Komisja Europejska zainicjowała dzisiaj konsultacje społeczne w sprawie koncepcji „Nauka 2.0", których celem jest zbadanie tendencji zmierzającej do bardziej otwartego, wykorzystującego potencjał danych i ukierunkowanego na ludzi sposobu prowadzenia badań naukowych i wdrażania innowacji.

Naukowcy stosują narzędzia cyfrowe, aby pozyskać do udziału w badaniach tysiące ludzi, np. prosząc o informację w przypadku zachorowania na grypę, dzięki czemu mogą monitorować ogniska choroby i przewidywać ewentualne wybuchy epidemii. Sami uczeni także stali się bardziej otwarci: wymieniają się ustaleniami na początkowym etapie prac, porównują swoje osiągnięcia i dyskutują na ich temat w celu ich doskonalenia. Publikacje naukowe są w coraz większym stopniu nieodpłatnie dostępne w internecie. Według niektórych szacunków 90 proc. wszystkich dostępnych na świecie danych wytworzono w ciągu ostatnich dwóch lat, a przyrost danych naukowych odbywa się w tempie 30 proc. rocznie.

Przedmiotem konsultacji jest zbadanie poziomu uświadomienia sobie tych tendencji oraz uczestnictwa w tych procesach, a także zapoznanie się z poglądami na temat możliwości stwarzanych dzięki Nauce 2.0 w odniesieniu do konkurencyjności europejskiej nauki i badań naukowych. Termin udzielania odpowiedzi upływa 30 września 2014 r.

Komisarz do spraw badań, innowacji i nauki, Máire Geoghegan-Quinn, stwierdziła: „Nauka 2.0 zrewolucjonizuje sposób uprawiania nauki – od analizy i wymiany danych oraz publikacji aż po ogólnoświatową współpracę.Umożliwi też obywatelom włączenie się w poszukiwanie nowej wiedzy.Cały proces naukowy staje się bardziej przejrzysty i wydajny, ale wiążą się z tym też zagadnienia rzetelności i jakości – chcemy zatem wysłuchać opinii społeczeństwa na temat sposobów zagwarantowania, aby Nauka 2.0 rozwijała się w sposób korzystny dla Europy".

Neelie Kroes, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej, odpowiedzialna za agendę cyfrową, oświadczyła: „Technologie i narzędzia cyfrowestwarzają obecnie możliwość nowej transformacji: udoskonalenia badań i innowacji i zwiększenia ich znaczenia dla poszczególnych obywateli i całego społeczeństwa.Zmierzamy ku otwartej nauce, opartej na technologiach cyfrowych – tendencja ta zaznacza się stopniowo, ale jest nieodwracalna.Wywodzi się ona, podobnie jak chęć jej wykorzystania, nie z kręgów politycznych, ale od samych społeczności naukowych i akademickich.Jestem zdecydowana udzielać jej poparcia".

Komisja Europejska włączyła już niektóre aspekty Nauki 2.0 do swojej polityki. W szczególności otwarty dostęp do publikacji naukowych jest obowiązkowy w przypadku badan prowadzonych w ramach „Horyzontu 2020", nowego unijnego programu w zakresie badań naukowych i innowacji. Zapoczątkowano też projekt pilotażowy na rzecz otwartego dostępu do danych naukowych. Za pośrednictwem swoich programów badawczych UE finansuje także pewną liczbę projektów w ramach inicjatyw obywatelskich w dziedzinie nauki i wspiera część infrastruktury, dzięki której możliwe jest podejście Nauka 2.0".

Udział w konsultacjach można wziąć za pośrednictwem strony internetowej Komisji Europejskiej: Your voice in Europe (http://ec.europa.eu/research/science-2.0), z której można też zaczerpnąć więcej informacji. Dyskusję można również śledzić za pośrednictwem mediów społecznościowych, #Science20.

Kontekst

Nauka 2.0 nabiera rozmachu na skalę światową w wyniku rozwoju technologii cyfrowych i w odpowiedzi na słabości dzisiejszej nauki, między innymi powolny i kosztowny proces publikacji, krytykę systemu recenzji wzajemnych oraz trudności związane z powtarzaniem wyników badań wskutek braku danych powtarzalnych i nadających się do ponownego wykorzystania.

Tłem dla tego zjawiska są liczne, wzajemnie powiązane tendencje:

• istotny przyrost dorobku naukowego oraz dążenie do otwartego dostępu do informacji naukowej oraz otwartej współpracy naukowej (współpraca naukowców na odległość);
• stały wzrost liczby podmiotów zaangażowanych w działalność naukową (nigdy dotąd na świecie nie było tylu naukowców) oraz większe zaangażowanie obywateli w badania (uczestnictwo w procesie badań oraz finansowanie lub ustalanie programów);
• nowe sposoby uprawiania działalności naukowej dzięki dostępności dużych zbiorów danych (90 proc. wszystkich danych na świecie zgromadzono w ciągu ostatnich dwóch lat) oraz stały przyrost mocy obliczeniowej.

Linki

Program „Horyzont 2020": http://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/

Agenda cyfrowa: http://ec.europa.eu/digital-agenda/