Data publikacji: 09.05.2013
Podczas gdy unijne przepisy dotyczące jednolitego rynku gwarantują bankom możliwość prowadzenia działalności w całej UE i oferowania swoich usług ponad granicami krajowymi, obywatele cieszą się nieporównywalnie mniejszym stopniem swobody – otwarcie konta w innym państwie członkowskim jest często niemożliwe, a zmiana banku wiąże się z uciążliwymi formalnościami. Ponadto konsumenci często przepłacają za usługi świadczone przez ich bank i mają problemy ze zrozumieniem struktury i charakteru pobieranych opłat.
W związku z tym Komisja Europejska przedstawiła dziś wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie przejrzystości i porównywalności opłat związanych z prowadzeniem rachunku płatniczego, w sprawie zmiany rachunku płatniczego oraz dostępu do podstawowego rachunku płatniczego.
Michel Barnier, komisarz ds. rynku wewnętrznego i usług, stwierdził: W dzisiejszym świecie brak dostępu do podstawowego rachunku bankowego sprawia, że nasze codzienne życie staje się droższe i bardziej skomplikowane. Zaproponowana dziś dyrektywa zapewni wreszcie wszystkim obywatelom dostęp do podstawowego rachunku bankowego i umożliwi im pełne uczestniczenie w życiu społecznym oraz czerpanie korzyści z jednolitego rynku. Ułatwienie porównywania opłat i zmiany banku powinno również sprawić, że banki będą oferować lepsze warunki i niższe opłaty. Dyrektywa przyniesie korzyści także branży finansowej, stanowiąc dodatkową zachętę do oferowania produktów w skali transgranicznej i zdobywania nowych rynków.
Tonio Borg, komisarz ds. zdrowia i polityki konsumenckiej, dodał: Proponowane przepisy zapewniają konsumentom w całej UE dostęp do usług związanych z rachunkiem bankowym, możliwość porównywania ich warunków oraz – jeżeli nie będą z nich zadowoleni – łatwiejszą zmianę banku. Chcemy, by konsumenci byli lepiej informowani o opłatach zarówno przed otwarciem, jak i po otwarciu rachunku, a także by w razie potrzeby mogli łatwo i szybko zmienić bank. Przepisy te będą również sprzyjały konkurencji w branży detalicznych usług finansowych, otwierając szanse przed bankami oferującymi klientom lepsze warunki i niższe ceny.
Przepisy zaproponowane przez Komisję koncentrują się na trzech obszarach:
Dzięki zwiększeniu przejrzystości i porównywalności opłat oraz uproszczeniu procedury zmiany banku konsumenci mogą spodziewać się lepszych ofert i niższych kosztów prowadzenia rachunków bankowych. Jednocześnie branża usług finansowych skorzysta na zwiększonej mobilności klientów i obniżeniu barier dla wejścia na rynek, w tym na rynki zagraniczne.
Kontekst:
Dostęp do rachunku bankowego stał się dziś nieodzownym warunkiem pełnego uczestnictwa w życiu gospodarczym i społecznym, gdyż płatności gotówkowe są coraz rzadziej stosowane. Mimo to w Unii Europejskiej – według przeprowadzonych ostatnio badań – około 58 mln konsumentów w wieku powyżej 15 lat nie posiada rachunku płatniczego.
Badania pokazują również, że konsumenci nadal mają problemy z porównywaniem ofert różnych dostawców usług płatniczych i pobieranych przez nich opłat. Nawet jeśli takie porównanie jest możliwe, procedura zmiany rachunku jest złożona i może prowadzić do nieprzyjemnych niespodzianek. Ponadto ciągle zdarzają się sytuacje, kiedy konsumenci w UE nie mogą otworzyć rachunku poza krajem zamieszkania.
W przeszłości czyniono wprawdzie starania o zaradzenie tym problemom, w tym przez zachęcanie branży finansowej do samoregulacji oraz w drodze przyjęcia przez Komisję w lipcu 2011 r. zalecenia w sprawie dostępu do podstawowego rachunku płatniczego (zob. IP/11/897). Osiągnięto jednak tylko nieznaczną poprawę, w związku z czym konieczne są bardziej kompleksowe i wiążące prawnie środki dotyczące rachunków płatniczych, tak by zapewnić skuteczne funkcjonowanie jednolitego rynku z korzyścią dla wszystkich obywateli (zob. IP/12/164). Środki te zapisano w postaci dyrektywy, dlatego też nie są one nadmiernie szczegółowe i nakazowe, tak by uwzględnić odmienne uwarunkowania w poszczególnych państwach członkowskich.
Środki przewidziane w projekcie dyrektywy dotyczą trzech obszarów:
1. Przejrzystość opłat za prowadzenie rachunku płatniczego
Proponowana dyrektywa stanowi, że każdy dostawca usług płatniczych musi udostępnić konsumentom następujące dokumenty:
Dokumenty te muszą być sporządzone przy użyciu standardowych formatów i ujednoliconej terminologii, tak by ułatwić porównywanie różnych ofert.
Dyrektywa zawiera również wymóg, by w każdym państwie członkowskim istniała przynajmniej jedna niezależna strona internetowa zestawiająca informacje o opłatach pobieranych przez różnych dostawców usług płatniczych. Umożliwi to konsumentom łatwe porównywanie cen i warunków dostępnych na rynku rachunków płatniczych.
2. Zmiana rachunku płatniczego
Proponowana dyrektywa ułatwi również czynności związane ze zmianą konta. Gdy klient wystąpi o przeniesienie na inny rachunek wszystkich lub niektórych stałych zleceń płatniczych (poleceń przelewu lub zapłaty) ustanowionych dla jego rachunku, dostawca usług płatniczych musi zająć się wszystkimi czynnościami, które są związane z takim przeniesieniem. Klienci mogą również zażądać przelewu reszty środków pozostałych na dotychczasowym rachunku i jego zamknięcia.
Dostawca usług płatniczych musi zakończyć całą procedurę w ciągu 15 dni (lub 30 dni, jeżeli w zmianę rachunku zaangażowane są podmioty z różnych krajów UE) i usługa ta musi być świadczona bezpłatnie.
Dostawcy usług płatniczych będą też zobowiązani do udostępnienia klientom stosownych informacji o prawach przysługujących im w związku ze zmianą banku i o właściwej procedurze.
3. Dostęp do rachunku płatniczego
Proponowana dyrektywa umożliwi europejskim konsumentom otwarcie rachunku płatniczego u dowolnego dostawcy usług płatniczych w UE, nawet jeśli nie mieszkają w kraju, w którym działa ten dostawca.
Ponadto konsumenci będą uprawnieni do otwarcia rachunku płatniczego umożliwiającego podstawowe operacje niezależnie od ich miejsca zamieszkania w UE lub osobistej sytuacji finansowej. Państwa członkowskie muszą dopilnować, by na ich terytorium co najmniej jeden dostawca usług płatniczych oferował tego rodzaju rachunki płatnicze, oraz powinny informować obywateli o możliwości korzystania z takich rachunków. Dostawca usług płatniczych nie będzie mógł odmówić otwarcia takiego rachunku ze względu na sytuację finansową potencjalnego klienta.
W dyrektywie wymieniono podstawowe usługi, które muszą być dostępne w ramach takiego rachunku, w tym możliwość wypłaty gotówki i dokonywania przelewów bankowych oraz kartę debetową. W przypadku tych podstawowych rachunków płatniczych nie będzie dopuszczalne saldo debetowe (overdraft) ani inne możliwości zaciągnięcia kredytu.