Europe Direct Poznań

Data publikacji: 28.03.2014

Polityka sąsiedztwa na rozdrożu

Roczne sprawozdanie UE z realizacji europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) przedstawia mieszany obraz. Choć 2013 był rokiem kryzysowych sytuacji w niektórych państwach partnerskich, co wynikało z niestabilności politycznej i trudnych warunków społeczno-gospodarczych, UE nadal wspierała wysiłki na rzecz poprawy demokratycznego zarządzania, budowania bezpieczeństwa i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu.

W kilku krajach objętych polityką sąsiedztwa przeprowadzono istotne reformy polityczne i gospodarcze, w innych państwach jednak demokratycznym reformom i ożywieniu gospodarczemu ostatnich lat zagroziły wyzwania związane z bezpieczeństwem narodowym i regionalnym.

UE podtrzymywała swoje stosunki z państwami partnerskimi

EPS wraz z jej wszystkimi instrumentami politycznymi wciąż nadaje ramy współpracy UE z państwami partnerskimi służącej ustanowieniu demokracji, wzmocnieniu zrównoważonego rozwoju gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz budowaniu bezpieczeństwa.

W „rocznym pakiecie" europejskiej polityki sąsiedztwa przedstawionym przez Catherine Ashton, wysoką przedstawiciel UE ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa i wiceprzewodniczącą Komisji, oraz Štefana Füle, komisarza UE ds. rozszerzenia i polityki sąsiedztwa, podkreślono, że sukces polityki sąsiedztwa zależy od zdolności i zaangażowania rządów państw w realizację reform.

„Relacje z naszymi sąsiadami są absolutnym priorytetem dla UE.Europejska polityka sąsiedztwa umożliwia nam reagowanie na wyzwania, z jakimi mierzą się nasi partnerzy, a jednocześnie ochronę interesów UE.Jej celem jest zapobieganie konfliktom i ich rozwiązywanie, a także zachęcanie naszych partnerów do reform politycznych i gospodarczych," powiedziała Catherine Ashton z okazji publikacji wspomnianego pakietu.

Ze sprawozdań krajowych wynika, że wyzwania, przed jakimi stoją państwa partnerskie, stają się coraz bardziej zróżnicowane. Z tego względu polityka sąsiedztwa powinna lepiej odpowiadać na bieżące oczekiwania i potrzeby każdego z partnerów, a zarazem oferować wizję integracji gospodarczej i stowarzyszenia politycznego z UE w dłuższej perspektywie.

Unijny komisarz Štefan Füle dodał: „Wydarzenia ostatnich miesięcy pokazały, że sąsiadujące z nami kraje nadal są regionem, na którym UE powinna skupiać swoją uwagę i zasoby.Silne pozostają powszechne dążenia do lepszego życia i korzystania z podstawowych praw człowieka i podstawowych wolności. I choć nie da się narzucić z zewnątrz woli reform, UE ma szczególny obowiązek wspierania partnerów, którzy są zaangażowani w trudny i wymagający proces transformacji prowadzącej do demokracji i bardziej integracyjnego społeczeństwa. Przez bezpośrednie relacje z ludźmi, otwieranie im możliwości podróżowania i studiowania, a także pomoc w nawiązywaniu kontaktów między środowiskami biznesu, nauki, szkolnictwa wyższego, sztuki, kultury itp. oraz wspieranie społeczeństwa obywatelskiego polityka UE może odgrywać rolę katalizatora tych przemian."

Postęp w realizacji zobowiązań reformatorskich jest nierówny

Jeśli chodzi o region południowy, w Tunezji przemiany demokratyczne postąpiły naprzód dzięki pluralistycznemu dialogowi, pomimo znacznych zagrożeń dla bezpieczeństwa. Przyjęcie w drodze konsensusu nowej konstytucji w styczniu 2014 r. było ważnym krokiem na drodze ku demokracji. W Maroku postęp w realizacji zobowiązań zapisanych w reformie konstytucyjnej z 2011 r. dokonuje się powoli, ale zmiany w polityce migracyjnej i systemie sądownictwa wojskowego stanowiły pozytywne osiągnięcia. W Egipcie problemem jest wciąż polaryzacja sił politycznych i ograniczenie wolności zgromadzeń i wolności prasy. Libia zmaga się z poważnymi i pogarszającymi się zagrożeniami dla bezpieczeństwa, które stoją na przeszkodzie pojednaniu narodowemu i stabilizacji politycznej. Liban i Jordania walczą ze skutkami wojny domowej w Syrii, odczuwalnymi w ich systemach politycznych, gospodarczych i społecznych i znacznie ograniczającymi ich zdolności do przeprowadzenia reform politycznych i strukturalnych. Izraelczycy i Palestyńczycy podjęli na nowo negocjacje pokojowe, ale nadal borykają się z poważnymi przeszkodami.

We wschodnim obszarze europejskiej polityki sąsiedztwa przełomowa zmiana dokonała się na Ukrainie – spowodowana powszechnymi protestami obywatelskimi (tak zwanym „Euromajdanem") na znak poparcia dla stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej z UE. Unia jest gotowa wspierać Ukrainę w jej dążeniach do przyszłej demokracji i dobrobytu. Zgodnie z tym 5 marca 2014 r. Komisja przedstawiła pakiet środków obejmujący między innymi 11 mld euro pomocy finansowej dla Ukrainy, rozłożonej na wiele lat. W dniu 21 marca 2014 r. w Brukseli podpisano rozdział polityczny układu o stowarzyszeniu między UE a Ukrainą. Mołdawia i Gruzja poczyniły postępy w zakresie reform politycznych, reform wymiaru sprawiedliwości oraz reform przygotowujących do wdrożenia układów o stowarzyszeniu. Wybory w Gruzji jesienią 2013 r. pokazały, że po raz drugi przekazanie władzy odbyło się w sposób demokratyczny. Armenia kontynuowała reformy demokratyczne, ale podjęła decyzję o wstrzymaniu przygotowań do zawarcia układu o stowarzyszeniu obejmującego pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu (DCFTA) i nieparafowaniu tego dokumentu. Azerbejdżan nadal lekceważył apele o poprawę poszanowania podstawowych praw i wolności, zaś Białoruś nie poczyniła żadnych postępów w zakresie reform politycznych.

Znacząco posunęła się naprzód współpraca w dziedzinie mobilności i migracji z większością krajów partnerstwa wschodniego, natomiast pierwsze partnerstwo na rzecz mobilności z państwem regionu południowego podpisano z Marokiem w czerwcu 2013 r., a drugie z Tunezją na początku marca 2014 r.

W ramach partnerstwa ze społeczeństwami państw objętych EPS Unia wzmocniła swoje zaangażowanie i poparcie dla społeczeństwa obywatelskiego, które nadal odgrywa ważną rolę.

W 2013 r. roczna kwota pomocy dla partnerów objętych EPS osiągnęła najwyższy w całym siedmioletnim okresie poziom wynoszący 2,65 mld euro. W grudniu, po dwóch latach negocjacji, osiągnięto porozumienie w sprawie ram finansowych na lata 2014-2020 oraz odnośnych instrumentów, w tym nowego Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa (ENI). Pomimo kryzysu poziom finansowania przeznaczony na politykę sąsiedztwa wynosi 15,4 mld euro, co potwierdza zaangażowanie UE i priorytetowe znaczenie, jakie przypisuje tej dziedzinie polityki.

Dodatkowe informacje:

Strona internetowa komisarza ds. rozszerzenia i europejskiej polityki sąsiedztwa Štefana Füle: http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/fule/index_en.htm

Strona internetowa wysokiej przedstawiciel i wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej Catherine Ashton: http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/ashton/index_en.htm

Komisja Europejska: Europejska polityka sąsiedztwa

http://ec.europa.eu/world/enp/index_en.htm

http://www.enpi-info.eu

Wspólny komunikat można znaleźć na stronie internetowej EEAS: http://eeas.europa.eu/enp/index_en.htm

EPS – sprawozdania krajowe:

Algieria http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-219_en.htm

Armenia http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-220_en.htm

Azerbejdżan http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-221_en.htm

Białoruś http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-222_en.htm

Egipt http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-223_en.htm

Gruzja http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-224_en.htm

Izrael http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-225_en.htm