Sposobem konsumentów na dokonanie najkorzystniejszych zakupów na rynku wewnętrznym UE jest polowanie na okazje poza granicami własnego kraju.

Dzięki zakupom w internecie takie okazyjne oferty stają się jeszcze łatwiej dostępne. Jednak czasem sprawy mogą się skomplikować: można napotkać problemy związane z samym towarem albo z jego dostawą. Aby umożliwić unikanie złożonych, kosztownych i długotrwałych procedur prawnych, Unia Europejska ułatwia konsumentom w Europie dostęp do wymiaru sprawiedliwości, tak aby mogli oni skutecznie egzekwować swoje prawa. Jednym z rozwiązań umożliwiających rozstrzyganie sporów transgranicznych dotyczących roszczeń o wartości 2 tys. EUR lub niższej jest europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń. Jednak przedstawione dzisiaj sprawozdanie Sieci Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net) pokazuje, że ta przyjazna dla użytkowników procedura, dostępna od 1 stycznia 2009 r., jest rzadko wykorzystywana. Ten stan rzeczy wynika głównie z tego, że sędziowie nie wiedzą o istnieniu tego postępowania – Komisja zamierza więc podjąć intensywne działania, aby to zmienić.

Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości, stwierdziła: „Europejscy konsumenci powinni czuć się pewnie, kupując towary i usługi na jednolitym rynku bez podejmowania dodatkowego ryzyka.W przypadku problemów powinni móc dochodzić swoich roszczeń w sądach Unii Europejskiej w szybki i prosty sposób.Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń umożliwia konsumentom odzyskanie pieniędzy z zagranicy.Ale potrzeba dalszych wysiłków, aby postępowanie to funkcjonowało właściwie, przynosząc korzyści konsumentom.Państwa członkowskie powinny zapewnić znajomość tego postępowania przez swoich sędziów, tak aby mogło ono pomóc obywatelom w skutecznym dochodzeniu swoich roszczeń.”

Unijny komisarz ds. zdrowia i polityki konsumenckiej John Dalli powiedział: „Konsumenci, którzy korzystają z możliwości oferowanych przez jednolity rynek, powinni mieć oparcie w różnych skutecznych i wydajnych środkach odwoławczych.Jestem rozczarowany widząc, jak niski jest poziom pomocy dla konsumentów, którzy próbowali skorzystać z europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń.Dzisiaj liczą się nawet drobne kwoty i nieotrzymanie odpowiedniej rekompensaty przez konsumentów odbija się na ich kieszeni, podkopuje zaufanie i spowalnia wzrost w Europie.”

Najważniejsze ustalenia

Najważniejszymi problemami pozostają brak wiedzy o istnieniu postępowania oraz wykonywanie orzeczeń

W 2010 r. w ramach projektu prowadzonego przez włoskie Europejskie Centrum Konsumenckie, Europejskie Centra Konsumenckie z 27 państw UE badały, jak europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń funkcjonuje w praktyce.  Stwierdziły one, że postępowanie jest stosunkowo mało znane – nie tylko wśród konsumentów, ale również wśród sędziów. Chociaż samo europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń jest zasadniczo proste i bezpłatne, wykonanie orzeczenia będącego wynikiem postępowania jest często przeciągane przez stronę przegrywającą. W związku z tym tylko niewielka część pozytywnych orzeczeń wydanych przez sądy w macierzystych państwach konsumentów jest faktycznie wykonywana poza granicami. Jeśli niezbędne jest podjęcie pewnych działań, aby decyzja została wykonana w państwie handlowca i zgodnie z prawem tego państwa, konsumenci często rezygnują z postępowania, ponieważ proces wyegzekwowania orzeczenia na poziomie krajowym jest złożony i może być kosztowny.

Wyraźna jest jednak potrzeba istnienia skutecznego postępowania w sprawie drobnych roszczeń

Na rynkach krajowych około 20% konsumentów europejskich zgłasza, że napotkali w ciągu ostatnich 12 miesięcy problem związany z towarem, usługą, sprzedawcą detalicznym lub usługodawcą. Średnia szacowana wartość szkody w takich sprawach wynosi 375 EUR. 60% ankietowanych konsumentów uzgodniło zadowalające rozwiązanie bezpośrednio z handlowcem, ale pozostałe 40% nie uzyskało zadośćuczynienia, z czego 25% nawet nie próbowało składać skargi. Liczba konsumentów pozywających przedsiębiorstwa do sądu w przypadku wystąpienia problemów jest bardzo niska (2% osób, które napotkały problemy w ciągu ostatnich 12 miesięcy). Wielu konsumentów twierdzi, że nie wnoszą skarg, ponieważ chodzi o zbyt niskie kwoty (26%), uważają, że postępowanie byłoby zbyt kosztowne w stosunku do kwoty roszczenia (13%) lub że postępowanie trwałoby zbyt długo (12%).

Kolejne kroki

Komisja Europejska będzie wspólnie z państwami członkowskimi podejmowała działania gwarantujące egzekwowanie europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń oraz propagujące wiedzę o nim. Większa liczba konsumentów powinna wiedzieć o istnieniu postępowania i z niego korzystać. Komisja w szczególności będzie podejmowała następujące działania:

• współpraca z organami sądowymi w celu propagowania wiedzy o postępowaniu;
• wydanie w 2012 r. przewodnika zawierającego praktyczne porady dla konsumentów i przedstawicieli zawodów prawniczych;
• zwiększanie wiedzy o istniejących standardowych formularzach oraz udostępnienie informacji w internecie w 22 językach urzędowych UE za pośrednictwem europejskiego portalu e-Justice, tak aby łatwiej było zarejestrować roszczenie oraz zobaczyć, jak funkcjonuje postępowanie;
• współpraca z Europejskimi Centrami Konsumenckimi w celu aktywnego propagowania postępowania wśród konsumentów i sędziów;
• zachęcenie Europejskich Centrów Konsumenckich do udzielania konsumentom konkretnej pomocy w korzystaniu z europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń w indywidualnych przypadkach;
• przedstawienie sprawozdania z oceny dotyczącego funkcjonowania postępowania (w tym opłat sądowych, szybkości oraz łatwości korzystania z postępowania) oraz w razie potrzeby zmiana europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń, aby uczynić je skuteczniejszym poprzez np. podniesienie progu 2 tys. EUR i objęcie nim większych roszczeń albo dalsze uproszczenie standardowych formularzy wykorzystywanych do wniesienia roszczenia.

Przykład ilustrujący skuteczne działanie postępowania

Austriacki konsument zamówił strój do windsurfingu przez niemiecką stronę internetową. Zapłacił z góry 228 EUR przelewem bankowym. Handlowiec nigdy nie dostarczył stroju i nie zwrócił zapłaconej kwoty. Za radą niemieckiego Europejskiego Centrum Konsumenckiego konsument wszczął europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń. Właściwy sąd austriacki w Linzu wydał orzeczenie na korzyść konsumenta, które zostało wykonane przez władze niemieckie w Charlottenburgu. Konsument otrzymał zwrot ceny zakupu.

Kontekst

Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (rozporządzenie (WE) nr 861/2007) ma za zadanie poprawić dostęp do wymiaru sprawiedliwości poprzez uproszczenie rozstrzygania transgranicznych sporów dotyczących drobnych roszczeń w sprawach cywilnych i handlowych, a także obniżyć koszty takich sporów. Jest jednym ze środków przyjętych w ramach polityki sprawiedliwości Unii Europejskiej, zaprojektowanym specjalnie po to, aby pomóc konsumentom w egzekwowaniu ich praw oraz zapewnić dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach transgranicznych. Weszło ono w życie dnia 1 stycznia 2009 r.

Drobne roszczenia” to sprawy dotyczące kwot maksymalnie 2 tys. EUR, z wyłączeniem odsetek, wydatków i nakładów (w momencie gdy właściwy sąd otrzymuje formularz roszczenia). Orzeczenie wydaje się w państwie zamieszkania konsumenta, lub w państwie pozwanego przedsiębiorstwa w przypadku, gdy tak zdecyduje konsument. Chroni ono proceduralne prawa konsumenta oraz staje się bezpośrednio wykonalne w państwie strony przegrywającej i w każdym innym państwie UE. Postępowanie prowadzone jest w głównej mierze w formie pisemnej przy użyciu standardowych formularzy. Nie jest wymagane zastępstwo prawne. Od 2013 r. konsumenci w około 5-6 państwach pilotażowych będą mogli wypełniać formularze dotyczące drobnych roszczeń i przeprowadzić całe postępowanie sądowe w internecie poprzez portal e-Sprawiedliwość. Wersje elektroniczne standardowych formularzy są już dostępne w internecie (w 22 językach urzędowych UE).

Informacje dodatkowe

Komisja Europejska - postępowanie w sprawie drobnych roszczeń
http://ec.europa.eu/justice/civil/commercial/eu-procedures/index_en.htm

portal e-sprawiedliwość – formularze dotyczące drobnych roszczeń
https://e-justice.europa.eu/content_small_claims_forms-177-pl.do

Sprawozdanie Europejskich Centrów Konsumenckich
http://ec.europa.eu/consumers/ecc/consumer_reports_en.htm