Rejestr służący przejrzystości grup interesu, założony w 2011 r., funkcjonuje na podstawie Porozumienia międzyinstytucjonalnego pomiędzy Parlamentem Europejskim a Komisją Europejską.

Przeglądu tego porozumienia dokonała niedawno grupa wysokiego szczebla, której przewodniczyli wspólnie wiceprzewodniczący Komisji Maroš Šefčovič oraz wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego Rainer Wieland, a uczestniczyli w niej europarlamentarzyści ze wszystkich grup politycznych oraz obserwator reprezentujący Radę. Grupa zebrała się na dziewięciu posiedzeniach między sierpniem a grudniem 2013 r. i przedstawiła listę zaleceń służących poprawie rejestru.

W rezultacie doszło do zmiany Porozumienia międzyinstytucjonalnego, którą Komisja przyjęła 9 kwietnia 2014 r., a Parlament Europejski zatwierdził podczas posiedzenia plenarnego 15 kwietnia 2014 r. Dzień później zmienione Porozumienie uroczyście podpisali wiceprzewodniczący Komisji Maroš Šefčovič oraz przewodniczący Parlamentu Martin Schulz. Kolejny przegląd rejestru służącego przejrzystości planowany jest na rok 2017.

Zmienione Porozumienie zawiera liczne usprawnienia i wyjaśnienia, w tym:

• objaśnienie różnych sekcji, co ułatwi rejestrującym się wybór poprawnej kategorii (załącznik 1 do Porozumienia);
• zmianę procedury powiadomień i skarg, aby przyspieszyć monitorowanie i zwiększyć jego skuteczność oraz poprawić jakość danych (pkt VII oraz załącznik 4);
• wzmocnienie kodeksu postępowania (załącznik 3) przez dodanie do niego dwóch nowych punktów (f oraz i);
• zobowiązanie do wprowadzenia większej liczby zachęt motywujących do rejestracji (pkt VI). W przypadku Komisji będzie to między innymi zalecenie dla wszystkich departamentów, aby zachęcały zainteresowane podmioty oraz członków grup ekspertów do rejestracji. Ponadto komisarze nie będą już mogli patronować imprezom, których organizatorzy powinni byli się zarejestrować, lecz tego nie zrobili;
• wprowadzenie równych warunków działania dla wszystkich zarejestrowanych w odniesieniu do informacji finansowych (załącznik 2);
• bardziej zrozumiałe wyjaśnienie zakresu działalności objętych rejestrem, aby zachęcić do rejestracji kancelarie prawne (IIA ust. 10).

Szacuje się, że obecnie do rejestru wpisanych jest 75 proc. wszystkich istotnych podmiotów biznesowych i około 60 proc. organizacji pozarządowych działających w Brukseli. Na dzień dzisiejszy łączna liczba zarejestrowanych organizacji wynosi 6 500. Według ostrożnych szacunków do każdej organizacji należy średnio pięć osób, co oznacza, że kodeks postępowania rejestru służącego przejrzystości obejmuje co najmniej 32 500 przedstawicieli grup interesu.

Na razie rejestr pozostanie dobrowolny, ponieważ brak jest jasnej i bezpośredniej podstawy prawnej dla rejestru obowiązkowego, a ponadto wolą Komisji i Parlamentu jest otwarty dialog ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami bez względu na ich status.

Z dyskusji w grupie wysokiego szczebla wynika, że jedyną podstawą prawną dla rejestru obowiązkowego jest art. 352 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zastosowanie tego artykułu wiązałoby się z wieloma złożonymi kwestiami prawnymi, w szczególności w odniesieniu do zakresu rejestru oraz zgodności z innymi artykułami traktatów. Ponadto artykuł 352 wymaga jednomyślności w Radzie, a w niektórych państwach członkowskich także zatwierdzenia przez parlamenty narodowe. Obecnie Rada nie uczestniczy we wspólnym rejestrze służącym przejrzystości, choć deleguje swojego przedstawiciela w roli obserwatora na posiedzenia wspólnego sekretariatu rejestru służącego przejrzystości.

Nowy rejestr zostanie uruchomiony najpóźniej 1 stycznia 2015 r., a wspólny sekretariat rejestru służącego przejrzystości już rozpoczął prace nad wdrożeniem usprawnień.

Strona internetowa rejestru służącego przejrzystości:

http://ec.europa.eu/transparencyregister/info/homePage.do?locale=pl#pl

Nowe Porozumienie międzyinstytucjonalne:

http://ec.europa.eu/transparencyregister/info/consult-register/whatsNew.do?locale=pl#pl