W UE co roku zgłaszanych jest 30 mln poważnych przestępstw. UE wpiera współpracę mającą na celu pociąganie do odpowiedzialności sprawców przestępstw, ale co dzieje się z milionami ofiar przestępstw?

Ich traumatyczne doświadczenia mogą zostać jeszcze pogłębione przez trudne przesłuchanie czy proces, pogwałcenie ich prywatności lub lekceważące traktowanie ich sprawy. Na całym obszarze UE – w swojej ojczyźnie czy za granicą – ofiary mają prawo być traktowane z szacunkiem oraz otrzymać wsparcie, ochronę, kompensatę i dostęp do wymiaru sprawiedliwości. Komisja Europejska rozpoczyna dzisiaj publiczne konsultacje na temat tego, jak chronione są ofiary, jakiego rodzaju wsparcie otrzymują oraz czy konieczne są jakieś usprawnienia. Komisja wykorzysta wyniki tych konsultacji podczas opracowywania kompleksowego zestawu przepisów i środków praktycznych, który zostanie zaproponowany w pierwszej połowie 2011 r. Konsultacje potrwają do dnia 30 września 2010 r.

„Każdy z nas może stać się ofiarą przestępstwa lub przemocy. Niestety co roku staje się to udziałem wielu milionów ludzi. Nie możemy cofnąć wyrządzonej krzywdy, ale możemy zminimalizować skutki przestępstwa, pomóc tym osobom odzyskać równowagę oraz upewnić się, że są one właściwie traktowane i mogą dochodzić sprawiedliwości, na którą zasługują – powiedziała wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa. „Ofiary nie powinny być po raz drugi wiktymizowane – zwłaszcza jeśli zdecydują się skorzystać ze swoich praw do przemieszczania się wewnątrz UE. Musimy również znaleźć właściwą drogę prawną w celu realizacji nakazów ochrony wydanych w jednym z państw członkowskich, aby ofiary mogły mieć pewność, że zostaną one uznane w innym państwie. Komisja będzie działać w celu zapewnienia sprawiedliwości ponad granicami, opierając się na satysfakcjonujących pracach przygotowawczych dotyczących ochrony ofiar, przeprowadzonych przez hiszpańską Prezydencję podczas ostatnich sześciu miesięcy”.

Każdy może paść ofiarą przestępstwa. W 2007 r. zgłoszono 30 mln poważnych przestępstw, jednak większość mniej poważnych przestępstw pozostaje nigdy niezgłoszona. Około jedna czwarta ludności UE (125 milionów ludzi) co roku zostaje bezpośrednio dotknięta przestępstwem. Chociaż środki UE wprowadzone w ostatniej dekadzie w różnych obszarach polityki sprawiedliwości odpowiadają na niektóre potrzeby ofiar, ich skutki są bardzo różne w różnych regionach UE. Na przykład kwoty przyznawanych kompensat oraz procedury składania wniosku o kompensatę są różne w poszczególnych państwach członkowskich. Aby otrzymać środki finansowe lub dochodzić swoich praw, ofiary muszą często przejść przez skomplikowane i długie procedury.

Aby rozwiązać te kwestie, Komisja rozpoczyna dzisiaj publiczne konsultacje, których wyniki zostaną wykorzystane w kompleksowym pakiecie przepisów i środków praktycznych zaproponowanym w pierwszej połowie 2011 r. Komisja chce, aby pakiet ten wspierał ofiary na wszystkich etapach procesu dochodzenia sprawiedliwości, a także po jego zakończeniu. Ofiary powinny być chronione zarówno przed sprawcą jak i przed dalszym cierpieniem podczas postępowania, podczas procesu zapewnione powinno być przestrzeganie ich praw oraz udzielenie im wsparcia niezbędnego do odzyskania równowagi i dochodzenia roszczeń.

Konsultacje dotyczą potrzeb ofiar w pięciu obszarach:

    * Zrozumienie. Czy ofiary są traktowane z szacunkiem i godnością? Czy są przesłuchiwane w taktowny sposób i czy otrzymują szybko odpowiedzi na swoje pytania?
    * Ochrona. Czy są one chronione przed odwetem i dalszą wiktymizacją zarówno przed, jak i po przestępstwie? W jaki sposób zapewniona jest ochrona przed kontaktem ze sprawcą? Czy przy przekroczeniu granicy traci się ochronę?
    * Wsparcie. Czy istnieje długoterminowa fizyczna i psychologiczna pomoc w następstwie przestępstwa? Czy istnieje praktyczna pomoc po przestępstwie przy wnoszeniu roszczenia o odszkodowanie lub organizacji pogrzebu?
    * Dostęp do wymiaru sprawiedliwości. W jaki sposób ofiary mogą poznać swoje prawa oraz uczestniczyć w działaniach wymiaru sprawiedliwości?
    * Kompensata. Czy ofiary muszą same dochodzić roszczenia za straty i egzekwować decyzję od sprawcy?

      Komisja szczególnie pragnie otrzymać opinie od obywateli i organizacji, stowarzyszeń, organów, instytucji i ekspertów, którzy zajmują się kwestiami ofiar na szczeblu lokalnym lub międzynarodowym.

      Kontekst

      UE rozpoczęła działania na rzecz praw ofiar w 1999 r. W decyzji ramowej z 2001 r. ustanowiono minimalne standardy traktowania ofiar w postępowaniu karnym. Dyrektywa z 2004 r. odnosząca się do kompensaty dla ofiar przestępstw wymaga, aby wszystkie państwa członkowskie UE posiadały państwowe systemy kompensat dla ofiar przestępstw międzynarodowych z użyciem przemocy, jak również wspierały roszczenia transgraniczne.

      Te szeroko zakrojone prace dotyczące ofiar uzupełniają inne działania, takie jak: decyzja o zarezerwowaniu numeru 116 006 dla infolinii dla ofiar, uruchomienie portalu e-sprawiedliwość, który zawiera arkusze informacyjne dla ofiar, negocjacje w sprawie dyrektywy dotyczącej zwalczania wykorzystywania seksualnego dzieci oraz handlu ludźmi. Wszelkie przyszłe środki będą również uwzględniały postęp osiągnięty już przez hiszpańską Prezydencję UE w kwestiach ochrony ofiar.
    * Dokument konsultacyjny jest dostępny na stronie: http://ec.europa.eu/justice_home/news/consulting_public/news_consulting_0053_en.htm
    * Portal informacyjny w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych:
    *  http://ec.europa.eu/justice_home/news/intro/news_intro_en.htm
    * Strona internetowa wiceprzewodniczącej Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa: http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/reding/index_en.htm