Data publikacji: 19.11.2010
Przyszłość wspólnej polityki rolnej po 2013 r.
Komisja Europejska opublikowała wczoraj komunikat „Wspólna polityka rolna (WPR) - w stronę 2020 r. : sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi”.
Reforma ma na celu zwiększenie dynamiki i konkurencyjności europejskiego sektora rolniczego oraz skuteczniejszą realizację strategii „Europa 2020” i jej wizji stymulowania rozwoju zrównoważonego, inteligentnego oraz sprzyjającego włączeniu społecznemu. Dokument przedstawia trzy warianty dalszych reform. Po przedyskutowaniu wspomnianych koncepcji, Komisja przedstawi formalne wnioski ustawodawcze w połowie 2011 r.
Przedstawiając dzisiaj komunikat, unijny komisarz ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich Dacian Cioloş podkreślił znaczenie uczynienia WPR „bardziej ekologiczną oraz sprawiedliwszą, wydajniejszą i skuteczniejszą”. Dodał: „WPR nie jest jedynie dla rolników, lecz dla wszystkich mieszkańców UE – konsumentów i podatników. Dlatego istotne jest, abyśmy zaprojektowali tę politykę w sposób bardziej zrozumiały dla ogółu oraz uwidaczniający korzyści publiczne, jakie rolnicy zapewniają całemu społeczeństwu. Europejskie rolnictwo powinno być konkurencyjne nie tylko pod względem gospodarczym, lecz również środowiskowym”.
Komisja przeprowadziła publiczną debatę oraz zorganizowała dużą konferencję na temat przyszłości WPR na początku 2010 r. Zdecydowana większość opinii wyrażonych w trakcie debaty publicznej wskazywała na trzy główne cele WPR:
- opłacalna produkcja żywności (wystarczająca ilość dostaw bezpiecznej żywności w kontekście rosnącego światowego popytu na żywność, kryzysu gospodarczego oraz coraz większej zmienności rynku w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego);
- zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu (rolnicy często muszą przedkładać względy środowiskowe nad gospodarcze, a rynek nie wynagradza poniesionych przez nich z tego tytułu kosztów);
- zachowanie równowagi terytorialnej oraz zróżnicowania regionów wiejskich (rolnictwo pozostaje główną siłą napędową rozwoju gospodarczego i społecznego obszarów wiejskich oraz istotnym czynnikiem ich aktywizowania).
W omawianym komunikacie dokonano analizy przyszłych instrumentów, które mogą pomóc w realizacji wymienionych celów. Jeżeli chodzi o płatności bezpośrednie, w komunikacie przedstawiono znaczenie redystrybucji, przeprojektowania oraz lepszego ukierunkowania wsparcia, w oparciu o obiektywne kryteria i w sposób zrozumiały dla podatnika. Kryteria te powinny obejmować kryteria gospodarcze (wskazujące na „wsparcie dochodu” jako element płatności bezpośrednich) oraz środowiskowe (odzwierciedlające dobra publiczne dostarczane przez rolników), a wsparcie powinno zostać lepiej ukierunkowane na aktywnych zawodowo rolników. W sposób wykonalny zarówno pod względem politycznym jak i gospodarczym należy zaprojektować nowy, bardziej sprawiedliwy podział funduszy z odpowiednio długim okresem przejściowym w celu uniknięcia poważnych zakłóceń.
Jedną z możliwości mogłoby być ustanowienie podstawowej płatności wspierającej dochody (która może być jednakowa w danym regionie, ale nie zryczałtowana w całej UE - opartej na nowych kryteriach i ograniczonej do określonego poziomu);
razem z obowiązkową płatnością środowiskową (doroczną) za dodatkowe działania wychodzące poza podstawowe założenia zasady wzajemnej zgodności (takie jak pokrywa zielona, płodozmian, trwałe użytki zielone czy ekologiczne odłogowanie ziemi); z płatnością za szczególne ograniczenia naturalne (określone na szczeblu UE), kwotami uzupełniającymi wypłacanymi w ramach środków rozwoju obszarów wiejskich);
oraz opcją ograniczonej płatności, zależnej od wielkości produkcji, przeznaczonej dla szczególnie wrażliwych rodzajów gospodarki rolnej (podobnej do obecnego wariantu, wdrożonego [na mocy art. 68] w ramach oceny funkcjonowania WPR). Prosty, specjalny program wsparcia powinien zwiększyć konkurencyjność małych gospodarstw, ograniczyć
obciążenia administracyjne oraz przyczynić się do ożywienia obszarów wiejskich.
W przypadku środków rynkowych, takich jak interwencja publiczna i dopłaty do prywatnego przechowywania, może istnieć zapotrzebowanie na środki usprawniające i upraszczające oraz wprowadzenie nowych elementów w odniesieniu do poprawy funkcjonowania łańcucha żywnościowego. Chociaż wspomniane mechanizmy były tradycyjnymi instrumentami WPR, kolejne reformy wzmocniły orientację rynkową rolnictwa UE i ograniczyły je do środków w zakresie „siatki bezpieczeństwa” do tego stopnia, że zapasy publiczne praktycznie przestały istnieć. W 1991 r. na środki rynkowe przeznaczano 92 proc. budżetu WPR, podczas gdy w 2009 r. stanowiły one już tylko 7 proc. wydawanych funduszy.
Polityka rozwoju obszarów wiejskich pomogła w zwiększeniu zrównoważenia gospodarczego, środowiskowego oraz społecznego obszarów wiejskich oraz sektora rolnego, jednak nadal pojawiają się głosy, iż należy włączyć w sposób horyzontalny kwestie ochrony środowiska, zmiany klimatu oraz innowacji do wszystkich istniejących programów. Zwraca się uwagę na znaczenie sprzedaży bezpośredniej oraz rynków lokalnych, oraz na potrzeby młodych rolników i nowych podmiotów. Podejście LEADER zostanie również uwzględnione w większym stopniu. Aby osiągnąć wyższą skuteczność, wysunięto pomysł zmiany podejścia na bardziej ukierunkowane na rezultaty, oraz ewentualnego określenia celów ilościowych.
Jednym z nowych elementów przyszłej polityki rozwoju obszarów wiejskich powinno być opracowanie zestawu narzędzi zarządzania ryzykiem, aby podjąć odpowiednie działania w sytuacji niepewności na rynku oraz w przypadku zmienności dochodów. Państwom członkowskim należy dać możliwość reagowania na zagrożenia związane z produkcją i dochodami za pomocą instrumentów takich jak nowe narzędzie stabilizacji dochodu zgodne z (normami) WTO czy też wzmocnione wsparcie instrumentów ubezpieczeniowych oraz funduszy wspólnego inwestowania. Analogicznie jak w przypadku płatności bezpośrednich, należy zaprojektować nowy podział funduszy oparty na obiektywnych kryteriach, ograniczając równocześnie znaczące zakłócenia pochodzące z obecnego systemu.
W komunikacie przedstawiono trzy warianty kierunku rozwoju WPR, mające na celu sprostanie następującym wyzwaniom: 1) korekta najbardziej naglących nieprawidłowości WPR za pomocą stopniowych zmian; 2) przekształcenie WPR na bardziej ekologiczną, sprawiedliwszą, skuteczniejszą i bardziej efektywną politykę; i 3) wycofanie środków wsparcia rynku oraz dochodu. We wszystkich trzech wariantach, Komisja przewiduje zachowanie obecnego systemu składającego się z 2 filarów: pierwszego filaru (obejmującego płatności bezpośrednie oraz środki rynkowe, z regułami wyraźnie określonymi na szczeblu UE) oraz drugiego filaru (na który składają się wieloletnie środki rozwoju obszarów wiejskich, a ramy opcji ustalane są na szczeblu UE, jednak ostateczna decyzja odnośnie programów pozostawiana jest państwom członkowskim lub regionom objętym wspólnym zarządzaniem). Kolejnym wspólnym elementem wszystkich trzech wariantów jest opinia, iż przyszły system płatności bezpośrednich nie może opierać się na historycznych okresach odniesienia, lecz powinien zostać powiązany z obiektywnymi kryteriami. „Obecny system przewiduje inne zasady dla państw UE-15, a inne dla państw UE-12, i nie można go kontynuować po 2013 r.”, podkreślił dzisiaj komisarz Cioloş. Bardziej obiektywne kryteria potrzebne są również w odniesieniu do przydziału środków w ramach rozwoju obszarów wiejskich.
Więcej informacji:
załącznik: opis trzech ogólnych wariantów polityki
strona internetowa:
MEMO/10/587
ZAŁĄCZNIK: OPIS TRZECH OGÓLNYCH WARIANTÓW POLITYKI
|
|
Płatności bezpośrednie
|
Środki rynkowe
|
Rozwój obszarów wiejskich
|
|
Wariant 1
|
Wprowadzić większą sprawiedliwość w rozdziale płatności bezpośrednich pomiędzy państwami członkowskimi (pozostawiając obecny system płatności bezpośrednich bez zmian)
|
Wzmocnić narzędzia zarządzania ryzykiem
Usprawnić i uprościć istniejące instrumenty rynkowe, tam gdzie to stosowne
|
Utrzymać kierunek działań wynikający z oceny funkcjonowania reformy WPR – tj. przeznaczanie większej ilości funduszy na wyzwania związane ze zmianą klimatu, wodą, różnorodnością biologiczną oraz energią odnawialną i innowacjami.
|
|
Wariant 2
|
Wprowadzić więcej równości w rozdziale płatności bezpośrednich między państwami członkowskimi i znaczącą zmianę w ich strukturze.
Płatności bezpośrednie składać się będą z :
stawki podstawowej służącej jako wsparcie dochodu,obowiązkowej dodatkowej pomocy na szczególne, „ekologiczne” dobra publiczne, uzyskiwane za pomocą prostych, ogólnych, dorocznych i pozaumownych działań rolno-środowiskowych, określonej na podstawie dodatkowych kosztów przeprowadzenia wspomnianych działańdodatkowej płatności kompensacyjnej dla obszarów o szczególnych ograniczeniach naturalnych, oraz dobrowolnego składnika wsparcia powiązanego z produkcją dla określonych sektorów i regionów[1].
Stworzyć nowy program dla małych gospodarstw.
Wprowadzić ograniczenie stawki podstawowej, biorąc jednocześnie pod uwagę, że duże gospodarstwa zapewniają zatrudnienie na obszarach wiejskich.
|
Poprawić i uprościć instrumenty rynkowe, tam gdzie to stosowne.
|
Dostosować i uzupełnić istniejące instrumenty, aby były one zgodne z priorytetami UE, przy czym wsparcie powinno się koncentrować na ochronie środowiska, przeciwdziałaniu zmianie klimatu i /lub restrukturyzacji i innowacjach, oraz zwiększyć liczbę lokalnych inicjatyw.
Wzmocnić istniejące narzędzia zarządzania ryzykiem i wprowadzić opcjonalnie narzędzie stabilizacji dochodu zgodne z kategorią zieloną WTO, mające na celu kompensację znacznej utraty dochodu
Należy przewidzieć redystrybucję środków pomiędzy państwa członkowskie w oparciu o obiektywne kryteria.
|
|
Wariant 3
|
Wycofać się z płatności bezpośrednich w obecnej formie. Zapewnić w zamian ograniczone płatności przeznaczone na środowiskowe dobra publiczne oraz dodatkowe płatności dla obszarów o szczególnych ograniczeniach naturalnych.
|
Znieść wszystkie środki rynkowe, z ewentualnym wyjątkiem klauzuli mających zastosowanie w przypadku wystąpienia zakłóceń rynku, które można wykorzystać w przypadku wystąpienia ostrych kryzysów
|
Środki będą się skupiać głownie na aspektach środowiskowych i zmianie klimatu
|
[1] Byłby on odpowiednikiem obecnego wsparcia powiązanego z produkcją, wypłacanego zgodnie z art. 68 oraz innych środków pomocy powiązanych z produkcją.
Copyright © 2021 Wir Poznań | Wszelkie prawa zastrzeżone.