Komisja Europejska chce łatwiejszego uznawania za granicą dokumentów urzędowych – aktów urodzenia czy aktów notarialnych dotyczących nieruchomości

Europejczycy mieszkający poza swoim krajem pochodzenia często napotykają biurokratyczne utrudnienia: muszą oczekiwać na urzędową pieczęć na orzeczeniu sądu lub akcie notarialnym dotyczącym nieruchomości, płacić za tłumaczenie aktu urodzenia, małżeństwa lub zgonu lub zmagać się z organami administracji o uznanie nazwiska. Coraz więcej Europejczyków przeprowadza się za granicę – obecnie około 12 milionów obywateli UE mieszka w innym państwie członkowskim – dlatego ludzie coraz częściej skarżą się na trudności związane z urzędowym uznaniem ich dokumentów w rejestrach administracji publicznej innego państwa. W niektórych państwach członkowskich obywatele muszą wnosić opłatę za uznanie za granicą autentyczności ich dokumentów wcześniej wystawionych urzędowo w innym państwie członkowskim. Inny problem polega na tym, że niektóre państwa członkowskie mogą wymagać dokumentów urzędowych, które nie zawsze istnieją w kraju pochodzenia obywatela. Są to wszystko przeszkody utrudniające codzienne korzystanie z prawa do swobodnego przemieszczania się, gwarantowanego traktatami UE. Komisja Europejska jest zdeterminowana usunąć te przeszkody, dlatego opublikowała dziś dokument polityczny przewidujący kilka możliwości ułatwienia obiegu dokumentów, które są ważne dla obywateli. Opinia publiczna może obecnie przedstawić uwagi na temat tego, jak można by poprawić obecną sytuację, aby dokumenty te były uznawane niezależnie od tego, w którym państwie członkowskim obywatel aktualnie mieszka lub do którego przeprowadza się. Uwagi można zgłaszać do dnia 30 kwietnia. Komisja uwzględni nadesłane odpowiedzi przy opracowywaniu wniosku ustawodawczego w 2013 r.

„Jednolity rynek UE nie polega tylko na usunięciu barier w przepływie towarów i usług, lecz na ułatwieniu życia obywatelom, zwłaszcza kiedy przeprowadzają się do innych państw członkowskich UE” – powiedziała wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. „Jednak jednolity rynek w wymiarze obywatelskim nie jest jeszcze w pełni rozwinięty i obywatele domagają się zmian: trzy czwarte Europejczyków mówi nam, że UE powinna usprawnić obieg dokumentów urzędowych między państwami członkowskimi. Zbędne formalności są frustrujące dla obywateli oraz kosztują ich wiele czasu i pieniędzy. Dlatego jestem zdeterminowana stworzyć jednolity unijny obszar sprawiedliwości, w którym dokumenty urzędowe będą w pełni uznawane."

Sprawny obieg dokumentów urzędowych (takich jak dyplomy, potwierdzenia obywatelstwa, akty notarialne) oraz uznawanie dokumentów stanu cywilnego odnotowujących najważniejsze wydarzenia w życiu (takie jak urodzenie, adopcję, małżeństwo lub zgon) lub potwierdzających nazwisko obywatela, są bardzo istotne dla osób przeprowadzających się do innego państwa UE. W państwach członkowskich występują znaczne różnice między rejestrami i systemami administracyjnymi, co wymaga dopełnienia uciążliwych i kosztownych formalności (tłumaczenie, dodatkowe potwierdzenie autentyczności dokumentów). Problemy te utrudniają obywatelom pełne korzystanie z przysługujących im praw w całej UE.

Według ankiety Eurobarometru z października 2010 r. 73 % Europejczyków wierzy, że należy podjąć działania usprawniające obieg dokumentów urzędowych między państwami UE.

W przyjętym dziś dokumencie politycznym Komisja stawia pytania o to, jak usprawnić swobodny obieg dokumentów urzędowych. Ponadto Komisja proponuje warianty polityczne mające na celu ułatwienie transgranicznego uznawania dokumentów stanu cywilnego. Jedną z możliwości jest opracowanie ogólnounijnych formularzy dla najczęściej wykorzystywanych dokumentów stanu cywilnego, tak aby obywatele nie musieli już płacić za ich uznanie i tłumaczenie. Inną możliwością jest automatyczne uznawanie dokumentów stanu cywilnego. Tego rodzaju uznawanie nie pociągałoby za sobą harmonizacji istniejących przepisów i nie wprowadzałoby zmian w systemach prawnych państw członkowskich.

W zależności od wyników konsultacji publicznych Komisja planuje dwa odrębne wnioski ustawodawcze w 2013 r.: pierwszy dotyczący swobodnego obiegu dokumentów urzędowych, a drugi uznawania stanu cywilnego.

Przebieg procedury

Inicjatywy te są elementem planów Komisji zmierzających do usunięcia przeszkód biurokratycznych, które utrudniają życie mieszkańcom UE oraz wprowadzają dodatkowe koszty i niepewność prawną dla przedsiębiorców (zob. IP/10/1390 i MEMO/10/525). Zgodnie z wypowiedzią przewodniczącego Komisji José Manuela Barroso, zawartą w wytycznych politycznych z września 2009 r., EU pragnie „Europy, dla której podstawą wszystkich działań są jej obywatele.” Wizja ta znalazła odzwierciedlenie w traktacie lizbońskim: obywatele znajdują się w centrum wszystkich polityk UE. Dlatego Komisja podejmuje konkretne działania, aby ułatwić prawie 12 milionom obywateli UE, którzy mieszkają poza swoimi krajami pochodzenia, korzystanie w całej UE z ich prawa do zawarcia małżeństwa, kupna domu lub zarejestrowania auta w innym państwie UE.

W sprawozdaniu w sprawie obywatelstwa europejskiego z 2010 r., przyjętym 27 października, Komisja nakreśla 25 działań do podjęcia w kolejnych latach. Inicjatywy te opisano w 10 arkuszach informacyjnych.

Komisja zaproponowała dziś również zniesienie kosztownej, uciążliwej i czasochłonnej procedury sądowej, tzw. „exequatury”, które pozwoli przedsiębiorstwom w UE zaoszczędzić 48 mln EUR rocznie i pobudzi rozwój gospodarczy UE (zob. IP/10/1705).

Dodatkowe informacje

Zielona księga Komisji dotycząca swobodnego przepływu dokumentów jest dostępna na stronie serwisu prasowego Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości:

http://ec.europa.eu/justice/news/intro/news_intro_en.htm
Specjalna ankieta Eurobarometru dotycząca wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych:
http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_351_en.pdf
Strona internetowa Viviane Reding, wiceprzewodniczącej Komisji i komisarz ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa:

http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/reding/index_en.htm
10 arkuszy informacyjnych na temat inicjatyw Komisji zmierzających do usunięcia przeszkód napotykanych przez obywateli UE w codziennym życiu:

http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/reding/factsheets/index_en.htm

MEMO/10/677