Data publikacji: 25.06.2015
Litwa: tygrys, który wylizał rany
W 2009 r. litewska gospodarka znajdowała się nad przepaścią - jej PKB skurczył się o prawie 15 proc. Teraz republika ze stolicą w Wilnie jest już w strefie euro i zbiera pochwały za szybki rozwój i stabilność.
Czy w tym niewielkim kraju warto poszukać miejsca dla siebie?.
Meldunek. Na zameldowanie się masz 7 dni od chwili zarejestrowania w Urzędzie ds. Migracji – jeśli przekroczysz ten termin, grozi ci kara.
Legalizacja pobytu powyżej 90 dni. Jeśli poszukujesz pracy lub zamierzasz uruchomić działalność, możesz mieszkać na Litwie nie 90, a 180 dni. W innych przypadkach, by legalnie przedłużyć pobyt, powinieneś uzyskać zaświadczenie o prawie pobytu w Urzędzie ds. Migracji - masz na to aż pół roku od momentu wjazdu.
Zezwolenie na pobyt czasowy wydaje się: zatrudnionym na podstawie umowy o pracę (na czas obowiązywania tejże umowy, jednak nie dłużej niż na 5 lat), zajmującym się działalnością komercyjno-gospodarczą (na 5 lat), świadczącym usługi (na okres świadczenia usług, lecz nie dłuższy niż 5 lat), korzystającym z usług (na okres korzystania z usług, lecz nie dłuższy niż 5 lat), mieszkającym na Litwie i mającym legalne źródło utrzymania (na 5 lat), podejmującym naukę w placówce oświatowej (na 12 miesięcy). Zezwolenie na pobyt stały dostaniesz, jeśli będziesz mieszkać na Litwie legalnie przez pięć lat.
Formalności przy podejmowaniu pracy. Jeśli szukasz zatrudnienia na Litwie, swoje pierwsze kroki powinieneś skierować do placówek Litewskiego Urzędu Pracy (Darbo Birza) – w całym kraju posiada on 10 lokalnych biur. Litewskie przepisy dopuszczają m.in. umowy na czas nieokreślony i określony (do 5 lat) oraz kontrakty czasowe (np. na zastępstwo – do 2 miesięcy). Okres próbny nie może być dłuższy niż trzy miesiące. W każdej umowie o pracę strony muszą uzgodnić obowiązujące warunki, takie jak: stanowisko, specjalizacja, kwalifikacje, zakres obowiązków, wynagrodzenie. Umowa o pracę powinna być sporządzona w formie pisemnej według standardowego wzoru.
Warunki pracy
Godziny pracy. Tygodniowy czas pracy to 40 godzin. Maksymalna tygodniowa liczba godzin pracy wraz z nadgodzinami nie może przekraczać 48 godzin. Pracownicy zatrudnieni w więcej niż jednej firmie lub wykonujący pracę na dwóch lub więcej stanowiskach w ramach jednej firmy nie mogą spędzać w pracy więcej niż 12 godzin.
Urlop. Minimalny wymiar urlopu to 28 dni kalendarzowych. Na więcej – 35 dni wolnego – liczyć mogą pracownicy w wieku do 18 lat, osoby niepełnosprawne oraz samotnie wychowujące dziecko w wieku do lat 14. lub niepełnosprawne (do 18. roku życia). Najdłuższe urlopy (tzw. rozszerzone) – sięgające 58 dni – mają osoby, których praca wiąże się z dużym ryzykiem lub wysiłkiem emocjonalnym. Urlop roczny za pierwszy rok pracy jest zwykle przyznawany po 6 miesiącach ciągłej pracy w firmie.
Urlop macierzyński przysługuje kobietom na 70 dni przed porodem i 56 dni po rozwiązaniu (w szczególnych sytuacjach może być przedłużony do 70 dni). Urlopy przysługują również ojcom – przez pierwszy miesiąc życia dziecka.
Podatki. Pod tym względem Litwa wyróżnia się w Europie – od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje tu 15-proc. podatek liniowy od dochodów osobistych. Poza tym należy wpłacić obowiązkowo 6 proc. na ubezpieczenie zdrowotne. Podatek od dywidend wynosi 20 proc., a indywidualna działalność gospodarcza jest opodatkowana stawką 5-proc. Podatnicy mogą przeznaczyć 2 proc. podatku na cele dobroczynne. Standardowa stawka VAT wynosi 21 proc., ulgowa, dotycząca m.in. leków i energii cieplnej – 5 proc. Daniny od obywateli i rezydentów zbiera Państwowa Inspekcja Podatkowa (Valstybinė mokesčių inspekcija).
Zasiłek dla bezrobotnych. Przysługuje osobom, które przed rejestracją w urzędzie pracy opłacały składki na ubezpieczenie na wypadek bezrobocia przez co najmniej 18 miesięcy w trakcie ostatnich 36 miesięcy. Świadczenie mogą otrzymać osoby zwolnione nie z własnej winy, dla których urząd pracy nie ma ofert zgodnych z kwalifikacjami i stanem zdrowia. Zasiłek wypłacany jest przez 6,7, 8 lub 9 miesięcy (w zależności od stażu pracy) i składa się z dwóch części: stałej i zmiennej.
Zarobki i koszty życia
Ile można zarobić...
Choć litewska gospodarka robi olbrzymie postępy, dla Polaków etaty w Wilnie czy Kownie mogą być mało atrakcyjne. W II kwartale 2014 r. średnie miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło na Litwie 2355 litów, co po przejściu na euro daje ok. 680 euro miesięcznie (2788 zł, przy kursie 1 euro=4,1 zł). Płaca minimalna w styczniu 2015 wynosiła 300 euro (1230 zł). W Unii Europejskiej mniej płacić można tylko w Bułgarii (184 euro) oraz Rumunii (218 euro).
...a ile trzeba wydać.
Miesięcznie życie na Litwie może cię kosztować ok. 350-400 euro. Co najmniej 150 euro wydasz na zakwaterowanie, ok. 180 euro na wyżywienie. Posiłki w barach i restauracjach kosztują zwykle od 3 do 8 euro, miesięczny bilet autobusowy od 0,5 do 2 euro. Według Eurostatu ceny żywności w litewskich sklepach są wyższe niż w Polsce (78 proc. średniej unijnej, w naszym kraju 62 proc., dane z 2013 r.), a w przypadku ubrań są nawet wyższe od przeciętnych we Wspólnocie.
Na swoim - czyli jak założyć firmę
Własna działalność. Na Litwie możesz bez przeszkód prowadzić działalność gospodarczą. Samodzielnie możesz prowadzić przedsiębiorstwo indywidualne (individuali įmonė - IĮ) lub działalność indywidualną. W pierwszym przypadku będziesz musiał opracować statut i zdobyć wpis do Centrum Rejestrów (możliwe również przez internet). Jeśli natomiast zdecydujesz się na działalność indywidualną, będziesz mógł działać w oparciu o zaświadczenie lub świadectwo działalności gospodarczej (tzw. patent). Warunkiem uruchomienia biznesu w tej pierwszej formule jest uzyskanie zezwolenia na pobyt stały. Z dokumentem tym należy zgłosić się do Państwowej Inspekcji Podatkowej i złożyć wniosek o wpisanie do rejestru płatników podatków. Jeśli nie masz prawa do pobytu stałego – PIP może pozwolić ci na działalność w wybranych branżach na podstawie świadectwa działalności gospodarczej (patentu). Osoby prowadzące samodzielną działalność na Litwie nie mogą zatrudniać innych osób na umowy o pracę.
Szczegółowe informacje na temat działalności gospodarczej na Litwie można uzyskać w kilkunastu Centrach Informacji Biznesowych oraz Inkubatorach Przedsiębiorczości.
Spółki prawa handlowego. By zarejestrować spółkę prawa handlowego, musisz złożyć komplet potwierdzonych notarialnie dokumentów do Centrum Rejestrów (Registrų Centras). Urzędnicy wymagają m.in. dwóch egzemplarzy statutu, wniosku o rejestrację i potwierdzenia wniesienia opłaty rejestracyjnej. Następnie firmę należy zarejestrować w Państwowej Inspekcji Podatkowej (Valstybinė mokesčių inspekcija) i litewskim ZUS-ie - SODRA, a na koniec - otworzyć konto bankowe.
W Republice Litewskiej możesz założyć: spółkę akcyjną (akcinė bendrovė – AB, uždaroji akcinė bendrovė - UAB), spółdzielnię (kooperatinė bendrovė – kooperatyvas), spółkę rolniczą (žemės ūkio bendrovė), spółkę jawną (tikroji ūkinė bendrija – TŪB), spółkę komandytową (komanditinė ūkio bendrija – KŪB), europejską grupę interesów gospodarczych (Europos ekonominių interesų grupė) lub wspomniane już przedsiębiorstwo indywidualne (individuali įmonė – IĮ). Rejestracja niektórych spółek – np. UAB – możliwa jest przez internet, pod warunkiem posiadania podpisu elektronicznego.
Poszukiwany/poszukiwana
Sytuacja na litewskim rynku pracy szybko się poprawia, ale wciąż poziom bezrobocia jest wyższy od średniej w Unii – w lutym 2015 r. bez zatrudnienia pozostawało 10 proc. Litwinów. Teoretycznie o pracę najłatwiej powinno być w handlu, usługach i gastronomii, zatrudnienie znajdą również specjaliści (inżynierowie, informatycy, księgowi), szczególnie znający języki litewski i rosyjski.
Praca dla małolata
Na Litwie można pracować od 16. roku życia. Do uzyskania pełnoletności nie można pracować dłużej niż 8 godzin w ciągu doby i 36 godzin w tygodniu. Pod pewnymi warunkami możliwe jest też zatrudnianie dzieci w wieku 14-16 lat. Mogą one wykonywać łatwe prace - podczas roku szkolnego nie dłużej niż przez dwie godziny w ciągu dnia i 12 godz. w tygodniu, w trakcie wakacji – przez 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.
Ciekawostki
→ Litwa plasuje się wysoko w rankingach atrakcyjności gospodarki. W publikowanym corocznie przez Bank Światowy raporcie dotyczącym warunków zakładania i prowadzenia biznesu „Doing
Business 2014” znalazła się na 24. miejscu w gronie 189 krajów. Z tzw. nowych państw Unii lepiej wypadła tylko Łotwa. Polska uplasowała się na miejscu 32.
→ Od początku 2012 r. władze Litwy rozpoczęły wydłużanie wieku emerytalnego. W 2026 r. będzie on wynosił zarówno dla kobiet jak i mężczyzn 65 lat.
→ W sklepach na terenie całego kraju po godz. 22.00 obowiązuje zakaz sprzedaży alkoholu.
→ Przekroczenie dozwolonej prędkości powyżej 50 km/h jest karalne karą grzywny w wysokości od 289 do 435 euro wraz z zakazem prowadzenia pojazdów od 1 do 3 miesięcy lub 7 dobami aresztu z pozbawieniem prawa jazdy na 6 mies.
Info w sieci
Ambasada Polski na Litwie
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP na Litwie
Ministerstwo Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Litwy
Rada Krajowego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (litewski ZUS)
Narodowy Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych
Copyright © 2021 Wir Poznań | Wszelkie prawa zastrzeżone.