Komisja Europejska zaproponowała dzisiaj jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków na potrzeby unii bankowej. Mechanizm stanowiłby uzupełnienie jednolitego mechanizmu nadzorczego (IP/12/953), który, po jego uruchomieniu pod koniec 2014 r., doprowadzi do objęcia przez Europejski Bank Centralny (EBC) bezpośredniego nadzoru nad bankami w strefie euro i innych krajach członkowskich, które zdecydują się przystąpić do unii bankowej. Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji gwarantowałby, że – niezależnie od bardziej rygorystycznych mechanizmów nadzoru – jeśli bank podlegający jednolitemu mechanizmowi nadzorczemu borykałby się z poważnymi trudnościami, środki zaradcze podejmowane byłyby sprawnie, przy minimalnych kosztach dla podatników i realnej gospodarki.

Przewodniczący Komisji, José Manuel Barroso, powiedział: „Dzięki temu projektowi posiadać będziemy już wszystkie elementy potrzebne do tego, by unia bankowa położyła solidne podstawy działalności branży finansowej, przywróciła zaufanie i przezwyciężyła rozdrobnienie rynków finansowych. Już wcześniej porozumieliśmy się w sprawie wspólnego europejskiego nadzoru nad bankami w strefie euro i w pozostałych krajach członkowskich, które pragną zostać nim objęte. Przedstawiony dziś projekt uzupełnia te ramy silnym i zintegrowanym jednolitym systemem postępowania z bankami zagrożonymi upadłością. Nie możemy całkowicie wyeliminować ryzyka takich upadłości, jednak jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków oraz fundusz stworzony na ten cel powinny sprawić, że w przyszłości to same banki, a nie europejscy podatnicy, odczują ciężar poniesionych strat”.

Komisarz ds. rynku wewnętrznego i usług, Michel Barnier, powiedział: „Byliśmy świadkami tego, jak kryzysy bankowe szybko rozprzestrzeniają się z jednego kraju do drugiego, sprawiając, że zaufanie spada w całej strefie euro. Mogliśmy również obserwować, do jak złożonej i niejasnej sytuacji może doprowadzić upadek dużego banku działającego w skali transgranicznej: likwidacja Dexii nie jest na pewno przykładem do naśladowania. Potrzebujemy systemu, w którym możemy szybko podejmować skuteczne decyzje, rozwiewając wątpliwości co do skutków sytuacji kryzysowych dla finansów publicznych, w oparciu o przepisy, które budują pewność na rynku. O to właśnie chodzi w dzisiejszym projekcie jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji: gwarantując koordynację nadzoru i działań restrukturyzacyjnych na szczeblu centralnym, przy zaangażowaniu wszystkich właściwych podmiotów krajowych oraz przy wsparciu odpowiedniej puli środków na restrukturyzację, umożliwi on sprawniejsze zarządzanie sytuacjami kryzysowymi w ramach unii bankowej oraz przyczyni się do osłabienia powiązań między kryzysami związanymi z długiem państwowym a trudnościami finansowymi banków”.

Wzmocnione ramy nadzoru zapewniane przez jednolity mechanizm nadzorczy oraz udoskonalone wymogi ostrożnościowe (zob. MEMO/13/272) zwiększą bezpieczeństwo banków. Nie oznacza to jednak całkowitego wyeliminowania ryzyka powstawania w bankach poważnych problemów z płynnością czy wypłacalnością. Nadzór bankowy i restrukturyzacja banków muszą być koordynowane i realizowane na tym samym centralnym szczeblu, by zmniejszyć niepewność i zapobiec panice bankowej oraz rozprzestrzenianiu się problemu na inne kraje strefy euro.

W ramach proponowanego mechanizmu stosowane byłyby przepisy prawa materialnego dotyczące restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków (zob. IP/12/570) w ramach unii bankowej, które mają zostać wkrótce przyjęte. Ministrowie finansów zasiadający w Radzie UE osiągnęli porozumienie w sprawie ogólnego stanowiska w przedmiocie tych przepisów w dniu 27 czerwca (MEMO/13/601), a Komisja Gospodarcza i Monetarna Parlamentu Europejskiego przyjęła swoje sprawozdanie w dniu 20 maja. Negocjacje pomiędzy Radą a Parlamentem Europejskim mają się właśnie rozpocząć, a końcowe porozumienie w sprawie dyrektywy dotyczącej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków powinno zostać osiągnięte tej jesieni.

Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacjifunkcjonowałby w następujący sposób:

• EBC, jako organ nadzorczy, sygnalizowałby, że bank w strefie euro lub kraju członkowskim uczestniczącym w unii bankowej doświadcza poważnych trudności finansowych i musi zostać zrestrukturyzowany.
• Europejska rada ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, złożona z przedstawicieli EBC, Komisji Europejskiej oraz właściwych organów krajowych (tj. organów z krajów, w których dany bank ma główną siedzibę, oddziały lub spółki zależne), przygotowywałaby restrukturyzację banku. Rada dysponowałaby szerokimi kompetencjami w zakresie analizowania i określania podejścia w sprawie restrukturyzacji banku: które narzędzia należy wykorzystywać oraz w jaki sposób mają być wykorzystane środki jednolitego bankowego funduszu restrukturyzacji.
• Na podstawie zalecenia rady lub z własnej inicjatywy Komisja decydowałaby, czy bank zostanie poddany restrukturyzacji i kiedy się ona zacznie. Określałaby ona również ramy w zakresie wykorzystania narzędzi restrukturyzacyjnych i funduszu restrukturyzacji. Z przyczyn prawnych ostateczna decyzja nie może należeć do rady.
• Pod nadzorem rady krajowe organy ds. restrukturyzacji realizowałyby plan restrukturyzacji.
• Rada nadzorowałaby proces restrukturyzacji. Monitorowałaby ona wykonywanie jej decyzji na szczeblu krajowym przez krajowe organy ds. restrukturyzacji i, jeśli te nie wypełniałyby jej decyzji, mogłaby kierować zarządzenia bezpośrednio do banków znajdujących się w trudnej sytuacji.
• Ustanowiony zostałby jednolity bankowy fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji znajdujący się pod kontrolą rady w celu zagwarantowania dostępności średnioterminowego wsparcia finansowego podczas restrukturyzacji banku. Fundusz zasilany byłby składkami z sektora bankowego i miałby zastąpić środki pochodzące z krajowych funduszy restrukturyzacyjnych z państw członkowskich strefy euro oraz tych państw członkowskich, które uczestniczą w unii bankowej, zgodnie z treścią projektu dyrektywy w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków.

Proponuje się, by rola Komisji ograniczała się do decyzji o przeprowadzeniu restrukturyzacji banku oraz decyzji w sprawie ram restrukturyzacji, zapewniając tym samym zgodność tej decyzji z zasadami funkcjonowania jednolitego rynkui przepisami o pomocy państwa oraz gwarantując niezależność ogólnego mechanizmu i jasne określenie odpowiedzialności.

Na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniach 27-28 czerwca przywódcy UE postawili sobie za cel osiągnięcie porozumienia w sprawie mechanizmu do końca 2013 r., tak by odpowiedni akt prawnyzostał przyjęty przed końcem obecnej kadencji Parlamentu Europejskiego w 2014 r. Umożliwiłoby to stosowanie mechanizmu od stycznia 2015 r., łącznie z dyrektywą w sprawie restrukturyzacji oraz uporządkowanej likwidacji banków.

Przed wejściem w życie zaproponowanych przepisów zarządzanie kryzysami bankowymi odbywałoby się nadal w ramach systemów krajowych. Zakłada się jednak, że systemy te będą coraz bardziej zbliżone w realizacji uzgodnionych zasad restrukturyzacji, tzn. przerzucenia ciężaru strat ponoszonych przez banki z podatników na akcjonariuszy i wierzycieli. Cel ten zostanie osiągnięty z jednej strony dzięki zmienionym wytycznym w sprawie pomocy państwa dla banków, także przyjętym w dniu dzisiejszym (zob. IP/13/672), z drugiej zaś strony dzięki możliwości bezpośredniego dokapitalizowania banków ze środków Europejskiego Mechanizmu Stabilności. Oba instrumenty wymagają odpowiedniego rozdzielenia obciążeń między prywatnych inwestorów banku jako warunku udzielenia wsparcia publicznego ze środków krajowych i z Europejskiego Mechanizmu Stabilności.

Kontekst

Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków został zapowiedziany przez Komisję w komunikacie w sprawie planu działania na rzecz unii bankowej (z września 2012 r.) oraz planie działania na rzecz pogłębionej i rzeczywistej unii gospodarczej i walutowej (z listopada 2012 r.).

W grudniu 2012 r. Rada Europejska uznała potrzebę ustanowienia jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków, który miałby towarzyszyć jednolitemu mechanizmowi nadzorczemu w ramach unii bankowej. W marcu 2013 r. Rada zobowiązała się dokończyć budowę unii bankowej, podejmując szereg kroków w tym kierunku i potwierdzając równocześnie, że projekt Komisji w sprawie jednolitego mechanizmu nadzorczego powinien zostać omówiony w trybie pilnym, tak by możliwe było przyjęcie go przed końcem obecnej kadencji Parlamentu Europejskiego w 2014 r.

Parlament Europejski konsekwentnie wzywał do większego ujednolicenia przepisów dotyczących restrukturyzacji banków, a w rezolucji przyjętej w dniu 13 czerwca 2013 r. ponaglił Komisję do jak najszybszego przyjęcia projektu ustanawiającego jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

Zob. MEMO/13/675 i MEMO/13/679

Więcej informacji:

http://ec.europa.eu/internal_market/finances/banking-union/index_en.htm