Zasklepianie gleby – pokrywanie ziemi nieprzepuszczalnym materiałem – jest jedną z głównych przyczyn degradacji gleby w UE. Zasklepianie gleby często niszczy żyzne grunty rolne, zagraża różnorodności biologicznej, zwiększa ryzyko powodzi i niedoborów wody oraz przyczynia się do globalnego ocieplenia.

Nowe wytyczne w sprawie najlepszych praktyk w zakresie ograniczenia zasklepiania gleby, przeciwdziałania temu procesowi i jego kompensowania podane do wiadomości publicznej w dniu dzisiejszym przez Komisję Europejską zawierają zbiór przykładów strategii, prawodawstwa, programów finansowania, narzędzi planowania na szczeblu lokalnym, kampanii informacyjnych i wielu innych najlepszych praktyk w całej UE. Wytyczne zachęcają do inteligentniejszego planowania przestrzennego i stosowania bardziej przepuszczalnych materiałów w celu ochrony gleby. 
Komisarz ds. środowiska Janez Potočnik stwierdził: „Utrata zasobów gleby spowodowana urbanizacją i przekształcaniem krajobrazu jest jednym z głównych wyzwań środowiskowych przed którymi stoi Europa. Istnieje pilna potrzeba mądrzejszego korzystania z tego cennego zasobu, aby zapewnić możliwość korzystania z jego wielu kluczowych usług dla przyszłych pokoleń. Po prostu nie możemy zamurować sobie szans na zrównoważoną przyszłość.”
Europa jest najbardziej zurbanizowanym kontynentem na świecie. Co roku kolejne 1 000 km² (tj. powierzchnia większa od miasta Berlin) jest przekształcane na potrzeby ludzi, z czego duża część zostaje zasklepiona. Jeśli ta tendencja będzie się utrzymywać przy tym samym tempie, za 100 lat przekształcimy obszar, którego wielkość będzie porównywalna do terytorium Francji i Hiszpanii łącznie.
Tworzenie się gleby jest bardzo powolnym procesem (potrzeba setek lat, aby powstał jej jeden centymetr), a zatem zasklepianie gleby poważnie ją uszkadza i często prowadzi do jej całkowitej utraty. Dlatego też, choć należy wspierać rozwój infrastruktury, aby pobudzać wzrost gospodarczy, istnieje potrzeba bardziej efektywnego i odpowiedzialnego gospodarowania gruntami.
Zasklepianie gleby można ograniczyć poprzez inteligentne zagospodarowanie przestrzenne i zmniejszenie niekontrolowanego rozwoju miast. W zamian można wykorzystywać potencjał rozwoju wewnątrz obszarów miejskich na przykład poprzez rewitalizację opuszczonych terenów poprzemysłowych (terenów zdegradowanych). Środki łagodzące obejmują stosowanie przepuszczalnych materiałów zamiast cementu lub asfaltu, wspieranie „zielonej infrastruktury” i bardziej powszechne wykorzystanie naturalnych systemów zbierania wody deszczowej. Jeżeli środki łagodzące stosowane na miejscu są niewystarczające, można rozważyć zastosowanie środków kompensacyjnych, które mają na celu poprawę funkcji gleby w innych miejscach.
Wytyczne Komisji podkreślają znaczenie zintegrowanego podejścia do planowania przestrzennego. Skuteczne okazało się również podejmowanie konkretnych działań na poziomie regionalnym i mobilizowanie niewykorzystanych zasobów na szczeblu lokalnym.
Istniejące źródła finansowania rozwoju infrastruktury są obecnie poddawane starannemu przeglądowi w celu ograniczenia dotacji mogących sprzyjać niezrównoważonemu zajmowaniu gruntów i zasklepianiu gleby. Ograniczenie udziału opłat urbanistycznych w budżetach gmin może również stanowić wsparcie dla planowania długoterminowego.
Dalsze działania
Wytyczne zostaną przedstawione i będą omawiane na konferencji na temat rekultywacji i zasklepiania gleby zorganizowanej przez Komisję w dniach 10 i 11 maja 2012 r. w Brukseli. Zostaną one udostępnione w ciągu roku w różnych językach. Wytyczne te skierowane są do właściwych organów na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, a także do osób zawodowo zaangażowanych w planowanie przestrzenne i gospodarkę gruntami. Ponadto mają one na celu podnoszenie świadomości ogółu społeczeństwa w zakresie ustawicznej degradacji gleby.
Kontekst
Zasklepianie gleby jest jednym z największych zagrożeń dla gleby omawianych w Strategii tematycznej w dziedzinie ochrony gleby i towarzyszącym jej wniosku dotyczącym dyrektywy ustanawiającej ramy dla ochrony gleby. Źródłem wytycznych jest najnowszy Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy wydany przez Komisję Europejską w dniu 20 września 2011 r. Wspomniany plan działania sugeruje, by do 2020 r. polityka UE uwzględniała bezpośredni i pośredni wpływ na użytkowanie gruntów, oraz by współczynnik zajmowania gruntów (np. utraty gruntów rolnych, półnaturalnych lub naturalnych terenów) osiągnął poziom zerowy netto do 2050 r.
Dodatkowe informacje:
Wytyczne dotyczące najlepszych praktyk w zakresie ograniczania zasklepiania gleby, przeciwdziałania temu procesowi lub jego kompensowania:
http://ec.europa.eu/environment/soil/sealing_guidelines.htm
Konferencja 10-11 maja 2012 r. http://ec.europa.eu/environment/soil/conference_may2012.htm
Bezpłatny audiowizualny materiał informacyjny na temat zasklepiania gleby jest dostępny pod następującym adresem: TVLINK.ORG
Zob. także:
http://ec.europa.eu/environment/soil/index_en.htm
http://ec.europa.eu/environment/resource_efficiency/index_en.htm