Według opublikowanego dziś przez Komisję Europejską raportu trwający kryzys gospodarczy stanowi poważne wyzwanie dla dialogu pomiędzy przedstawicielami pracowników i pracodawców oraz rządami.

Raport pokazuje, że przeprowadzonym ostatnio reformom rządowym nie zawsze towarzyszył w pełni skuteczny dialog społeczny, co w efekcie dało w Europie stosunki pracy coraz bardziej nacechowane konfliktami.

László Andor, komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego, powiedział: „W obecnej sytuacji zmniejszonego popytu makroekonomicznego, rosnących podatków i cięć w wydatkach publicznych dialog społeczny znajduje się pod coraz większą presją. Jeśli mamy wyjść z tego kryzysu, zachowując korzyści płynące z europejskiego modelu społecznego, potrzebujemy wzmocnienia roli partnerów społecznych na wszystkich szczeblach. Dobrze ustrukturyzowany dialog społeczny jest również niezbędny, aby stawić czoło wyzwaniu, jakie stanowią zmiany demograficzne, aby stworzyć lepsze warunki pracy i osiągnąć lepszą spójność społeczną. Dialog społeczny trzeba umocnić w Europie Środkowo-Wschodniej, gdzie jest on obecnie znacznie słabszy”.

Udział przedstawicieli pracowników i pracodawców („partnerów społecznych”) w przeprowadzanych przez rządy reformach ma kluczowe znaczenie, ponieważ rozwiązania wypracowane na drodze dialogu społecznego mają szansę na większe poparcie w społeczeństwie, łatwiejszą realizację i niosą ze sobą mniejsze ryzyko powodowania konfliktów. Dlatego porozumienia zawarte z udziałem partnerów społecznych w oparciu o konsensus pomagają zapewnić długotrwałą stabilność gospodarczych i społecznych reform. Dobrze ustrukturyzowany dialog społeczny może skutecznie wzmocnić odporność Europy na problemy ekonomiczne. Kraje, w których dialog społeczny jest utrwalony, a instytucje zbiorowych stosunków pracy mają mocną pozycję, to te, które rzeczywiście cechuje większa odporność na problemy gospodarcze i społeczne oraz ogólnie spokojniejsza sytuacja. Potencjał rozwiązywania problemów, jaki daje dialog społeczny, może pomóc w przezwyciężeniu obecnego kryzysu. Nowy raport pokazuje, w jak dużym stopniu porozumienia wypracowane przez dialog społeczny w Europie mogą pozytywnie wpłynąć na życie zawodowe Europejczyków, np. w dziedzinie poprawy bezpieczeństwa i higieny oraz warunków pracy.

W świetle przeprowadzanych przez rządy wielu państw członkowskich cięć wydatków raport dotyczy głównie stosunków pracy w sektorze publicznym: w administracji, szkolnictwie, edukacji i służbie zdrowia. Zwiększenie efektywności było przez rządy państw traktowane jako priorytet restrukturyzacji tego sektora. W niektórych państwach proces ten trwa nadal, przy czym cechuje go bardziej zrównoważone podejście i ograniczone występowanie konfliktów oraz przestrzeganie w uzgodnionym wcześniej zakresie porozumień pomiędzy związkami zawodowymi i sektorem publicznym. W innych państwach metody wdrażania decyzji często nie przewidywały oparcia się na dialogu społecznym. Tendencja ta nie ogranicza się do państw otrzymujących pomoc finansową z UE i Międzynarodowego Funduszu Walutowego. W rezultacie w wielu państwach członkowskich podwyższenie podatków i cięcia wydatków publicznych wywołały falę sporów pracowniczych i pokazały, że niektóre z wprowadzanych reform, które nie były poddane dialogowi społecznemu, nie są akceptowane.

Europa Środkowo-Wschodnia

Raport poddaje również głębokiej analizie sytuację dialogu społecznego w Europie Środkowo-Wschodniej. Chociaż między państwami tego regionu występują duże różnice, wszystkie z nich, z chlubnym wyjątkiem Słowenii, mają słabe i niezintegrowane instytucje stosunków pracy. W praktyce niektóre reformy nawet utrudniają udział partnerów społecznych we wprowadzaniu zmian. Raport pokazuje, że ożywienie krajowych systemów dialogu społecznego w celu przywracania i wspierania porozumienia ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia długoterminowej stabilności przeprowadzanych reform gospodarczych i społecznych.

Inne zagadnienia, których dotyczy raport, obejmują udział partnerów społecznych w reformach związanych z bezrobociem i systemami emerytalnymi oraz w przechodzeniu na gospodarkę bardziej zrównoważoną i w mniejszym stopniu uzależnioną od paliw kopalnych. W Belgii, Francji, Niderlandach i Hiszpanii związki zawodowe uczestniczyły w procesie reformowania systemu emerytalnego, ale w innych państwach rola partnerów społecznych była minimalna, co prowadziło do konfliktów. Odnośnie do zmian klimatu raport pokazuje, że zwiększa się aktywność partnerów społecznych w tej dziedzinie, a ich stosunek do polityki zrównoważonego rozwoju jest coraz bardziej pozytywny.

Dodatkowe informacje

MEMO/13/325

Informacja na stronie internetowej DG ds. Zatrudnienia: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=89&newsId=1856&furtherNews=yes

Europejski dialog społeczny: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=103&langId=pl

Strona internetowa komisarza László Andora: http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/andor/index_pl.htm

Komisarz László Andor na Twitterze: http://twitter.com/LaszloAndorEU

Bezpłatny biuletyn informacyjny Komisji Europejskiej na temat zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego: http://ec.europa.eu/social/e-newsletter