.

12 grudnia Parlament uroczyście wręczył Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli za 2023 rok Żinie Mahsie Amini oraz irańskiemu ruchowi „Kobieta, Życie, Wolność”.
W imieniu laureatek nagrodę odebrali Saleh Nikbakht, naukowiec i prawnik reprezentujący rodzinę Jiny Mahsy Amini oraz Afsun Nadżafi i Mersede Szahinkar, irańskie obrończynie praw kobiet, które w 2023 roku musiały opuścić Iran.

Otwierając ceremonię wręczenia nagród, przewodnicząca Roberta Metsola powiedziała: „Tegoroczna nagroda im. Sacharowa za wolność myśli, przyznana Jinie Mahsy Amini i ruchowi „Kobieta, Życie, Wolność”, jest hołdem dla wszystkich odważnych i niepokornych kobiet, mężczyzn i młodych ludzi w Iranie, którzy pomimo rosnącej presji, kontynuują walkę o swoje prawa i dążą do zmian. Parlament Europejski słyszy was i wspiera. Nie jesteście samiʺ.

Jina Mahsa Amini, 22-letnia irańska Kurdyjka, została aresztowana przez policję w Teheranie 13 września 2022 roku za rzekome naruszenie surowych irańskich przepisów dotyczących zasłaniania twarzy przez kobiety. W areszcie znęcano się nad nią, a trzy dni później zmarła w szpitalu. Jej śmierć wywołała masowe protesty kobiet w całym kraju. Od chwili jej śmierci irańskie kobiety pod hasłem „Kobieta, Życie, Wolność” protestują przeciwko zasadom dotyczącym hidżabu i innym dyskryminującym przepisom.

Sacharowa za wolność myśli, 8 grudnia 2023 r. rodzice i brat Jiny Mahsy Amini zostali zatrzymani na lotnisku w Teheranie przez irańskie władze, a ich paszporty zostały skonfiskowane. Obecnie podlegają zakazowi podróżowania. W sobotę Roberta Metsola wezwała "irański reżim do cofnięcia swojej decyzji".

Rodzinę reprezentował w Strasburgu adwokat Saleh Nikbakht, który podczas ceremonii odczytał wiadomość od matki Jiny Mahsy Amini, Mozhgan Eftekhari: "Żal Jiny jest dla mnie wieczny, a ona jest nieśmiertelna dla ludzi na całym świecie. Głęboko wierzę, że jej imię, obok imienia Joanny d'Arc, pozostanie symbolem wolności. Z miejsca narodzin wiecznej Jiny, przekazuję wam nieskończoną wdzięczność, moją i mojej rodziny i mam nadzieję, że będziecie silni i dumni ze swojego wyboru. Miejmy nadzieję, że żaden głos nie będzie obawiał się ogłoszenia wolności".

Nagranie ceremonii można zobaczyć tutaj.

Tło

Po tym, jak reżim brutalnie stłumił te protesty, Parlament Europejski wielokrotnie potępiał tragiczną sytuację w zakresie praw człowieka w Iranie. W październiku 2022 roku posłowie wezwali, by nałożyć sankcje na irańskich urzędników odpowiedzialnych za śmierć Żiny Mahsy Amini i represje reżimu. W styczniu 2023 roku posłowie zażądali kolejnych sankcji wobec irańskiego reżimu. Chcieli, by Unia umieściła Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej na liście organizacji terrorystycznych. W listopadzie 2023 roku Parlament przyjął rezolucję w sprawie ostatnich ataków na kobiety i obrońców praw kobiet oraz arbitralnych zatrzymań obywateli Unii. Wezwał też, by utworzyć unijną grupę zadaniową, która wspierałaby laureatów Nagrody Sacharowa i Nagrody Nobla.

Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli Parlament Europejski ustanowił w 1988 roku. Nazwał ją imieniem radzieckiego fizyka i dysydenta politycznego Andrieja Sacharowa. Przyznaje ją co roku osobom lub organizacjom broniącym praw człowieka i podstawowych wolności.

Więcej informacji o innych finalistach Nagrody im. Sacharowa 2023 znajdziesz tutaj.