Komisja Europejska i Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa przedstawili dziś przyszły kierunek konstruktywnego zaangażowania Unii w regionie arktycznym.

Region ten jest kluczowym składnikiem środowiska naturalnego Ziemi. Zmiana klimatu w Arktyce następuje dramatycznie szybko, widoczna jest już w skali rocznej, co znacząco odbija się na ekosystemie i trybie życia mieszkańców tego regionu. Równocześnie szybko topniejąca pokrywa lodowa oceanów oraz postęp technologiczny otwierają nowe możliwości ekonomiczne w regionie, takie jak żegluga, wydobycie, pozyskiwanie energii i rybołówstwo. Mimo że te gałęzie działalności przynoszą korzyści światowej gospodarce, wymagają również ostrożnego i zrównoważonego podejścia – jeśli nie zostaną zachowane najwyższe standardy ochrony środowiska, można oczekiwać dalszych konsekwencji dla wrażliwego regionu arktycznego.

Catherine Ashton, wysoka przedstawiciel UE i wiceprzewodnicząca Komisji, oświadczyła: „Poprzez przedstawione dziś działania chcemy pokazać światu, że UE poważnie traktuje swoje zobowiązania wobec regionu arktycznego. Sytuacja w regionie arktycznym sprawia, że nasze działania w zakresie przeciwdziałania globalnej zmianie klimatu są jeszcze pilniejsze i mają coraz większe znaczenie dla Unii Europejskiej ze względów strategicznych, ekonomicznych i środowiskowych. UE pragnie wnieść pozytywny wkład we współpracę między państwami arktycznymi oraz uwzględnić potrzeby ludności tubylczej i społeczności lokalnych zamieszkujących obszary arktyczne”.

Komisarz ds. gospodarki morskiej i rybołówstwa Maria Damanaki stwierdziła: „Region arktyczny przechodzi szybkie, ale gruntowne zmiany, które umożliwiają rozpoczęcie nowego rodzaju działalności gospodarczej w regionie, który znajduje się w szczególnie trudnej sytuacji. Pewne wyzwania i szanse środowiskowe wymagają uwagi całego świata, a UE może udzielić znaczącego wsparcia w zakresie: badań, finansowania, walki z globalnym ociepleniem i rozwoju technologii przyjaznych dla środowiska. Taki jest właśnie cel zintegrowanej polityki morskiej UE – przyczynić się do stworzenia wspólnych rozwiązań na rzecz zrównoważonej gospodarki morskiej”.

Zarówno Wysoka Przedstawiciel Ashton jak i komisarz Damanaki odwiedzili region arktyczny tej wiosny: Wysoka Przedstawiciel Ashton była w Finlandii, Szwecji i Norwegii, w tym w archipelagu Svalbard, natomiast komisarz Damanaki odwiedził Grenlandię.

Komunikat zawiera szereg środków wspierających skuteczne zarządzanie Arktyką. Obejmują one:

•          wsparcie arktycznych badań w ramach proponowanego przez Komisję zainwestowania 80 mld EUR w program badań innowacji „Horyzont 2020” (zob. IP/11/1475);

•          uczestnictwo w działaniach poszukiwawczo-ratunkowych w regionie arktycznym poprzez uruchomienie kolejnej generacji satelitów do obserwacji Ziemi (zob. IP/11/1477);

•          przyspieszenie działań służących walce ze zmianą klimatu;

•          wykorzystanie możliwości finansowania przez UE w celu zoptymalizowania zrównoważonego rozwoju w regionie arktycznym z korzyścią dla społeczności lokalnych i tubylczych;

•          wspieranie i rozwój przyjaznych dla środowiska technologii, które mogą być wykorzystane w przemyśle wydobywczym w Arktyce;

•          wzmocnienie dwustronnego dialogu na temat kwestii arktycznych z Kanadą, Islandią, Norwegią, Rosją i Stanami Zjednoczonymi, w tym poprzez wystąpienie o przyznanie statusu stałego obserwatora w Radzie Arktycznej;

•          przyspieszenie działań na rzecz nawiązania stałego dialogu z przedstawicielami organizacji ludności tubylczej na temat polityki i programów UE.

•          Zmiana klimatu: UE, starając się osiągnąć cel zapisany w protokole z Kyoto, włączyła obniżenie emisji gazów cieplarnianych o 20% do swoich przepisów i realizuje długoterminowy cel zmniejszenia emisji do 2050 r. o 80-95%.

•          Zrównoważony rozwój: na okres finansowania 2007–2013 UE zapewniła ponad 1,14 mld EUR na rozwój potencjału gospodarczego, społecznego i środowiskowego regionów arktycznych UE i obszarów sąsiednich.

•          Badania: przez ostatnich dziesięć lat UE zapewnia największy wkład w badania arktyczne, przeznaczając około 200 mln EUR z unijnych środków na międzynarodową działalność badawczą w tym regionie.

Parlament Europejski i państwa członkowskie UE mają teraz możliwość przedstawić swoje stanowisko na temat proponowanych działań. Komunikat jest również początkiem procesu dialogu i konsultacji z krajami arktycznymi, ludnością tubylczą i innymi zainteresowanymi stronami w celu udoskonalenia polityki UE wobec Arktyki.

Lata 2005–2010 to najcieplejszy okres odnotowany kiedykolwiek w Arktyce, a z prognoz wynika, że w ciągu następnych 30–40 lat pokrywa lodowa w tym regionie ma całkowicie topnieć w ciągu lata. Tak szybkie zmiany mogą otworzyć dostęp do bogatych złóż surowców naturalnych, takich jak ropa naftowa i gaz, i umożliwiają otwarcie szlaków żeglugowych, które pozwoliłyby zaoszczędzić czas i koszty transportu na ważnych szlakach handlowych między Europą a Azją. Rada Arktyczna jest najważniejszym międzynarodowym forum, któremu powierzono zadanie dbania o zrównoważony rozwój i ochronę środowiska w regionie arktycznym. Członkami Rady Arktycznej są państwa arktyczne (Kanada, Dania reprezentująca Grenlandię i Wyspy Owcze, Finlandia, Islandia, Norwegia, Federacja Rosyjska, Szwecja i Stany Zjednoczone). Organizacje ludności tubylczej są Stałymi Członkami Rady Arktycznej. W grudniu 2008 r. Komisja Europejska wystąpiła do Rady Arktycznej w imieniu UE o przyznanie jej statusu obserwatora; wniosek ten został ponownie potwierdzony pod koniec 2011 r. Decyzja w sprawie tego wniosku ma zostać podjęta na spotkaniu ministerialnym Rady Arktycznej, które odbędzie się w Kirunie w maju 2013 r.

MEMO 12/517: Polityka arktyczna UE: pytania i odpowiedzi (strona w jęz. angielskim)

http://eeas.europa.eu/arctic_region/index_en.htm

http://ec.europa.eu/maritimeaffairs/policy/sea_basins/arctic_ocean/index_en.htm