Data publikacji: 13.04.2011
Według badań Eurobarometru opublikowanych 11.04 z okazji tegorocznego Europejskiego Szczytu Konsumenckiego, mniej niż połowa badanych ma, jako konsumenci, poczucie pewności, wystarczającej wiedzy i ochrony.
Upodmiotowieni konsumenci potrafią rozpoznać najlepszą ofertę, znają swoje uprawnienia i dochodzą swoich praw, gdy pojawiają się problemy. W gorszej sytuacji są konsumenci, którzy, nie rozumiejąc stojących przed nimi wyborów i nie znając swoich praw, zmagają się z większymi trudnościami i niechętnie podejmują działania. Straty zgłoszone przez konsumentów szacuje się na ok. 0,4% unijnego PKB, przy czym więcej niż jedna piąta problemów została odnotowana w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Mimo że większość konsumentów wnosi skargę do sprzedawcy, przeważająca część spośród tych, którzy nie otrzymali zadowalającej odpowiedzi, nie podejmuje dalszych działań. Wielu osobom trudność sprawia dokonywanie zwykłych obliczeń, zrozumienie podstawowych informacji, rozpoznawanie niezgodnych z prawem praktyk sprzedawców oraz zdobycie informacji na temat swoich praw. Większość respondentów nie wie, że przysługuje im prawo do zwrotu, naprawy lub wymiany wadliwego produktu.
„Te niepokojące wyniki wskazują na to, że znaczna liczba konsumentów może być narażona na oszustwa, przekręty, wywieranie nacisku, a nie wiedzą oni, że mogą swój wybór przemyśleć i uniknąć niepotrzebnych zakupów. Jeśli konsumenci nie mogą swobodnie dokonywać wyboru i w ten sposób uniknąć szkody, cierpią na tym nie tylko oni, lecz także uczciwe, innowacyjne przedsiębiorstwa przyczyniające się do wzrostu gospodarczego” – powiedział John Dalli, komisarz UE ds. zdrowia i polityki konsumenckiej. I podsumował: :„Należy mieć te wyniki na uwadze, jeśli chcemy pomóc konsumentom na coraz bardziej skomplikowanym rynku i wobec powszechnego natłoku informacji.”
Badania:
Badania przeprowadzono w 2010 r. w 29 krajach (tj. UE-27, Islandii i Norwegii) na grupie 56 471 konsumentów. Obejmowały one 70 pytań dotyczących trzech głównych wymiarów upodmiotowienia: umiejętności konsumenckie, świadomość praw konsumenta i asertywność konsumenta. Celem było uzyskanie wiedzy na temat umiejętności konsumenckich, świadomości i asertywności, co pozwoli lepiej projektować i rozwijać polityki zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, biorąc pod uwagę rzeczywiste zachowanie.
Podstawowe ustalenia :
Wyniki badań wskazują na niepokojąco niski poziom świadomości i umiejętności konsumenckich. Istnieją jednakże spore możliwości upodmiotowienia konsumentów, a przez to poprawy ich dobra i zmniejszenia ich strat. Kluczową rolę odgrywają tu media i internet, ponieważ ponad 38% konsumentów porównuje produkty za pośrednictwem internetu, natomiast media mają możliwość bezpośredniego dotarcia do obywateli.
Straty konsumenta i dochodzenie praw
Ponad jedna piąta pytanych Europejczyków napotkała problem, który dał im podstawę do skargi. Straty konsumentów szacowane są na 0,4% unijnego PKB. Osoby starsze i o niższym wykształceniu są mniej skłonne dochodzić swoich praw, choć wcale nie są mniej narażone na nieprawidłowości. Badania potwierdzają, jak istotna jest dostępność prawnych rozwiązań. Wiele problemów można by rozwiązać, gdyby istniało więcej mechanizmów umożliwiających alternatywne sposoby rozwiązywania sporów (ADR).
Umiejętności konsumenckie
Jeśli chodzi o zdolności numeryczne, konsumenci mają trudności z prostymi rachunkami. Jedynie 45% respondentów potrafiło prawidłowo odpowiedzieć na trzy pytania związane z zagadnieniami konsumenckimi. W zakresie umiejętności z dziedziny finansów, dwie osoby na dziesięć nie były w stanie wybrać najtańszej opcji telewizora z płaskim ekranem. Tylko 58% potrafiło prawidłowo odczytać spis składników, a 18% nie umiało rozpoznać daty przydatności do spożycia. Jedynie 2% konsumentów rozpoznawało pięć powszechnych znaków informacyjnych. 33% konsumentów było przekonanych, że symbol CE znaczy "wyprodukowano w Europie", a tylko 25% odpowiedziało prawidłowo, że w ten sposób oznacza się produkty "zgodne z prawodawstwem UE". Wielu nie potrafiło wymienić żadnej organizacji konsumenckiej w swoim kraju.
Znajomość praw konsumenta
Większość konsumentów nie była świadoma swoich podstawowych praw, jak np. prawo do zwrotu wadliwego produktu w ciągu 18 miesięcy od dnia zakupu, w celu naprawy, wymiany lub zwrotu pieniędzy; prawo do anulowania zawartej przez internet transakcji finansowej w ciągu 14 dni, jeśli kupujący się rozmyśli lub znajdzie lepszą ofertę; albo też prawo do anulowania umowy z akwizytorem.
Dodatkowe informacje, dokumenty i testy
Eurobarometr 342
Dodatkowe informacje na temat postaw konsumenckich dostępne są w IP/11/280 w 5. tablicy wyników dla rynków konsumenckich: