W dniu 29 listopada 2015 r. podczas szczytu UE-Turcja Turcja i UE uruchomiły wspólny plan działania mający na celu zacieśnienie współpracy na rzecz wsparcia syryjskich uchodźców korzystających z tymczasowej ochrony i społeczności ich przyjmujących w Turcji oraz wzmocnienie współpracy w zapobieganiu nielegalnym przepływom migracyjnym do UE.

Komisja Europejska opublikuje dziś sprawozdanie z realizacji wspólnego planu działania UE-Turcja, dokonując oceny realizacji odpowiednich zobowiązań podjętych w jego ramach.

Pierwszy wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Frans Timmermans powiedział: „Z zadowoleniem przyjmuję podjęte już przez władze tureckie działania mające na celu powstrzymanie nielegalnych przepływów migracyjnych, jak np. otwarcie rynku pracy dla uchodźców z Syrii. Nie należy mieć złudzeń, że kryzys uchodźczy się zakończy, zanim nie zostaną ostatecznie usunięte jego podstawowe przyczyny, w szczególności trwająca wojna w Syrii. Wraz z naszymi tureckimi partnerami będziemy nadal współpracować nad pełnym wdrożeniem wspólnego planu działania, tak byśmy mogli wywiązać się z podjętych zobowiązań i uporządkować przepływy migracyjne. Obejmuje to walkę z przemytnikami oraz zapobieganie nielegalnym wyjazdom z Turcji do Europy".

Komisarz ds. polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia Johannes Hahn dodał: „Ze strony UE zakończyliśmy tworzenie Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji, w ramach którego w ciągu najbliższych dwóch lat udostępnione zostaną środki w wysokości 3 mld euro. Instrument ten powstał po to, by zmierzyć się z napływem uchodźców. Wraz z władzami tureckimi pracujemy na pełnych obrotach nad oceną potrzeb, aby środki te mogły być wypłacone jak najszybciej".

Turcja musi w trybie pilnym dokonać znacznych postępów w zapobieganiu nielegalnym wyjazdom migrantów i uchodźców z jej terytorium do UE, w szczególności poprzez intensyfikację operacji na lądzie. Od października liczba osób nielegalnie przybywających do UE z Turcji stale się zmniejsza, jednak łączna liczba przyjazdów pozostaje wysoka jak na zimową porę roku. Średnia liczba osób przybywających codziennie z Turcji do Grecji wyniosła w styczniu 2 186 w porównaniu z 6 929 w październiku i 3 575 w grudniu.

W sprawozdaniu wskazano szereg konkretnych działań, które Turcja już podjęła w ramach realizacji planu działania. Wprowadzenie w dniu 8 stycznia br. obowiązku wizowego dla Syryjczyków przybywających do Turcji z państw trzecich drastycznie ograniczyło liczbę Syryjczyków przybywających do Turcji z Libanu i Jordanii. Kolejnym istotnym krokiem w założonym kierunku było przyjęcie w dniu 15 stycznia br. środków mających zapewnić Syryjczykom korzystającym z tymczasowej ochrony w Turcji dostęp do rynku pracy.

Wzywa się Turcję do kontynuowania starań na rzecz pełnej i skutecznej realizacji planu. Turcja powinna usprawnić wdrażanie dwustronnej umowy o readmisji z Grecją, a także powinna być gotowa do wdrożenia umowy o readmisji między UE a Turcją w odniesieniu do obywateli państw trzecich od dnia 1 czerwca 2016 r. W związku z tym Komisja Europejska przyjęła dzisiaj wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie stanowiska, jakie ma zostać zajęte w imieniu Unii Europejskiej we Wspólnym Komitecie ds. Readmisji w sprawie stosowania postanowień dotyczących readmisji obywateli państw trzecich i bezpaństwowców, w celu przyspieszenia realizacji tych zobowiązań do czerwca 2016 r.

Turcja powinna także zwiększyć możliwości tureckiej straży przybrzeżnej w zakresie przechwytywania, a także wzmocnić przepisy oraz zintensyfikować działania i współpracę z państwami członkowskimi UE w walce z przemytem i przemytnikami.

UE ze swojej strony powinna zapewnić możliwie jak najszybsze dostarczanie pomocy w ramach niedawno utworzonego Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji. Na pierwszym posiedzeniu komitetu sterującego tego instrumentu, które odbędzie się w dniu 17 lutego br., omówione zostaną konkretne działania, które mogą być finansowane z kwoty 3 mld euro pochodzącej z budżetu UE i z budżetów państw członkowskich. Priorytetowe obszary działań obejmą: pomoc humanitarną, edukację, integrację na rynku pracy, dostęp do opieki zdrowotnej, włączenie społeczne i projekty infrastrukturalne.

Kontekst

Położenie geograficzne Turcji sprawia, że jest ona głównym krajem pierwszego przyjęcia i tranzytu dla migrantów. W kraju tym znajduje się obecnie ponad 2,5 mln osób ubiegających się o azyl i uchodźców.

Turcja podejmuje godne pochwały wysiłki, by zapewnić zakrojoną na ogromną skalę pomoc humanitarną i wsparcie osobom szukającym schronienia, których liczba jest bezprecedensowa i stale rośnie. Na zażegnanie tego kryzysu Turcja przeznaczyła już ponad 7 mld euro z zasobów własnych.

W dniu 15 października Komisja Europejska osiągnęła porozumienie ad referendum z Turcją w sprawie wspólnego planu działania na rzecz zacieśnienia współpracy w zakresie zarządzania migracją. Ma on służyć koordynacji wysiłków podejmowanych w celu rozwiązania problemu uchodźców.

Wspólny plan działania uruchomiono na szczycie UE-Turcja w dniu 29 listopada 2015 r.

W planie działania wyszczególniono szereg wspólnych działań, które mają zostać wdrożone w trybie pilnym przez Unię Europejską i Republikę Turcji, aby w skoordynowany sposób zmierzyć się ze wspólnymi wyzwaniami i uzupełnić wysiłki Turcji na rzecz zarządzania dużą liczbą osób wymagających ochrony w tym kraju. Ponadto Unia Europejska – jej instytucje i państwa członkowskie – zobowiązała się również do zwiększenia zaangażowania politycznego w Turcji, udzielenia jej znacznego wsparcia finansowego, przyspieszenia realizacji harmonogramu liberalizacji reżimu wizowego oraz ożywienia procesu akcesyjnego Turcji.