Europe Direct Poznań

Data publikacji: 03.12.2010

OpenAIRE - bezpłatny dostęp do wyników badań naukowych w całej UE

Wszyscy naukowcy, przedsiębiorcy i obywatele UE uzyskają swobodny, bezpłatny dostęp do prac i artykułów naukowych finansowanych z pomocą środków unijnych dzięki uroczyście inaugurowanej dziś przez Komisję na Uniwersytecie w Gandawie (Belgia) infrastrukturze swobodnego dostępu do badań europejskich OpenAIRE (z ang. Open Access Infrastructure for Research in Europe).

Internetowa, darmowa strona internetowa OpenAIRE ma zapewnić wgląd on-line w całą sieć otwartych katalogów służących udostępnianiu rezultatów badań naukowych przeprowadzonych dzięki grantom unijnym udzielonym w ramach siódmego programu ramowego (7PR) oraz za pośrednictwem Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN), umożliwiając darmowy dostęp do opracowań w dziedzinach ochrony zdrowia, energetyki, środowiska naturalnego, technologii informacji i komunikacji, infrastruktury badawczej, nauk społecznych i humanistyki. Coraz realniejszy staje się pełny i nieograniczony dostęp do wiedzy naukowej - co umożliwi chociażby pacjentom cierpiącym na rzadkie choroby śledzenie ostatnich postępów badań nad ich schorzeniami, a lekarzom i innym badaczom – błyskawiczne informacje o istotnych osiągnięciach w ich specjalizacji. Rozwój infrastruktury badawczej i e-infrastruktury, w szczególności służącej do popularyzowania wyników badań naukowych w dążeniu do spotęgowania konkurencyjności Europejskiej nauki należy do priorytetów zarówno w kontekście Europejskiej agendy cyfrowej (zob.: poprzednie komunikaty prasowe: IP/10/581, MEMO/10/199 i MEMO/10/200), jak i dla realizacji inicjatywy „Unia Innowacji” (por.: IP/10/1288 i notę w języku angielskim: MEMO/10/473).

Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej odpowiedzialna za agendę cyfrową, Neelie Kroes, nie ma wątpliwości: „Otwarcie OpenAIRE stanowi kolejny namacalny postęp w kierunku upowszechniania wyników badań naukowych osiągniętych dzięki funduszom unijnym, na czym wszyscy możemy tylko skorzystać. Wiedza naukowa to siła, która może mieć dobry wpływ na nasze codzienne życie – to skarb, którego w żadnym wypadku nie należy ukrywać. Co więcej, każdy obywatel Unii ma prawo uzyskać dostęp do postępu, jakiego dokonano dzięki publicznym funduszom, i czerpać z niego korzyści."

Máire Geoghegan-Quinn, komisarz ds. badań, innowacji i nauki, dodała od siebie: „Naukowcy potrzebują kontaktu z najnowszą wiedzą, jeśli myślimy o maksymalnym wykorzystaniu potencjału prowadzonych przez nich dalszych badań w danej dziedzinie. Całej branży, nie zapominając o MŚP, powinno się zapewnić łatwy sposób na śledzenie postępów nauki, jeśli mają na tej podstawie kontynuować badania pozwalające na tworzenie miejsc pracy i poprawę jakości życia. OpenAIRE stanowi istotny wkład w poprawę obiegu wiedzy naukowej w Europie – a tym samym w budowę rzeczywistej Unii Innowacji."

W około 25 tysiącach niezależnych, recenzowanych przez naukowców czasopismach i zbiorach będących owocem konferencji tematycznych, co roku publikuje się na świecie około 2,5 mln artykułów naukowych. Dotychczas w otwartych, darmowych katalogach lub w bezpłatnych, ogólnodostępnych periodykach udostępniano jedynie 15-20 proc. tych publikacji. Pozostałe są osiągalne jedynie w systemach płatnego dostępu – czy to w formie stałej subskrypcji, czy to opłat za każdy dokument. Sfinansowany przez UE portal OpenAIRE wraz z całą bazą biblioteczną inaugurowany dziś na Uniwersytecie w Gandawie (Belgia) ma w zamyśle umożliwiać dostęp do wszystkich prac naukowych i danych będących owocami badań finansowanych ze środków wyasygnowanych przez siódmy program ramowy WE w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (7PR), w szczególności w ramach grantów udzielanych przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN), ale nie tylko. Od 2007 r., kiedy ruszył 7PR, dofinansowano za jego pomocą już około 10 tys. projektów.

Zgodnie z zasadami udzielania grantów 7PR, naukowcy korzystający z funduszy UE w dziedzinach ochrony zdrowia, energetyki, ochrony środowiska, technologii informacji i komunikacji, infrastruktury badawczej, nauk społecznych i humanistyki oraz badań społecznych będą odtąd zobowiązani do przedłożenia pełnej treści swoich publikacji badawczych w specjalnej, swobodnie i powszechnie dostępnej wirtualnej bibliotece, w której będą one dostępne bez ograniczeń czasowych i geograficznych. Dotyczy to około 20 proc. ogółu projektów finansowanych przez 7PR. Badacze pozostałych dziedzin nauki mogą również zdecydować się na udostępnienie swoich prac na tych samych zasadach.

Projekt przewiduje również prace nad nowymi metodami odniesień bibliograficznych, technikami odesłań i przypisów naukowych, a także katalogowania i wzajemnych powiązań między wynikami badań – jak również nad nowymi usprawnieniami technicznymi w tej dziedzinie. Mogłoby się to przyczynić do rozwinięcia wielu nowych usług – niezależnie od infrastruktury służącej czysto informacyjnym funkcjom, jakie przewiduje formuła OpenAIRE. Projekt ten uzupełniają specjalne punkty informacyjne w 27 krajach europejskich, tworzących sieć specjalistów połączoną dzięki portalowi wyposażonemu w bogaty zestaw pomocnych naukowcom narzędzi służących udostępnianiu ich opracowań on-line.

Szersze tło projektu

Początki OpenAIRE sięgają podjętej już w sierpniu 2008 r. inicjatywy pilotażowej Komisji Europejskiej dotyczącej swobodnego dostępu do wiedzy naukowej. Projekty objęte finansowaniem w ramach 7PR obwarowano warunkiem złożenia pełnej wersji niezależnie zrecenzowanych opracowań wyników badań w wirtualnej bibliotece tak, by były one powszechnie dostępne nie później niż 6 do12 miesięcy po ogłoszeniu, w zależności od konkretnej dziedziny.

Portal będzie uzupełnieniem dla dotychczas ufundowanych przez UE narzędzi wspomagających wyszukiwanie danych, jak szybka sieć badawcza usprawniająca kontakty między naukowcami GÉANT (IP/10/1448) czy partnerstwo na rzecz zaawansowanych technologii obliczeniowych w Europie PRACE (IP/10/706), służące udostępnianiu wielkich mocy obliczeniowych dla potrzeb szczególnie wymagających projektów naukowych. Wyniki badań oraz sprawozdania z badań finansowanych ze środków unijnych można znaleźć również za pomocą CORDIS, tj. Wspólnotowego Serwisu Informacyjnego Badań i Rozwoju.

Bliższe informacje na temat OpenAIRE znajdują się na niedostępnym w języku polskim portalu: http://www.openaire.eu/