Komisja przyjęła dziś roczną strategię w sprawie rozszerzenia UE. W opublikowanym komunikacie podkreśla się postęp, jakiego dokonano na Bałkanach Zachodnich i w Turcji w kierunku integracji europejskiej podczas trudnego roku ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego.

Wymienia się w nim również najważniejsze problemy, z jakimi będą się musiały zmierzyć te kraje w najbliższych miesiącach i latach. W świetle postępów, jakie zrobiła Była Jugosłowiańska Republika Macedonii, Komisja zdecydowała o otwarciu negocjacji z tym krajem. Dużym krokiem naprzód dla regionu będzie stopniowe zmniejszanie ograniczeń wizowych dla krajów Bałkanów Zachodnich w ciągu 2010 r.

Na rok 2009 przypada dwudziesta rocznica upadku muru berlińskiego oraz piąta rocznica rozszerzenia Unii Europejskiej o kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Perspektywa wstąpienia do UE niezmiennie stanowi silną zachętę do reform politycznych i gospodarczych oraz umacnia pokój i stabilność. W strategicznym interesie UE leży utrzymanie tej dynamiki w oparciu o wzajemnie uzgodnione zasady i warunki.

Procesowi rozszerzenia Unii towarzyszy obecnie poważna i rozległa recesja, która dotknęła zarówno samą Unię, jak i kraje kandydujące. Dwustronne nieporozumienia nie powinny powstrzymywać procesu rozszerzenia – zainteresowane strony powinny je wspólnie rozwiązać.

Była Jugosłowiańska Republika Macedonii poczyniła wyraźne postępy i w znacznym stopniu zrealizowała najważniejsze priorytety określone w Partnerstwie dla członkostwa. Zdaniem Komisji kraj ten w wystarczającym stopniu spełnia kryteria polityczne ustalone przez Radę Europejską na szczycie w Kopenhadze w 1993 r. oraz warunki procesu stabilizacji i stowarzyszenia, w związku z czym podjęła ona decyzję o wydaniu zalecenia w sprawie otwarcia negocjacji akcesyjnych.

Prezentując pakiet rozszerzeniowy, komisarz ds. rozszerzenia Olli Rehn powiedział: „Strategia rozszerzenia, którą dziś przedstawiamy, jest wyrazem naszego zaangażowania na rzecz europejskiej przyszłości Bałkanów Zachodnich i Turcji. W tych trudnych czasach kryzysu gospodarczego wnioski o członkostwo złożone przez Albanię i Czarnogórę są dowodem na niesłabnącą siłę przyciągania Unii oraz podkreślają naszą rolę w szerzeniu stabilności, bezpieczeństwa i dobrobytu. Wniosek Islandii nadaje naszemu programowi rozszerzenia nowy wymiar”.

Ruch bezwizowy dla obywateli Czarnogóry, Serbii i Byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii począwszy od 2010 r. przyniesie obywatelom namacalne korzyści. Komisja przedstawi wnioski legislacyjne w tej sprawie w odniesieniu do Albanii oraz Bośni i Hercegowiny do połowy 2010 r. pod warunkiem spełnienia przez te kraje ustalonych warunków.

Jeśli chodzi o Turcję, komisarz Rehn stwierdził:

„W Turcji widać nowe wysiłki na rzecz reform politycznych. Od dynamiki tych reform, a szczególnie od konsolidacji podstawowych wolności i praworządności, zależy postęp w negocjacjach akcesyjnych Z zadowoleniem przyjęliśmy niedawne konsultacje w sprawie ważnej inicjatywy kurdyjskiej, które – mam nadzieję – zaowocują konkretnymi działaniami na rzecz praw dla wszystkich Turków.

Cieszę się również z historycznych kroków, jakie podjęły właśnie Turcja i Armenia w kierunku normalizacji swoich stosunków. Proces ten powinien jak najszybciej doprowadzić do pełnego unormowania stosunków między tymi krajami”.

Chorwacja zrobiła znaczne postępy pod względem spełnienia warunków postawionych w negocjacjach akcesyjnych, które zostały formalnie zamknięte po tym jak Słowenia i Chorwacja porozumiały się w sprawie kwestii granicznych. Konieczna będzie kontynuacja reform, szczególnie w obszarze sądownictwa, administracji publicznej, walki z zorganizowaną przestępczością i praw mniejszości. Jeżeli Chorwacja spełni na czas wszystkie pozostałe warunki, negocjacje akcesyjne będzie można zakończyć w przyszłym roku.

Czarnogóra złożyła wniosek o członkostwo w UE w grudniu 2008 r. Na wniosek Rady Komisja przygotowuje obecnie opinię w tej sprawie. Wybory do parlamentu w Czarnogórze przebiegły zgodnie z prawie wszystkimi standardami międzynarodowymi. Należy teraz przede wszystkim kontynuować zwiększanie potencjału administracyjnego i konsolidację praworządności.

Wniosek Albanii o członkostwo w UE wpłynął w kwietniu. Komisja przygotuje opinię w tej sprawie, jak tylko otrzyma stosowny wniosek Rady. Wybory do parlamentu w Albanii spełniły większość międzynarodowych standardów. Do najważniejszych wyzwań należy nadal umacnianie praworządności oraz zapewnienie prawidłowego funkcjonowania instytucji państwowych.

W Bośni i Hercegowinie istnieje pilna potrzeba przyspieszenia najważniejszych reform. Europejska przyszłość tego kraju wymaga, aby jego przywódcy mieli wspólną wizję ogólnego kierunku, w jakim podąża Bośnia i Hercegowina, woli politycznej do spełnienia wymogów, jakie stawia integracja europejska, oraz spełnienia warunków dotyczących zamknięcia Biura Wysokiego Przedstawiciela.

Dowodem zaangażowania Serbii w zbliżenie się do UE są jej sukcesy w realizacji postanowień umowy przejściowej z UE i podjęcie najważniejszych reform. W świetle stałej współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla Byłej Jugosławii Komisja uważa, że UE powinna teraz zrealizować postanowienia umowy przejściowej. Serbia musi wykazać bardziej konstruktywną postawę w sprawie Kosowa.

W Kosowie utrzymano stabilność, sytuacja pozostaje jednak delikatna. Cywilna misja europejska EULEX została rozmieszczona w całym Kosowie i jest w pełni operacyjna. Kosowo zmaga się z wieloma problemami, takimi jak zapewnienie praworządności, walka z korupcją i zorganizowaną przestępczością, wzmocnienie potencjału administracyjnego oraz ochrona Serbów i innych mniejszości.

W oddzielnym dokumencie Komisja proponuje zmniejszenie dystansu między UE i obywatelami Kosowa między innymi na drodze dialogu w sprawie wiz, z perspektywą ewentualnego złagodzenia wymogów wizowych po przeprowadzeniu koniecznych reform i spełnieniu odpowiednich warunków.

Komisja proponuje również przedłużenie obowiązywania preferencyjnego systemu handlu (autonomiczne środki handlowe), z którego korzysta obecnie Kosowo, oraz przedstawi wytyczne negocjacyjne w sprawie umowy handlowej, jak tylko Kosowo spełni odpowiednie wymogi.