Przewodniczący Komisji Europejskiej José Manuel Barroso wypowiedział się na temat tego planu: „Potrzebujemy pogłębionej i rzeczywistej unii gospodarczej i walutowej, aby przezwyciężyć kryzys zaufania przynoszący szkody naszym gospodarkom i bytowi naszych obywateli. Musimy dać namacalny dowód chęci Europejczyków do współpracy i stanowczego posuwania się naprzód, aby wzmocnić strukturę w dziedzinach finansów, podatków, gospodarki i polityki, stanowiących podstawy stabilności strefy euro i całej naszej Unii.”

W ramach pogłębionej i rzeczywistej UGW wszystkie ważne decyzje podejmowane przez państwa członkowskie w zakresie polityki gospodarczej i fiskalnej byłyby poddane ściślejszej koordynacji, zatwierdzaniu oraz kontroli na szczeblu europejskim. Plan ten wyznacza kierunek działań na rzecz pogłębionej i rzeczywistej UGW obejmujących środki wprowadzane stopniowo w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej. Część tego programu może zostać zrealizowana w oparciu o aktualne traktaty, zaś pozostała część wymaga ich zmiany.

• W perspektywie krótkoterminowej (w ciągu 6 do 18 miesięcy) bezpośrednim priorytetem powinna być realizacja już uzgodnionych reform zarządzania gospodarczego (pakiet sześciu wniosków ustawodawczych) lub reform, które są właśnie uzgadniane (drugi pakiet dotyczący zarządzania gospodarczego). Państwa członkowskie powinny również dążyć do osiągnięcia do końca roku porozumienia w sprawie jednolitego mechanizmu nadzorczego dla banków. Rzeczywista unia bankowa wymagałby utworzenia nie tylko jednolitego mechanizmu nadzorczego, ale po jej przyjęciu również zapewnienia jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków, który zajmowałby się bankami znajdującymi się w trudnej sytuacji. Po osiągnięciu porozumienia na rzecz wieloletnich ram finansowych powinno się nadal umacniać zasady zarządzania gospodarczego, opracowując w ramach budżetu UE „instrument na rzecz konwergencji i konkurencji”, oddzielony od wieloletnich ram finansowych, wspierający terminową realizację istotnych dla państw członkowskich reform strukturalnych. Instrument ten miałby również wspierać sprawne funkcjonowanie UGW. Wsparcie to opierało by się na zobowiązaniach określonych w „ustaleniach umownych” zawartych między państwami członkowskimi a Komisją.
• W perspektywie średnioterminowej (18 miesięcy do 5 lat) dalsze wzmocnienie prowadzenia wspólnej polityki budżetowej i gospodarczej – w tym polityki podatkowej i zatrudnienia – szło by w parze z zapewnieniem zwiększonego mechanizmu zdolności fiskalnej. Odpowiedni mechanizm zdolności fiskalnej dla strefy euro powinien zostać oparty o zasoby własne oraz zapewniać wystarczające wsparcie dla istotnych reform strukturalnych w dużych gospodarkach znajdujących się w ciężkiej sytuacji. Mechanizm ten można by ustanowić w oparciu o instrument na rzecz konwergencji i konkurencji, ale skorzystałby on z nowych i konkretnych podstaw wynikających z traktatu. Fundusz amortyzacji zadłużenia podlegający ścisłym uwarunkowaniom, jak i europejskie bony skarbowe również mogłyby przyczynić się do redukcji zadłużenia i stabilizacji rynków finansowych. Funkcje monitorujące i zarządzające odnośnie do mechanizmu zdolności fiskalnej oraz pozostałych instrumentów należało by powierzyć działowi zasobów finansowych UGW w ramach Komisji.
• W perspektywie długoterminowej (ponad 5 lat) powinno być możliwe, w oparciu o stopniowe łączenie suwerenności, odpowiedzialności i solidarności na szczeblu europejskim, ustanowienie autonomicznego budżetu strefy euro zapewniającego mechanizm zdolności fiskalnej dla UGW pozwalający wspierać państwa członkowskie dotknięte wstrząsami gospodarczymi. Głęboko zintegrowane ramy zarządzania gospodarczego i zarządzania budżetem umożliwiłyby wspólną emisję długu publicznego, która wzmocniła by funkcjonowanie rynków i prowadzenie polityki pieniężnej. Byłby to ostateczny etap UGW.

Niektóre z wymaganych etapów mogą zostać ustanowione w ramach obecnych traktatów. Inne wymagają ich modyfikacji oraz przyznania Unii nowych kompetencji. Musi się to dokonać w oparciu o następujące podstawowe zasady:

• Po pierwsze, pogłębienie UGW powinno opierać się na ramach instytucjonalnych i prawnych traktatów.
• Po drugie, strefa euro musi być w stanie integrować się szybciej i głębiej niż całość UE, przy jednoczesnym zachowaniu integralności polityk prowadzonych przez 27 państw członkowskich, zwłaszcza w zakresie jednolitego rynku. Oznacza to, że w odpowiednich przypadkach uczestnictwo w środkach dotyczących strefy euro powinno być otwarte dla innych państw członkowskich.
• Choć w traktatach przewidziano, że pewne zasady mają tylko zastosowanie do państw członkowskich strefy euro, obecny skład strefy euro ma charakter jedynie tymczasowy, jako że wszystkie państwa członkowskie oprócz dwóch (Danii i Zjednoczonego Królestwa) mają zostać pełnymi członkami UGW w myśl postanowień traktatów.
• Jakiejkolwiek zmianie traktatu musi towarzyszyć zwiększona odpowiedzialność demokratyczna, przyznając dalsze uprawnienia ponadnarodowe na szczeblu UE. Innym sposobem wzmacniania legitymacji UE byłoby rozszerzenie kompetencji Trybunału Sprawiedliwości.

Kolejne działania

Plan działań jest wkładem Komisji w sprawozdanie „czterech przewodniczących” na temat dalszych kroków na rzecz unii gospodarczej i walutowej. Ostateczna wersja sprawozdania przygotowywana jest przez przewodniczącego Rady Europejskiej w koordynacji z przewodniczącym Barroso, przewodniczącym Europejskiego Banku Centralnego i przewodniczącym Eurogrupy i będzie poddana dyskusji w Radzie Europejskiej na jej posiedzeniu w dn. 13–14 grudnia.

Informacje ogólne

Debata nad dalszym wzmocnieniem zarządzania gospodarczego nabrała tempa od maja 2010 r., kiedy to Komisja zaproponowała strategię na rzecz wzmocnienia zarządzania gospodarczego w Europie (MEMO/10/204). Doprowadziło to ostatecznie do przyjęcia pakietu sześciu wniosków ustawodawczych, które weszły w życie w grudniu 2011 r. (MEMO/11/898). Komisja miała również wkład w wiele sprawozdań w sprawie UGW, we współpracy z przewodniczącym Rady Europejskiej: sprawozdanie grupy zadaniowej ds. zarządzania gospodarczego (październik 2010 r.), sprawozdanie „W kierunku silniejszej unii gospodarczej” (grudzień 2011 r.) i sprawozdanie okresowe przygotowane przez czterech przewodniczących „W kierunku rzeczywistej unii gospodarczej i walutowej” (październik 2012 r.).