Data publikacji: 21.10.2011
Twarda polityka KE wobec zjawiska wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji na rynku
W ostatnich latach postępuje globalizacja rynków finansowych, co prowadzi do powstawania nowych platform obrotu i nowych rozwiązań technicznych. Konsekwencją są niestety również nowe możliwości manipulacji na tych rynkach.
W ramach działań mających na celu wzmocnienie rynków finansowych i zwiększenie przejrzystości ich funkcjonowania Komisja Europejska przyjęła dziś wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku). Wniosek zmierza do aktualizacji i wzmocnienia obecnych ram mających na celu zapewnienie integralności rynku i ochronę inwestorów, przewidzianych w dyrektywie w sprawie nadużyć na rynku (2003/6/WE). Nowe ramy dostosują regulacje do rozwoju sytuacji na rynku, wzmocnią walkę z nadużyciami na rynkach towarowych i rynkach powiązanych instrumentów pochodnych, wzmocnią kompetencje organów regulacyjnych w zakresie prowadzenia dochodzeń i nakładania sankcji oraz zmniejszą obciążenia administracyjne dla małych i średnich emitentów.
Komisarz ds. rynku wewnętrznego i usług, Michel Barnier, powiedział: „Nadużycia na rynku to przestępstwa, które przynoszą wymierne szkody konkretnym osobom. Zjawiska wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji na rynku prowadzą do zniekształceń cen rynkowych, a przez to podważają zaufanie inwestorów i szkodzą integralności rynku. Przedstawione dzisiaj propozycje poszerzają i wzmacniają ramy prawne oraz wzmacniają kompetencje organów regulacyjnych i zaostrzają sankcje, jakimi dysponują te organy, oddając im do dyspozycji narzędzia służące utrzymywaniu porządku i przejrzystości na rynkach.
Celem wniosku jest dostosowanie unijnych przepisów do nowej rzeczywistości rynkowej, w szczególności poprzez rozszerzenie ich zakresu na instrumenty finansowe będące przedmiotem obrotu wyłącznie na nowych platformach i poza rynkiem regulowanym, które nie są obecnie objęte unijnym prawem, oraz ich dostosowanie do postępu technicznego. Wniosek wyjaśnia, że zabronione są nadużycia na rynku towarowym i rynku powiązanych instrumentów pochodnych oraz wzmacnia współpracę pomiędzy organami regulacyjnymi rynku finansowego i rynku towarowego. Wniosek obejmuje szereg środków mających zapewnić organom regulacyjnym dostęp do informacji potrzebnych w celu wykrywania i karania nadużyć na rynku. Ponieważ sankcje będące obecnie do dyspozycji organów regulacyjnych często nie posiadają charakteru odstraszającego, we wniosku przewidziano ich zaostrzenie oraz większą harmonizację, w tym możliwość nałożenia sankcji karnych, które są przedmiotem osobnego, uzupełniającego wniosku (zob. też IP/11/1218). W odpowiedzi na obawy, że koszty przestrzegania prawa unijnego stanowią dla małych i średnich emitentów zbyt wysoką barierę w dostępie do rynków finansowych, we wniosku przewidziano również przepisy dostosowane do potrzeb małych i średnich emitentów.
Cele przeglądu:
Dostosowanie regulacji do rozwoju sytuacji na rynku: Ramy regulacyjne przewidziane w pierwotnej dyrektywie w sprawie nadużyć na rynku zdezaktualizowały się w wyniku rozwoju nowych platform obrotu, obrotu poza rynkiem regulowanym oraz nowych rozwiązań technicznych, takich jak transakcje wysokiej częstotliwości. Wniosek rozszerza zakres przedmiotowy dotychczasowych przepisów unijnych na instrumenty finansowe będące przedmiotem obrotu wyłącznie na wielostronnych platformach obrotu (MTF), innych zorganizowanych platformach obrotu (OTF) oraz obrotu poza rynkiem regulowanym (OTC). Dzięki temu przepisy dotyczące nadużyć na rynku obejmować będą obrót wszystkimi instrumentami finansowymi na wszystkich platformach. Wyjaśniono również, które strategie transakcji wysokiej częstotliwości stanowią zabronioną manipulację na rynku (np. składanie zleceń bez zamiaru zawarcia transakcji, wyłącznie w celu zaburzenia funkcjonowania systemu obrotu – tzw. „quote stuffing”). Rynki towarowe stają się coraz bardziej zglobalizowane i wzajemnie powiązane z rynkami instrumentów pochodnych, co prowadzi do nowych możliwości nadużyć o charakterze transgranicznym i międzyrynkowym. Zakres przedmiotowy przepisów rozszerzono zatem na nadużycia na rynku towarowym i rynku powiązanych instrumentów pochodnych.
Wzmocnienie kompetencji organów regulacyjnych w zakresie prowadzenia dochodzeń i nakładania sankcji: We wniosku rozszerzono obecny zakres zgłaszania podejrzanych transakcji, obejmując nim również podejrzane niezrealizowane zamówienia oraz podejrzane transakcje poza rynkiem regulowanym. Przyznano organom regulacyjnym uprawnienia do uzyskania od operatorów telekomunikacyjnych rejestrów połączeń telefonicznych i rejestrów przesyłu danych lub uzyskania dostępu do prywatnych dokumentów bądź wstępu na teren prywatny w przypadku uzasadnionego podejrzenia wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji na rynku. Wstęp na teren prywatny wymaga ponadto uprzedniego uzyskania nakazu sądowego. Zobowiązano także państwa członkowskie do zapewnienia ochrony osobom zgłaszającym przypadki naruszenia oraz ustalono wspólne reguły dotyczące stosowania zachęt w zamian za przekazywanie informacji o naruszeniach na rynku. Wprowadzono także nowe pojęcie „próby manipulacji na rynku”, aby umożliwić organom regulacyjnym nałożenie sankcji w przypadku, gdy ktoś podejmuje próbę dokonania manipulacji na rynku, ale nie uda mu się faktycznie przeprowadzić transakcji.
Proponuje się przyjęcie pewnych wspólnych zasad, np. że wysokość grzywny nie powinna być mniejsza niż zysk z nadużycia na rynku (o ile można go ustalić), a jej maksymalna wysokość nie powinna być mniejsza od dwukrotności takiego zysku. Jednocześnie wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie sankcji karnych za nadużycia na rynku zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia sankcji karnych za przestępstwa w zakresie wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji rynkowych, o ile zostały popełnione umyślnie.
Zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla małych i średnich emitentów: Wymogi w zakresie ujawniania informacji wobec emitentów działających na rynkach małych i średnich przedsiębiorstw zostaną odpowiednio dostosowane do ich potrzeb, a emitenci na tych rynkach będą zwolnieni z obowiązku sporządzania wykazów osób mających dostęp do informacji poufnych, chyba że zażąda tego organ nadzoru. Wyższy będzie również próg zgłaszania transakcji dokonywanych przez osoby związane z zarządem.
Kolejne kroki
Wniosek zostaje obecnie przekazany do Parlamentu Europejskiego i Rady, gdzie będzie negocjowany w celu jego przyjęcia. Przyjęte rozporządzenie stosowałoby się po upływie 24 miesięcy od daty wejścia w życie.
Nadużycia na rynku
Ze zjawiskiem wykorzystywania informacji poufnych mamy do czynienia, gdy osoba zajmująca się obrotem instrumentami finansowymi jest w posiadaniu informacji poufnych dotyczących tych instrumentów i mogących wpływać na ich cenę. Zjawisko manipulacji na rynku polega na sztucznym manipulowaniu cenami instrumentów finansowych poprzez takie praktyki jak rozpowszechnianie fałszywych informacji lub pogłosek oraz zawieranie transakcji dotyczących danych instrumentów finansowych. Praktyki te nazywa się zbiorczo nadużyciami na rynku.
Zob. również MEMO/11/715
Dodatkowe informacje:
Inwestorzy, którzy wykorzystują informacje poufne i dokonują manipulacji na rynkach poprzez rozpowszechnianie fałszywych lub błędnych informacji mogą obecnie uniknąć kar, wykorzystując różnice w prawie krajowym 27 państw członkowskich UE. W niektórych państwach władze nie mają skutecznych uprawnień do nakładania sankcji, w innych zaś brak jest sankcji karnych w odniesieniu do określonych przestępstw polegających na wykorzystywaniu informacji poufnych i manipulacjach na rynku. Skuteczne sankcje mogą jednak mieć silny efekt odstraszający i zwiększyć integralność rynków finansowych UE. Dlatego też Komisja Europejska przestawiła dziś wniosek dotyczący przyjęcia ogólnounijnych przepisów mających zagwarantować stosowanie minimalnych sankcji karnych w przypadku wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji na rynku. Komisja po raz pierwszy korzysta z przyznanych jej na mocy traktatu lizbońskiego nowych uprawnień do egzekwowania polityki UE za pomocą sankcji karnych.
Zgodnie z proponowaną dyrektywą, państwa członkowskie zobowiązane są do podjęcia niezbędnych środków w celu zapewnienia, że przestępstwa związane z wykorzystywaniem informacji poufnych i manipulacjami na rynku będą podlegać sankcjom karnym.
Państwa członkowskie będą również zobowiązane do nakładania sankcji karnych za podżeganie do nadużyć rynkowych, pomoc i współudział w nich, jak również za usiłowanie popełnienia takich przestępstw. Dyrektywa uzupełnia przedłożony dziś wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji na rynku, poprawiającego istniejące już ramy prawne UE i wzmacniającego sankcje administracyjne.
Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości, powiedziała: „W czasie obecnego kryzysu istotne jest, aby obywatele odzyskali zaufanie do naszych rynków. Dlatego też jako uzupełnienie skutecznego nadzoru nad rynkami Komisja proponuje dzisiaj, by wzmocnić egzekwowanie przepisów UE dotyczących zakazu wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji na rynku za pomocą przepisów prawa karnego. Zachowania przestępcze nie powinny mieć miejsca na europejskich rynkach finansowych!”
Odpowiedzialny za rynek wewnętrzny i usługi komisarz Michel Barnier stwierdził: „Sankcje za nadużycia na rynku są obecnie zbyt rozbieżne i brak im niezbędnego skutku odstraszającego. Wprowadzając sankcje karne w odniesieniu do poważnych nadużyć na rynku obejmujące całe terytorium UE wysyłamy wyraźny sygnał do potencjalnych sprawców – jeśli będą oni wykorzystywać informacje poufne lub dokonywać manipulacji na rynku, czeka ich więzienie i wpis do rejestru karnego. Przedstawione wnioski przyczynią się do poprawy integralności rynku, jak również do zwiększenia zaufania inwestorów i wyrównania warunków konkurencji na rynku wewnętrznym.”
Określenie przestępstw kryminalnych na poziomie UE
Ze zjawiskiem wykorzystywania informacji poufnych mamy do czynienia, gdy osoba, posiadająca dostęp do informacji poufnych mających wpływ na kształtowanie cen, wykorzystuje je w trakcie transakcji dotyczących danych instrumentów finansowych.
Zjawisko manipulacji na rynku polega na sztucznym manipulowaniu cenami instrumentów finansowych, na przykład za pomocą rozpowszechniania fałszywych lub wprowadzających w błąd informacji i zawieranie transakcji dotyczących danych instrumentów finansowych, w celu uzyskania zysku z takiego działania. Praktyki te nazywa się zbiorczo nadużyciami na rynku.
We wniosku dotyczącym dyrektywy określono dwa przestępstwa – wykorzystywanie informacji poufnych oraz manipulacje na rynku – które państwa członkowskie powinny uznać za przestępstwa kryminalne, jeżeli zostały one popełnione umyślnie. Zgodnie z wnioskiem dotyczącym rozporządzenia w sprawie wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji na rynku, poniższe transakcje są wyłączone z zakresu stosowania wspomnianego rozporządzenia: programy stabilizacyjne i programy odkupu, działania związane z polityką pieniężną i obsługą zadłużenia, jak również transakcje w związku z uprawnieniami do emisji w ramach realizacji polityki w dziedzinie klimatu.
Ponadto we wniosku nałożono na państwa członkowskie obowiązek penalizacji podżegania do wykorzystywania informacji poufnych i manipulacji na rynku, pomocy i współudziału w tych działaniach, a także usiłowania popełnienia wyżej wymienionych przestępstw. Odpowiedzialność karna bądź inna niż karna powinna również zostać rozszerzona na osoby prawne.
Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby sankcje karne nałożone za wspomniane naruszenia były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Wniosek zawiera klauzulę rewizji, zobowiązującą Komisję do przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania dotyczącego stosowania dyrektywy oraz – w razie potrzeby – konieczności dokonania rewizji jej przepisów, w szczególności w odniesieniu do zasadności wprowadzenia wspólnych minimalnych zasad dotyczących rodzajów i poziomów sankcji karnych. Sprawozdanie takie Komisja zobowiązana będzie przedstawić w terminie czterech lat od daty wejścia dyrektywy w życie. W razie potrzeby do sprawozdania dołączone zostaną odpowiednie wnioski ustawodawcze.
Jest to pierwszy wniosek ustawodawczy na podstawie nowego art. 83 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który stanowi o przyjęciu wspólnych minimalnych zasad w zakresie prawa karnego w przypadku, gdy okaże się to niezbędne w celu zapewnienia skutecznej realizacji jednolitej polityki UE. Obecne systemy sankcji stosowane w państwach członkowskich w odniesieniu do przestępstw dotyczących nadużyć na rynku nie są wystarczająco skuteczne. Systemy te są zbyt rozbieżne, a stosowane w nich definicje wspomnianych przestępstw nie zawsze się pokrywają, co umożliwia sprawcom korzystanie z luk prawnych.
Dzisiejszy wniosek stanowi krok w kierunku wyznaczonym w komunikacie Komisji „W kierunku polityki kryminalnej UE: Zapewnienie skutecznej realizacji polityki UE” z dnia 20 września 2011 r. (zob. IP/11/1049). W jego ramach na podstawie jasnych i udokumentowanych informacji przeprowadzono ocenę istniejących krajowych systemów egzekwowania prawa, jak również ocenę wartości dodanej wspólnych unijnych minimalnych standardów prawa karnego, z uwzględnieniem zasad konieczności, proporcjonalności i pomocniczości.
Przedłożony dzisiaj wniosek jest również częścią działań podjętych w następstwie komunikatu Komisji w sprawie „Wzmocnienia systemów sankcji w branży usług finansowych” z dnia 8 grudnia 2010 r. (zob. IP/10/1678). W komunikacie przewidziano wprowadzenie sankcji karnych za najpoważniejsze naruszenia przepisów z dziedziny usług finansowych, jeżeli miałyby się one okazać niezbędne dla zapewnienia skutecznego stosowania tych przepisów.
Dalsze działania
Wniosek zostaje obecnie przekazany do Parlamentu Europejskiego i Rady, gdzie będzie negocjowany w celu jego przyjęcia. Po przyjęciu dyrektywy państwa członkowskie będą miały dwa lata na transponowanie jej do krajowego porządku prawnego.
Zob. również IP/11/1217 i MEMO/11/715
Więcej informacji:
Strona internetowa wiceprzewodniczącej Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości:
Strona internetowa Michela Barniera, komisarza ds. rynku wewnętrznego i usług:
IP/11/1218 IP/11/1217
Copyright © 2021 Wir Poznań | Wszelkie prawa zastrzeżone.