innowacyjności oraz większy dostęp do cennych surowców wtórnych.

Dogłębna analiza kosztów i zysków zostanie przeprowadzona już w tym roku. W 2011 r. mogą zostać zaproponowane kolejne kroki.

Niedociągnięcia we wdrażaniu unijnego prawodawstwa dotyczącego odpadów

Występujące obecnie niedociągnięcia we wdrażaniu i egzekwowaniu prawodawstwa doprowadziły do prowadzonego na szeroką skalę nielegalnego składowania odpadów oraz istnienia znacznej liczby wysypisk, instalacji i obiektów, które nie spełniają norm UE. W niektórych państwach członkowskich brak jest infrastruktury gospodarki odpadami lub jest ona nieodpowiednia (zob. IP/09/1795).

Coraz większe są również obawy związane z dużą ilością przypadków nielegalnego składowania odpadów. Stwierdzono, że brak inspekcji i kontroli na miejscu jest czynnikiem sprzyjającym takiej sytuacji. W odpowiedzi na ten problem Komisja wsparła szereg skoordynowanych inspekcji, kontroli na miejscu oraz kontroli składowisk odpadów w państwach członkowskich, we współpracy z IMPEL - europejską siecią urzędników pracujących w organach administracji państw członkowskich odpowiedzialnych za ochronę środowiska. W dniu dzisiejszym opublikowano sprawozdanie na temat wspólnych działań w zakresie egzekwowania przepisów.

Przeprowadzono ponad 10 000 inspekcji w sektorze transportu oraz kilkaset inspekcji w przedsiębiorstwach. We wspólnych działaniach w zakresie egzekwowania przepisów wzięły udział w sumie 22 państwa członkowskie i kilka państw sąsiadujących. W około 19 procentach kontrolowanych przypadków przemieszczania odpadów inspektorzy stwierdzili, że było ono nielegalne. Większość przypadków dotyczyła nielegalnego wywozu z UE do państw Afryki i Azji, co stanowiło naruszenie zakazu wywożenia niebezpiecznych odpadów lub nieposzanowanie wymogów dotyczących informacji w odniesieniu do wywozu „ekologicznych”, bezpiecznych odpadów.

IMPEL nadal prowadzi wspólne inspekcje składowisk odpadów i zamierza rozszerzyć je na wszystkie państwa członkowskie. Komisja również zajęła się tym problemem wnioskując o zaostrzenie przepisów. Wnioskowany przegląd dyrektywy w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (dyrektywa WEEE) zawiera dodatkowe przepisy zmierzające do unikania nielegalnego składowania odpadów elektrycznych i elektronicznych, w szczególności kiedy fałszywie deklaruje się je jako produkty zużyte. Komisja przeprowadza również ocenę możliwości zaostrzenia wymogów w zakresie inspekcji, obowiązujących w ramach przepisów unijnych dotyczących odpadów.

Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/environment/waste/index.htm