Dbając o najwyższe światowe standardy bezpieczeństwa konsumentów Europa musi bardziej niż kiedykolwiek polegać na sprawności systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (RASFF).

Niezależnie od głównej funkcji od momentu utworzenia systemu przed 35 laty, czyli strzeżenia bezpieczeństwa żywności, według sprawozdania z działalności RASFF za rok 2013 jest on kluczowym narzędziem pozwalającym na zidentyfikowanie i doprowadzenie do wycofania z obiegu produktów, w przypadku których stwierdzono oszustwa.

Jak to ujął komisarz ds. zdrowia Tonio Borg: „RASFF to nieodzowne narzędzie szybkiej reakcji na sytuacje zagrażające bezpieczeństwu żywności w UE, umożliwiające błyskawiczną wymianę informacji służących ochronie europejskich konsumentów. Przy okazji afery mięsnej z koniną zobaczyliśmy system RASFF w działaniu: ustalono źródła produktów spożywczych z domieszką koniny i wycofano je z rynku". I podsumował: „A teraz będziemy jeszcze bliżej europejskich konsumentów dzięki nowatorskiemu narzędziu – nowemu portalowi RASFF dla konsumentów, który daje im pełny dostęp do informacji o ostrzeżeniach i zawiadomieniach o wycofaniu z rynku wydanych przez stosowne organy zdrowia publicznego i podmioty gospodarcze w każdym kraju UE".

Podsumowanie wyników

Wydane dziś sprawozdanie roczne obejmuje okres sprawozdawczy od 2013 r., kiedy za pośrednictwem RASFF przekazano 3 205 nowych powiadomień, w tym 596 sklasyfikowanych jako zagrożenie, 442 – jako powiadomienie informacyjne w celu działań następczych, 705 – powiadomienie informacyjne a 1 462 – jako powiadomienie o odrzuceniu na granicy. Następstwem nowych powiadomień było 5 158 powiadomień o podjęciu działań następczych, czyli na każde nowe powiadomienie przypada około 1,6 działań następczych. Powiadomienia o działaniach następczych prowadzą do rozmaitych działań, przykładowo: do wycofania z obrotu, zatrzymania lub nawet zniszczenia inkryminowanych produktów spożywczych. Łączna liczba zgłoszeń przekazywanych za pośrednictwem RASFF w 2013 r. spadła o 9 proc. w porównaniu do roku 2012.

Wiele z najistotniejszych odnotowanych problemów dotyczyło ognisk chorób przenoszonych przez żywność wywołanych  obecnością  wirusa zapalenia wątroby typu A w mieszankach jagód i truskawek. Zgłoszenia dotyczyły także niepożądanych reakcji powodowanych przez suplementy żywnościowe zawierające potencjalnie niebezpieczne składniki, przez bakterie Escherichia coli wytwarzające toksynę Shiga (STEC) w mięsie i pozostałości pestycydów w produktach roślinnych.

Powody powiadomień

Przeważająca większość spośród 3 205 nowych zgłoszeń przekazywanych przez RASFF w 2013 r. (2 710, tj. 84,6 proc.) dotyczyła żywności; 272 (8,5 proc.) dotyczyło paszy, a pozostałe 223 takie informacje (6,9 proc. ogółu) dotyczyły materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

Inne kwestie: przeciwko fałszerstwom spożywczym

Mimo że nie stwierdzono ryzyka w zakresie bezpieczeństwa żywności, system RASFF okazał się pomocny w błyskawicznym rozpowszechnieniu informacji o produktach spożywczych sfałszowanych dodatkiem koniny. W pierwszej połowie 2013 r. i później przyczyniło się to do przyspieszenia dochodzeń w państwach członkowskich UE i wypracowania wspólnego, przekrojowego obrazu sytuacji, co pozwala prześledzić cały łańcuch aż do źródła nadużyć.

Dalsze działania

Dostępne wskaźniki sugerują coraz większą potrzebę wymiany informacji o przypadkach międzynarodowych nadużyć związanych z żywnością, które są coraz bardziej wyrafinowane.

Komisja opracowuje system informatyczny do obsługi nadużyć związanych z żywnością, zainspirowany RASFF, który będzie podstawą działalności nowo utworzonej unijnej sieci zwalczania oszustw żywnościowych. Wspomniany system informatyczny stanie się platformą transgranicznej współpracy administracyjnej organów krajowych, służącą szybkiej wymianie informacji na temat przypadków wprowadzania w błąd i oszustw w sektorze spożywczym. Ułatwi to prowadzenie śledztw ponad granicami.

Kontekst

RASFF, który powstał 35 lat temu jako sieć mająca usprawniać transgraniczny przepływ informacji między jego członkami, odgrywa dziś kluczową rolę w zapewnianiu wysokiego poziomu bezpieczeństwa żywności dla obywateli Europy, a więc przebył niewątpliwie długą drogę, zważywszy, jak skromne były jego początki.

System RASFF umożliwia szybką i skuteczną wymianę informacji między państwami członkowskimi i Komisją, w przypadku gdy w łańcuchu żywnościowym ludzi lub zwierząt stwierdza się obecność czynnika stanowiącego zagrożenie dla zdrowia publicznego. Wszyscy członkowie sieci RASFF (UE-28, Komisja Europejska, EFSA, Urząd Nadzoru EFTA oraz Islandia, Norwegia, Liechtenstein i Szwajcaria) dysponują jednostkami dyżurującymi 24 godziny na dobę, co umożliwia bezzwłoczne przesyłanie i otrzymywanie powiadomień gwarantujących wspólną i skuteczną reakcję. Dzięki systemowi RASFF udało się wyeliminować wiele zagrożeń, tym samym unikając narażenia na szwank zdrowia konsumentów w Europie.

Bliższe informacje:

http://ec.europa.eu/food/safety/rasff/index_en.htm

Ostatnie sprawozdanie RASFF z danymi w formie graficznej:

http://ec.europa.eu/food/safety/rasff/reports_publications/index_en.htm

Nowy portal konsumencki:

http://ec.europa.eu/food/safety/rasff/for_consumers/index_en.htm