Europejski Zielony Ład

Komisja Europejska z zadowoleniem przyjmuje porozumienie polityczne osiągnięte przez Parlament Europejski i Radę, które zwiększa wkład sektora transportu morskiego w osiągnięcie ogólnounijnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. oraz w osiągnięcie w 2050 r. neutralności klimatycznej.

Dziś rano współprawodawcy osiągnęli porozumienie w sprawie inicjatywy FuelEU Maritime – nowego unijnego rozporządzenia zapewniającego stopniowe (od o 2 proc. w 2025 r. do o 80 proc. w 2050 r.) zmniejszenie intensywności emisji gazów cieplarnianych z paliw wykorzystywanych w transporcie morskim. Pomoże ono ograniczyć emisje gazów cieplarnianych z sektora żeglugi poprzez promowanie stosowania czystszych paliw i czystszej energii.

Uzupełnia ono wstępne porozumienie osiągnięte 18 grudnia 2022 r. w sprawie objęcia emisji pochodzących z żeglugi unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) – są to kluczowe inicjatywy UE w zakresie wysiłków na rzecz ograniczenia emisji z transportu morskiego.

Dekarbonizacja transportu morskiego

W 2021 r. na transport wodny przypadało 3–4 proc. łącznych emisji CO2 w UE. Oczekuje się, że – mimo spadku aktywności w 2020 r. w następstwie pandemii – transport morski będzie się dynamicznie rozwijał w związku z rosnącym popytem na zasoby pierwotne i transport kontenerowy.

Inicjatywa FuelEU Maritime pomoże zdekarbonizować sektor transportu morskiego poprzez ustanowienie maksymalnych rocznych limitów intensywności emisji gazów cieplarnianych pochodzących ze zużycia energii na statku. Wartości docelowe będą stawały się z czasem coraz bardziej ambitne, aby zarówno stymulować, jak i odzwierciedlać oczekiwany postęp techniczny oraz rosnącą produkcję paliw odnawialnych i niskoemisyjnych. Wartości te obejmują nie tylko CO2, ale również emisje metanu i podtlenku azotu w całym cyklu życia paliw.

Nowe przepisy wprowadzają również dodatkowy wymóg braku emisji podczas cumowania w porcie – statki pasażerskie i kontenerowce będą musiały stosować zasilanie energią elektryczną z lądu lub inne technologie bezemisyjne, aby ograniczyć zanieczyszczenie powietrza na terenach portowych, które często położone są w pobliżu gęsto zaludnionych obszarów.

W ramach inicjatywy FuelEU Maritime zastosowano podejście oparte na celach i neutralne pod względem technologicznym, które umożliwia innowacje i rozwój nowych technologii paliwowych w celu zaspokojenia przyszłych potrzeb oraz daje operatorom swobodę wyboru technologii w zależności od profilu statku lub konkretnej operacji. Rozporządzenie przewiduje również dobrowolny mechanizm łączenia. W ramach tego mechanizmu statki mogą łączyć swoje saldo zgodności z co najmniej jednym innym statkiem. To taka grupa statków jako całość będzie musiała zmieścić się w dopuszczalnych limitach intensywności emisji gazów cieplarnianych.

Zharmonizowane wymogi UE pozwolą utrzymać równe warunki prowadzenia działalności oraz zapewnią rozwój rynku zrównoważonych paliw żeglugowych i prawidłowe funkcjonowanie transportu morskiego, przy jednoczesnym przyczynieniu się do osiągnięcia celów klimatycznych UE. Nastąpi to w wyniku zwiększania popytu na paliwa odnawialne i niskoemisyjne. Zapewni to pewność prawa operatorom statków i producentom paliw oraz ułatwi rozpoczęcie masowej produkcji zrównoważonych paliw żeglugowych. To z kolei pomoże zmniejszyć różnicę cenową między paliwami kopalnymi i zrównoważonymi. Ustanowiono również specjalny system zachęt, aby wspierać upowszechnianie paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego o wysokim potencjale w zakresie obniżenia emisyjności.

Kolejne kroki

Porozumienie polityczne, które osiągnięto dziś rano, musi teraz zostać formalnie przyjęte. Po zakończeniu tej procedury przez Parlament Europejski i Radę nowe przepisy zostaną opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i wejdą w życie 20 dni po ich opublikowaniu.

Kontekst

Europejski Zielony Ład to długofalowa strategia UE na rzecz wzrostu, której celem jest osiągnięcie do 2050 r. neutralności klimatycznej Europy. Aby osiągnąć ten cel, Europa musi do 2030 r. ograniczyć swoje emisje o co najmniej 55 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r. Porozumienie osiągnięte dziś rano to kolejny ważny krok w kierunku przyjęcia pakietu legislacyjnego „Gotowi na 55", przedłożonego przez Komisję w celu realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. Uzupełnia ono inne porozumienia polityczne dotyczące poszczególnych elementów tego pakietu, np. osiągnięte ostatnio porozumienie w sprawie zaostrzenia przepisów zwiększających efektywność energetyczną.

Ze względu na fakt, że udział transportu morskiego w handlu zewnętrznym UE wynosi 75 proc. wolumenu obrotu, a w handlu wewnątrzunijnym 31 proc. wolumenu obrotu, ta gałąź transportu stanowi zasadniczy element europejskiego systemu transportowego i odgrywa kluczową rolę w gospodarce europejskiej. Obecnie koszyk energetyczny w sektorze morskim opiera się w całości na paliwach kopalnych. Aby osiągnąć neutralność klimatyczną, UE musi do 2050 r. ograniczyć emisje z transportu (w tym z transportu morskiego) o 90 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r. Zwiększone wykorzystanie paliw odnawialnych i niskoemisyjnych dzięki inicjatywie FuelEU Maritime oraz większe wsparcie innowacji mających na celu przeciwdziałanie negatywnemu wpływowi sektora żeglugi na środowisko będą miały kluczowe znaczenie dla osiągnięcia przez UE jej celów klimatycznych określonych w porozumieniu paryskim i urzeczywistnienia Europejskiego Zielonego Ładu.