Parlament Europejski dokonał przeglądu stosowania dyrektywy określającej prawa obywateli do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich.

Posłowie nie kryją rozczarowania stopniem wdrożenia zapisów tej dyrektywy i zwracają uwagę na przypadki łamania podstawowych praw obywateli Unii w tym zakresie. Żadne państwo członkowskie nie przestrzega w pełni i skutecznie zapisów dyrektywy. 

Parlament przypomina o przepisach dyrektywy, które dają obywatelom Unii prawo do przebywania w innym państwie członkowskim pod warunkiem, że nie stanowią oni obciążenia dla systemu pomocy społecznej. Posłowie wzywają Komisję, aby przeprowadziła staranną ocenę w celu ustalenia, czy przepisy i praktyki stosowane w poszczególnych państwach członkowskich nie naruszają praw przyznanych obywatelom Unii zwłaszcza w odniesieniu do pojęć: „wystarczające środki”, „nieracjonalne obciążenie dla systemu pomocy społecznej w przyjmującym państwie członkowskim”, „poważne względy porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego” oraz „nadrzędne względy bezpieczeństwa publicznego”. Parlament wzywa Komisję, aby upewniła się, że na poziomie praktycznym działa ochrona prawna oraz możliwość sądowego odwołania się od decyzji o wydaleniu.  

Parlament wzywa państwa członkowskie do pełnego wdrożenia praw nie tylko małżonkom różnej płci, ale także partnerom zarejestrowanym w związkach, członkom gospodarstwa domowego i partnerom, w tym związkom osób tej samej płci uznanym przez państwo członkowskie. Uznanie praw tych osób powinno nastąpić niezależnie  od przynależności państwowej i bez względu na nieuznawanie ich w prawie cywilnym przez inne państwo członkowskie, w oparciu o zasady wzajemnej uznawalności, równości, niedyskryminacji, godności oraz życia osobistego i rodzinnego. 

Dyrektywa nakłada obowiązek uznania swobody przemieszczania się wszystkich obywateli Unii (w tym partnerów tej samej płci) bez obowiązku uznawania małżeństw osób tej samej płci.  

Parlament zauważa, że obywatele niektórych państw i społeczności etnicznych wydają się być obiektem ataków w pewnych państwach członkowskich i wzywa, aby dyskryminacja ze względu na narodowość, rasę lub pochodzenie etniczne nie miała miejsca ani w praktyce, ani w prawodawstwie. 

Parlament przypomniał, że przepisy prawa wspólnotowego wykluczają krajowe prawodawstwo, w myśl którego w przypadku popełnienia przestępstwa lub wykroczenia za okoliczność obciążającą uznaje się sam fakt, że dana osoba nielegalnie przebywa na terytorium tego państwa. Państwa członkowskie, których przepisy nie są zgodne z dyrektywą powinny niezwłocznie dokonać ich przeglądu. Komisja będzie wszczynać postępowania przeciw tym państwom członkowskim, które nie zastosują się do tego wymogu. 

Komisja Europejska do tej pory otrzymała ponad 1 800 indywidualnych skarg, 40 pytań ze strony Parlamentu i 33 petycje oraz zarejestrowała 115 skarg i pięciokrotnie wszczęła postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom za nieprawidłowe stosowanie dyrektywy 2004/38/WE.