Pandemia COVID-19 okazał się testem dla systemów opieki zdrowotnej i społecznej oraz odporności gospodarczej i społecznej. Wybuch pandemii nastąpił, kiedy w Europie trwał już okres głębokiej transformacji wskutek zmiany klimatu oraz zmian społecznych i demograficznych.

Zmiany demograficzne dotyczą ludzi i ich życia. Bardzo istotne jest zatem rozumienie wpływu wspomnianych zmian demograficznych na nasze społeczeństwo i reagowanie na ten wpływ. Działania w tym zakresie należy uwzględnić w pracach na rzecz odbudowy normalnej sytuacji w Europie, zarówno na płaszczyźnie społeczno-gospodarczej, jak i w dziedzinie opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej oraz w wielu innych obszarach.

Pandemia COVID-19 ukazała jak istotny jest związek między strukturą demograficzną a skutkami pandemii i możliwością odbudowy. Najstarsze pokolenie ucierpiało najbardziej, ponieważ to osoby starsze są najbardziej podatne na zagrożenia wynikające z kryzysu. Nie tylko są narażone na większe ryzyko komplikacji w razie zarażenia się. Jedną z sił napędowych odbudowy Europy jest niezbędna solidarność pokoleń.

Zarządzanie skutkami długoterminowych zmian demograficznych realizuje się w wielu różnych płaszczyznach: w sposobie zarządzania zdrowiem publicznym, budżetami publicznymi lub życiem publicznym, jak i w rozwiązywaniu takich problemów jak samotność, dbanie o siebie wzajemnie w ramach wspólnoty i dostęp do kluczowych usług. Uporanie się z tymi kwestiami będzie miało duże znaczenie dla udanego powrotu do normalności i decydujący wpływ na prędkość i zakres, w jakim będziemy mogli odbudować nasze codzienne życie, sieci społeczne i gospodarki. W perspektywie długoterminowej jest to szansa dla Europy, aby stworzyć bardziej sprawiedliwe i odporne społeczeństwo.

Komisja Europejska wspomaga państwa członkowskie w identyfikowaniu problemów związanych ze zmianami demograficznymi. W Sprawozdaniu demograficznym Komisji opisano  najważniejsze czynniki zmian demograficznych i ich oddziaływanie na Europę. Zapoczątkowuje ono proces, który z uwzględnieniem wniosków wyciągniętych z pandemii COVID-19 ma pomóc w znalezieniu konkretnych działań i rozwiązań wspierających ludzi, regiony i społeczności najbardziej dotknięte kryzysem oraz umożliwiających im dostosowanie się do zmieniających się realiów.

W ramach skutków zmian demograficznych zidentyfikowano następujące:

1. Liczba ludności w wieku produkcyjnym w Europie zmniejsza się, musimy więc znaleźć sposób na utrzymanie wzrostu gospodarczego poprzez wprowadzenie na rynek pracy większej liczby osób i zwiększenie produktywności.

2. Aby rozwiązać problem starzenia się społeczeństwa Europy, należy zmodernizować systemy opieki zdrowotnej i społecznej oraz zastanowić się, w jaki sposób finansować wyższe wydatki publiczne związane ze starzeniem się społeczeństwa.

3. Wyzwania demograficzne często znacznie się różnią w poszczególnych regionach tego samego kraju. Niektóre regiony mogą doświadczać szybkich zmian demograficznych, co prowadzi do powstawania nowych możliwości oraz wyzwań, począwszy od inwestycji w infrastrukturę i lepszą dostępność, a skończywszy na dostępie do usług. Kluczowe znaczenie będzie miało znalezienie nowych rozwiązań w celu wspierania ludzi podczas tych zmian.

4. Zmiany demograficzne mogą również wpłynąć na pozycję Europy na świecie. Udział Europejczyków w światowej populacji i PKB będzie stosunkowo mniejszy. Sprawi to, że Europa będzie musiała stać się bardziej zintegrowana, silniejsza i będzie musiała zadbać o swoją strategiczną pozycję na arenie międzynarodowej.

5. Zmiany demograficzne i równoległe transformacje – ekologiczna i cyfrowa często są od siebie zależne, nawzajem się wspierają i przyśpieszają, dlatego też prognozowanie strategiczne stanie się niezbędnym narzędziem przewidywania i przygotowywania strategii politycznych w celu rozwiązania tych problemów.

Z ustaleń zawartych w sprawozdaniu demograficznym Komisji wynika, że uniwersalne podejście nie sprawdza się w tej sytuacji. Kształtowanie polityki będzie musiało uwzględniać konkretne sytuacje. Unia Europejska, państwa członkowskie i regiony mają wspólny interes w tym, by reagować na zmiany demograficzne w sposób korzystny dla wszystkich Europejczyków. Zmiany demograficzne będą mieć wpływ na wszystkich i muszą stać się czynnikiem, który pomoże wyznaczyć kierunek działań, które pozwolą Europie wyjść z kryzysu, pobudzając do refleksji potrzebnej do budowy bardziej odpornej, zrównoważonej i sprawiedliwej Unii.

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie skutków zmian demograficznych

Ilustracja graficzna: serwis pixabay.com