Od 3 grudnia pasażerowie pociągów w UE mają prawo domagać się rekompensat za opóźnienia, które utrudniły im podróż. Na mocy wchodzącego w życie rozporządzenia dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym przysługiwać im będzie także odszkodowanie za zagubiony lub zniszczony bagaż.

Jednak w Polsce nowe regulacje wejdą w życie prawdopodobnie dopiero za kilka lat.

Co roku europejskie koleje przewożą ok. 8 mld pasażerów. – Te miliony ludzi przemierzające codziennie Europę to ewidentny sygnał, że Europa musi zatroszczyć się o nich by mogli podróżować bezpiecznie i komfortowo. Nowe prawa przysługujące ludziom podróżującym pociągami będą służyć podwyższeniu jakości usług i bezpieczeństwa. Po ustanowieniu regulacji chroniących pasażerów podróżujących samolotami i koleją, naszym następnym krokiem będzie zabezpieczenie praw osób podróżujących drogą wodną oraz autobusami – stwierdził komisarz ds. transportu Antonio Tajani.

Rozporządzenie 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym reguluje także zasady obsługi podróżujących w przypadkach opóźnień pociągów.

W sytuacji przewidywanego ponad 60-minutowego opóźnienia pasażer będzie mógł wybrać jedną z możliwości:
•    żądać zwrotu wartości niezrealizowanego biletu (z zapewnieniem powrotu do miejsca wyjazdu, jeżeli połączenie było z przesiadkami),
•    kontynuować lub zmienić trasę podróży w porównywalnych warunkach w najbliższym dostępnym terminie lub w późniejszym terminie dogodnym dla pasażera.

Jeżeli podróżny zdecyduje się kontynuować podróż, przysługuje mu także dodatkowe odszkodowanie, uzależnione od wartości niezrealizowanego biletu. W przypadku opóźnienia wynoszącego:
•    od 60 do 119 minut – pasażerowi przysługuje odszkodowanie w wysokości 25 proc. ceny biletu,
•    ponad 120 min – odszkodowanie w wysokości 50 proc. ceny biletu.

Przewoźnicy kolejowi mogą wprowadzać próg minimalny, poniżej którego odszkodowanie nie będzie wypłacane, jednak w wysokości nie wyższej niż 4 EUR. Kolej odpowiada ponadto ze uzasadnione szkody, jakie poniósł pasażer w wyniku opóźnienia lub odwołania połączenia, np. jeśli na skutek niedotrzymania rozkładu jazdy pasażer nie może kontynuować podróży tego samego dnia.

W przypadku opóźnienia powyżej 60 min, przewoźnik ma obowiązek zapewnienia oczekującym pasażerom odpowiedniej opieki:
•    bezpłatnego posiłku i napojów stosownie do czasu oczekiwania,
•    zakwaterowania oraz transport między stacją a miejscem noclegu (oczekując dłużej niż 1 noc),
•    transportu z pociągu do stacji kolejowej, miejsca odjazdu zastępczego transportu lub miejsca przeznaczenia – w przypadku unieruchomienia pociągu w trasie.

Rozporządzenie określa też przepisy dotyczące odpowiedzialności przewoźnika za uszkodzenie, opóźnienie lub utratę bagażu. Według przepisów podczas podróży pociągiem nadzór nad bagażem sprawuje pasażer. Przewoźnik odpowiada za uszkodzenie lub utratę tylko wtedy gdy szkoda wynikła z jego winy.
W takiej sytuacji pasażer może domagać się odszkodowania – nawet do wysokości 1285 euro za każdą zniszczoną lub zagubioną sztukę bagażu. Wzmocnione zostaną także prawa podróżujących i ich rodzin, którzy uczestniczyli w katastrofie kolejowej. Będą mogli się oni domagać wypłaty "z góry" odszkodowania na pokrycie najpilniejszych wydatków. W przypadku śmierci najbliżsi ofiary otrzymają przynajmniej 21 tys. euro rekompensaty.

Nowe przepisy zawierają także zapisy chroniące niepełnosprawnych pasażerów. Zgodnie z nimi:
•    przewoźnicy nie będą mogli odmówić osobie niepełnosprawnej sprzedaży biletu ani wymuszać na niej konieczności podróżowania z osobą towarzyszącą, chyba że jest to absolutnie konieczne (zgodnie z zasadami dostępu do usług przewozowych opracowywanych wspólnie z organizacjami reprezentującymi niepełnosprawnych),
•    bilety mają być sprzedawane bez żadnych dodatkowych opłat,
•    osobom niepełnosprawnym ma być zapewniona pomoc na stacjach kolejowych i w pociągu, (np. przy wsiadaniu i wysiadaniu).

W związku z licznymi pracami modernizacyjnymi polskich linii kolejowych, Polska zamierza skorzystać z możliwości czasowego zwolnienia z respektowania nowych przepisów przez "krajowe kolejowe połączenia pasażerskie oraz połączenia ze stacjami poza terytorium UE". Maksymalny okres "odroczenia" to nawet 15 lat. Ustawa w tej sprawie czeka na podpis prezydenta, który odesłał ją do Trybunału Konstytucyjnego.

Na razie polscy pasażerowie podróżujący koleją po Europie mogą kontaktować się z Europejskim Centrum Konsumenckim. W razie problemów z dochodzeniem swoich praw pomocy i informacji udzielą eksperci ECK Polska pod tel. 0 22  55 60 118 lub info@konsument.gov.pl.