Komisja wydaje zestaw zaleceń dotyczących tego, jak UE może zacieśnić współpracę w dziedzinie zwalczania chorób, którym można zapobiegać przez szczepienia.

Jest to odpowiedź na wyrażone w orędziu o stanie Unii w 2017 r. wezwanie przewodniczącego Jeana-Claude'a Junckera do działania w celu zwiększenia odsetka osób objętego szczepieniami oraz zapewnienia, aby wszyscy obywatele UE mieli dostęp do szczepień.

Komisarz do spraw zdrowia i bezpieczeństwa żywności Vytenis Andriukaitis zaapelował: Szczepienia, wynalezione już w XX wieku, są wciąż jedną z najbardziej skutecznych i oszczędnych metod stosowanych w dziedzinie zdrowia publicznego. Gdy widzę, jak dzieci umierają, bo nie udało im się skorzystać ze szczepień, zabrakło dla nich szczepionki bądź też ich rodzice uchylali się od szczepień, przygnębia mnie to jako lekarza. Choroby zakaźne nie zatrzymują się na granicach państw. Osłabienie immunizacji w jednym państwie członkowskim zagraża zdrowiu i bezpieczeństwu obywateli w całej UE. Zatem współpraca w tej dziedzinie leży w interesie nas wszystkich. Chrońcie swoje dzieci, szczepcie je! 

Dzięki szczepieniom można co roku ocalić od 1 do 3 milionów ludzi na świecie. Według Światowej Organizacji Zdrowia w najbliższym dziesięcioleciu szczepionki uratują życie 25 milionom osób. Jednak według Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC)z powodu niewystarczającego stanu zaszczepienia w kilku krajach UE występują niespotykane wcześniej ogniska odry i powracają inne choroby zwalczane drogą szczepień. Wciąż dochodzi w UE do zgonów dzieci i dorosłych z powodu tych chorób. 

Wniosek Komisji skupia się na trzech głównych filarach działania: 1. zwalczanie zjawiska uchylania się od szczepień oraz zwiększenie odsetka osób objętego szczepieniami; 2. zrównoważona polityka szczepień w UE; oraz 3. koordynacja na szczeblu UE i wkład w ochronę zdrowia na świecie.

We wniosku zaapelowano do Komisji i państw członkowskich o podjęcie 20 działań, w tym:

• opracowanie i wdrożenie do 2020 r. krajowych lub regionalnych planów szczepień, zakładających co najmniej 95-procentową wyszczepialność w przypadku odry;
• wprowadzenie rutynowych kontroli statusu szczepień i regularnych możliwości zaszczepienia się w różnym wieku, np. w szkołach czy w miejscu pracy;
• przedstawienie opcji wspólnej karty szczepień w formacie elektronicznym, która miałaby zastosowanie transgraniczne;
• ustanowienie do 2019 r. europejskiego portalu informacyjnego na temat szczepień, aby zapewnić dostępne online obiektywne, przejrzyste i aktualne informacje naukowe na temat korzyści ze szczepień i bezpieczeństwa szczepień;
• ograniczenie ryzyka niedoborów przez stworzenie wirtualnej hurtowni danych UE dotyczących zapasów szczepionek i zapotrzebowania na nie, tak aby ułatwić dobrowolną wymianę informacji na temat dostępnych zapasów i niedoborów niezbędnych szczepionek;
• zapewnienie wszystkim pracownikom służby zdrowia niezbędnego przeszkolenia, tak aby mogli śmiało przeprowadzać szczepienia i reagować na uchylanie się od szczepień;
• powołanie koalicji na rzecz szczepień, aby zrzeszyć europejskie stowarzyszenia pracowników służby zdrowia oraz stowarzyszenia studenckie zajmujące się tą kwestią; celem koalicji będzie zobowiązanie się do dokładnego informowania opinii publicznej, zwalczanie mitów i wymiana najlepszych praktyk;
• ustanowienie europejskiego systemu wymiany informacji, aby zgromadzić wiedzę i opracować do 2020 r. wytyczne na potrzeby podstawowego unijnego kalendarza szczepień, obejmującego dawkowanie i przedziały wiekowe, wspólnie przyjęte przez wszystkie państwa członkowskie;
• zacieśnienie partnerstwa i współpracy w dziedzinie szczepień z partnerami międzynarodowymi.

Aktualna sytuacja: kluczowe luki w szczepieniach w UE

Według najnowszych danych zgromadzonych przez ECDC liczba przypadków odry nadal wzrasta w szeregu krajów UE i EOG. W 12-miesięcznym okresie od 1 marca 2017 r. do 28 lutego 2018 r. w ramach europejskiego systemu nadzoru zgłoszono 14 813 przypadków odry. Spośród przypadków o znanym statusie szczepień 86 proc. osób nie było zaszczepionych. Co więcej, ECDC szacuje, że co roku co najmniej 40 tys. osób umiera z powodu grypy, częściowo z powodu niskiego odsetka osób objętego szczepieniami. 

Co dalej?

Wniosek Komisji będzie omawiany przez Radę i ma zostać przyjęty przed końcem 2018 r. oraz natychmiast wejść w życie. Komisja będzie następnie co trzy lata składać sprawozdanie z postępów w realizacji zalecenia. Komisja sporządzi ponadto sprawozdanie w sprawie poziomu zaufania do szczepień w UE w ramach procedury Stan zdrowia w UE, aby monitorować stosunek do szczepień.

Kontekst

W orędziu o stanie Unii w 2017 r. przewodniczący Jean-Claude Juncker zauważył: W Unii, w której wszyscy są równi, nie może być obywateli drugiej kategorii. Nie możemy zaakceptować tego, że w 2017 r. dzieci wciąż umierają na choroby, które w Europie powinny były dawno zostać wyeliminowane. (...) Tu nie ma „jeżeli", nie ma „ale". (...) W Europie nikt nie powinien umierać z powodów, których można uniknąć.

Zalecenia Komisji dotyczące chorób zwalczanych drogą szczepień opierają się na szeregu już istniejących strategii i projektów UE w dziedzinie szczepień, m.in.: na zaleceniu Rady w sprawie szczepień przeciw grypie sezonowej z 2009 r., umowie dotyczącej wspólnego udzielania zamówień ustanowionej decyzją w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia (1082/2013/UE) oraz wspólnym działaniu w zakresie szczepień, współfinansowanym z Programu działań Unii w dziedzinie zdrowia (2014–2020), którego realizacja rozpocznie się w najbliższych miesiącach i które dotyczy m.in. uchylania się od szczepień. 

Dodatkowe informacje:

Zob. MEMO/18/3458

Szczepienia – Informacje ogólne

Czytaj nasze wpisy na Twitterze: @EU_Health, @V_Andriukaitis #vaccineswork i #EUvaccines